🏛قره باغ از دیروز تاریخ
✳️ ام منطقه (قرهباغ-قراباغ)، اولین بار در سده دوازده میلادی بر اساس نامگذاری پارسی برای این منطقه به کار رفت. استرابون در کتاب جغرافیای خود قسمت سمت راست رود کورا (محل کنونی قرهباغ) را با نام «ارخیستینا» (Orkhistene) به عنوان یک استان هایک بزرگ (ارمنستان = هایاستان) دانسته که به خاطر سوارکارانش شهرت داشتهاست. شرایط مناسب جغرافیایی در قرهباغ، سبب پیدایش اجتماعات انسانی از زمان عصر حجر شدهاست. یکی از قدیمیترین نمونههای انسان ابتدایی در قفقاز، در غار آزوخ پیدا شدهاست. از دورههای پارینهسنگی، مفرغ و ابتدای دوره آهن، آثاری چون گورستان آراجادزور (مارتاکرت) و «خوجالی» و بسیاری دیگر کشف شدهاست. آثار عهد عتیق و قرون وسطی در نواحی مارتونی و مارتاکرت به دست آمدهاست.
✳️ منطقه فعلی قرهباغ در ابتدای حکومت مادها به زیر سلطه این پادشاهی درآمد و در زمان هخامنشیان نیز جزئی از ایران بود. تیگران دوم پادشاه دودمان آرتاشسی در سال ۹۵ پیش از میلاد آرتساخ را نیز در قلمرو خود داشت و وجود شهر تیگراناکرت آرتساخ گواه بر این امر است. پس از تقسیم ارمنستان میان ایران و امپراتوری روم شرقی در سال ۳۸۷میلادی، آرتساخ تا انقراض پادشاهی ارمنستان در سال ۴۲۸میلادی، جزو ارمنستان شرقی باقی ماند.
✳️ ساکنان قرهباغ در سدههای اول و دوم میلادی علیه اشغالگران رومی و در سده سوم و چهارم علیه امرای ساسانی مبارزه کردند. در سدههای سوم تا پنجم میلادی در قرهباغ مناسبات فئودالی به وجود آمده و از سده چهارم میلادی به بعد، مسیحیت در این منطقه گسترش یافت. این منطقه در سده ششم میلادی توسط هونها و در اوایل سده هفتم توسط خزرها مورد تاخت و تاز قرار گرفت. در اوایل سده هشتم میلادی قرهباغ در زمان خلافت امویان توسط اعراب به تصرف درآمد. از اواسط سده یازدهم تا نیمه دوازدهم میلادی، قرهباغ تحت حکومت سلجوقیان قرار داشت. در دهه سوم سده سیزدهم میلادی قرهباغ توسط مغولها و در اواخر سده چهاردهم میلادی توسط سپاهیان تیمور لنگ اشغال شد. در نیمه اول سده پانزدهم میلادی، قرهباغ کوهستانی در ترکیب دولت قراقویونلوها و در نیمه دوم در ترکیب دولت آق قویونلوها قرار داشت. در قرن هفدهم به جای حکومتهای محلی، مِلیکهای ارمنی اداره نقاط مختلف را در دست گرفتند. (۱۶۰۳م) تا اواسط سده نوزدهم، نقش در خور توجهی در تحولات منطقهای جنوب قفقاز ایفا کردند.
✳️ در دوره صفویه قرهباغ به مرکزیت گنجه یکی از بیگلربیگی های ایران بود. مقام بیگلربیگی که در قرن دهم بهطور موروثی به سران ایلات چادرنشین قزلباش میرسید، در قرهباغ در اختیار یکی از شاخههای ایل قاجار بود. در اواسط قرن هجدهم میلادی پناه علیخان جوانشیر، با خیانت «ملیک شاهنظر» و با کمک او برج معروف شوشی را، که مرکز واراندا بود، تصاحب کرد. پناه علی خان پس از کشتار مردم، با کمک شاه ایران، موفق به تصرف کامل قرهباغ شد و خود را خان آرتساخ (قرهباغ) نامید. او با نیرنگ و حیله مِلیکهای ارمنی را علیه هم شوراند و با استفاده از موقعیت ایجاد شده قدرت خود را توسعه داد. پناه علی خان، با هدف تضعیف امرای محلی ارمنی، در نظر داشت با کمک سلطان عثمانی و پادشاه ایران مردم را به اجبار از دین مسیح برگرداند و بر کل منطقه چیره شود. بالاخره، پس از سالها کشتار و ویرانی به دست ترکان عثمانی، و جنگهای ایران و روسیه، مطابق عهدنامه گلستان، کل منطقهٔ مزبور به روسیه الحاق شد.
