🖊 یادداشت استاد رسول جعفريان دام عزه پيرامون كتاب «نظام حكومت در اسلام» آیةالله سید محمدصادق روحانی دام ظلّه که در مقدمه ویراست جدید کتاب آمده‌است.
📚 بر گرفته از «مجموعه رسائل سياسى ـ اسلامى سال‌هاى ۱۳۲۰ تا ۱۳۵۷» / چاپ مركز اسناد انقلاب اسلامی
اين كتاب در سيزده فصل تنظيم شده كه سرفصل‌هاى آن چنين است:
🔹 فصل اول: لزوم تشكيل حكومت
🔹 فصل دوم: آيا حكومت در اسلام انتصابى است؟
🔹 فصل سوم: حاكم از نظر اسلام
🔹 فصل چهارم: طرز حكومت اسلامى
🔹 فصل پنجم: برنامه حكومت اسلامى
🔹 فصل ششم: حاكم در حكومت اسلامى امتيازى ندارد.
🔹 فصل هفتم: وجوب اطاعت حاكم
🔹 فصل هشتم: مدت حكومت حاكم
🔹 فصل نهم: تعيين حاكم در صورت تعدد
🔹 فصل دهم: لزوم تصدّى مقدار ممكن از وظايف حاكم
🔹 فصل يازدهم: لزوم محدود نمودن حكومت
🔹 فصل دوازدهم: عالمِ تابع حاكم جور، آفت دين است.
🔹 فصل سيزدهم: سكوت عالِم جايز نيست.
نويسنده در مقدمه كتاب از نقش پيامبر (صلى الله عليه و آله) به عنوان يک حاكم اسلامى ياد كرده و بر اين باور است كه با #انحراف امامت از مسير خود، علما نيز از قلم زدن در آن باره خوددارى كردند. در اين اواخر، با برآمدن #استعمار، نظريه #جدايى دين از سياست پديد آمد و به اين ترتيب باز هم بحث از حكومت اسلامى به عنوان يكى از #كهن‌ترين اصول اسلامى به فراموشى سپرده شد.
ايشان با اظهار تأسف از اين‌كه در #مشروطه از قوانين #غربى استفاده كردند، از اين‌كه اخيراً كسانى روى نظريه حكومت اسلامى كار كرده و تلاش كرده‌اند تا در آن باره بحث كنند، اظهار #شعف كرده است. بحث ايشان درباره ولايت فقيه نيز طى #درس_خارج_فقه ايشان مطرح شده و در پايان با طرح #سيزده پرسش اصلى، طرح تنظيم نهايى كتاب را در سيزده فصل ريخته‌اند.
🔹 فصل اول با عنوان لزوم تشكيل حكومت، بحث از ضرورت حكومت اسلامى است. آياتى كه حكومت را به خدا و رسول و #اولى_الامر واگذار كرده مهم‌ترين #مستند قرآنى است. به علاوه، اسلام #مؤسسات_اجرايى داشته و روش حكومت پيامبر نيز شاهد اين مدعاست. به علاوه، قوانين فقهى، مانند احكام #دفاع_ملى، احكام جزايى و مالى و احقاق حقوق همه نشان‌گر آن است كه اسلام سر و كار #مستقيم با حكومت دارد.
🔹 در فصل دوم به چگونگى انتخاب حاكم پرداخته شده است. دو راه وجود دارد #انتصاب و #انتخاب توسط مردم. از نظر مؤلف، حاكم اسلام #انتصابى و از #طرف خداست و افزون بر پيامبر و امامان معصوم كه از طرف خدايند، در عصر غيبت، فقها هم #منصوب از طرف ائمه هستند. ايشان سپس به راه انتخاب پرداخته و شرحى از #مفاسد دموكراسى غير هدايت شده بيان مى‌كند. در ضمن اشاره به انديشه تازه ظهور ميان برخى از روشن‌فكران اشاره دارد كه #دموكراسى عمومى را نمى‌پذيرند و انتخاب را تنها در جوامع پيشرفته راه درست مى دانند.
🔹 پرسش اصلى در فصل سوم آن است كه حاكم اسلامى از نظر اسلام چه كسى است. به علاوه، يک حاكم اسلامى، چه ويژگى‌هايى بايد داشته باشد. ايشان تأكيد دارد كه بحث دين و فقه #تنها تبيين احكام فقهى نيست، بلكه تأسيس يك #نظام_عادلانه_اجتماعى نيز هست. #انبياء نيز براى تحقق همين امر آمده‌اند. به نوشته اين مؤلف «يكى از وظايف بسيار مهم رسول الله (صلى الله عليه و آله) #تشكيل حكومت اسلامى و برپا كردن نظام اجتماعى عادلانه و اجراى احكام و قوانين الهى است». بنابر اين با وجود پيامبر و امام معصوم، پاسخ پرسش اول روشن است. اما در عصر #غيبت، امام چه كسى خواهد بود؟ اين پرسشى است كه در بحث از ولايت فقيه دنبال مى‌شود. مؤلف در اين‌جا، به يک يک #ادله_ولايت_فقيه از #روايات موجود استدلال كرده و به #اشكالاتى كه در اين‌باره شده يا مى‌تواند بشود، #پاسخ داده است. در واقع اين بحث، #اصلى‌ترين بحث كتاب است كه اختصاص به موضوع #اثبات ولايت فقيه دارد. روايات مربوط به اين‌كه «علما ورثه انبياء هستند.»، «فقها امناى پيامبرانند.»، «علما خليفه انبياء هستند.»، «رجوع در حوادث واقعه به علما و فقها»، و نيز «مقبوله عمر بن حنظله» از جمله رواياتى است كه به آن‌ها استناد شده‌است.
اما در پاسخ اين پرسش كه حاكم اسلامى چه شرايطى بايد داشته باشد، به #شرايط كلى مربوط به #مرجعيت و نيز شايستگى، عدم #حرص به #مقام، #مطيع احكام الهى بودن و جز آن اشاره شده است.
🔽 ادامه 🔽
@tafaqqoh
🔖 #دریافت_مقاله ظرفیت‌های مکتب فقهی امام خمینی [قدّس سرّه] در تولید فقه اجتماعی
🌐 http://mags.markazfeqhi.com/article_252478_72db465c91ca09b9cab4617a875dc1af.pdf
🌐 http://mags.markazfeqhi.com/article_252478.html
🖊 محمد باقر ربانی
مدیر گروه #فقه_فرهنگ_و_اجتماع مرکز فقهی ائمه اطهار (علیهم السلام)
📚 دوفصلنامه علمی - پژوهشی فقه و اجتهاد، دوره ۸، شماره ۱۵، فروردین ۱۴۰۰
✔️ #چکیده
#فقه_اجتماعی از جمله دانش‌های تخصصی و مضافی است که امروزه در جامعه نخبگانی و حوزه علمیه مورد توجه قرار گرفته و در تبیین و چیستی آن در گام‌های #آغازین این دانش قرار داریم. این دانش که به بررسی موضوعات فقهی با #رویکرد_اجتماعی می‌پردازد، ظرفیت مناسبی برای پاسخ‌گویی به نیازهای جدید جامعه دینی با روش #فقه_جواهری به شمار می‌آید.
از سویی با توجه به بیانیه #گام_دوم انقلاب اسلامی ایران و ایجاد تمدن نوین اسلامی، ضرورت دارد رویکرد اجتماعی به مسائل فقهی مطرح شود تا زمینه #نظام‌سازی در عرصه‌های اجتماعی فراهم گردد؛ از سوی دیگر با ایجاد نظام‌سازی فقهی، زمینه به #چالش کشیده شدن نظام‌های #غربی و #تمدن_غربی نیز فراهم می‌شود.
در میان مکاتب فقهی، #مکتب_فقهی امام #خمینی [رحمة الله علیه] با توجه به پُررنگ بودن مباحث و موضوعاتی همچون روش #تجمیع_ظنون، #عرف، #قاعده_لاضرر، نقش #حاکم_اسلامی و #خطابات_قانونیه، ظرفیت مناسبی برای #تولید فقه اجتماعی دارد؛ در این نوشتار با روش توصیفی و کتابخانه‌ای به بیان ظرفیت‌های #مکتب_فقهی_امام_خمینی [رحمه الله] در تولید فقه اجتماعی اشاره خواهد شد.
@tafaqqoh