✳️ این منطقه بیش از آن که تداعیکننده طبیعت زیبا و ویژگیهای تاریخی و فرهنگی آن باشد، عمدتاً تداعیکننده یکی از پایدارترین مناقشات قومی در طول سده بیستم میلادی است. مرزبندیهای تحمیلی و ناهمخوان با واقعیت تاریخی و اجتماعی دوران شوروی موجب شد پایههای بسیاری از مناقشات قومی و سرزمینی نظیر آبخازیا، اوستیای جنوبی، آجاریا، قرهباغ و نظیر آن در فضای منطقه قفقاز شکل گیرد که تنها ارمغان آن تنش و بیثباتی برای ملتها و دولتهای منطقه بود. پس از سقوط دولتهای مستقل قفقاز در سالهای ۱۹۲۰ و ۱۹۲۱ میلادی نقشه سیاسی قفقاز با رویکرد خاص حزب کمونیست یعنی مهندسی ملیتها دچار تغییرات فراوانی شد که منطقه قرهباغ به نوعی در کانون این تغییرات قرار داشت.
🆔 @yade_ayyam
💠 زیاده خواهی سلطان عثمانی (ناحیه ترکیه فعلی) از شاه عباس صفوی
درسال ۱۰۰۷ که شاه عباس در اصفهان بود سفیر عثمانی توقعات سلطان محمد را در مجلسی که سرداران و بزرگان ایران حضور داشتند چنین مطرح کرد:
معاهده ۹۹۸ که به موجب آن شهرهایی از آذربایجان
و لرستان همراه با گرجستان - ارمنستان - شیروان و قره باغ به دولت عثمانی داده شده تجدید شود
خراسان به ازبکها واگذار شود و خانوارهای کرد عثمانی که به کردستان ایران آمدهاند بازگردانند و پسربزرگ خود را به عنوان گروگان به استانبول فرستد.
شاه عباس به ولیعهد خود اشاره کرد و گفت
پسر من ولیعهد ایران است و روزی شاه خواهد شد
و من حق ندارم پادشاهی را به گروگان برای شاه دیگر بفرستم سپس امر کرد که ریش سفیر عثمانی را بریدند و به عنوان تحفه برای عثمانی فرستاد
در این جنگ پس از یک قرن برای اولین بار دولت صفویه، طرف مهاجم بود و عثمانی مدافع بود
شاه عباس کبیر پس از غلبه بر نیروی عثمانی در نهاوند و بازپس گرفتن تمام سرزمین های غربی در یک مانور ماهرانه در حالی که وانمود میکرد که برای رفعه پارهای اغتشاشات عازم مازندران است باسرعتی ستایش آمیز به تبریز تاخت و چون صاعقه بر علی پاشا که فرمانده قوای عثمانی مقیم بور فرود آمد فرمانده اسیر شد و تبریز پس از هشت سال از اسارت دشمن آزاد شد.
🆔 @yade_ayyam
📄 سند تاریخی
⏳ 9 مهر 1303
✍️ نامه امیرسهام الدین غفاری (ذکاءالدوله) سفیر ایران در سویس در مورد ملاقات با امیرشکیب ارسلان نماینده مجلس عثمانی و درخواست وساطت دولت ایران در مورد درگیری وهابی ها و حجازی ها و احتمال قتل عام مردم مکه و انهدام کعبه
🆔 @yade_ayyam
📄 نامه امام خمینی به حافظ اسد مبنی بر ابراز نگرانی از غیبت امام موسی صدر
⏳ 6 مهر 1357
🆔 @yade_ayyam
📄 سندی مهم و تاریخی ارائه شده توسط رسانههای عراقی که استفاده از نامِ #خلیج_فارس را در تلگراف ارسالی #جمال_عبدالناصر قبل از شروع سیاستهای پان عربیسم او در یک نامه رسمی به دولت بحرین نشان میدهد.
#الخلیج_الفارسی
#PersianGulf
❇️ تعجب خبرنگاران خارجی از سادگی منزل امام خمینی در نوفللوشاتو
🔹پس از هجرت تاریخی امام خمینی به فرانسه در 13 مهر 1357، محل استقرار ایشان در دهکده نوفللوشاتو در 40 کیلومتری پاریس یک منزل کوچک و کاملا ساده بود و ایشان بدون تشریفات خاصی از آنجا نهضت را رهبری میکردند. این سادگی آنچنان بود که حیرت خبرنگاران خارجی را نیز به همراه داشت. به طوری که: «گاهی مصاحبهگران میگفتند اینگونه ندیدهاند در اتاقی 2 در 3 و بدون تشریفات و برو و بیا و بدون میز و صندلی، یک روحانی سخن میگوید و به دنبال آن ایرانی به حرکت در میآید.»
🔹حجتالاسلام سید احمد خمینی محل استقرار امام در دهکده نوفللوشاتو را اینگونه توصیف میکند: «منزل ما سه اتاق دارد: یکی برای آقا و یک اتاق 1و نیم در 1و نیم برای من که درش توی اتاق آقا باز میشود و اگر احتیاجی شود، [چون] درها صدادار [است] من (برای رعایت حال آقا) از پنجره به حیاط میروم.... در اتاق دیگر 10 نفر میخوابند که در اتاق آقا توی آن اتاق باز میشود. یعنی من اگر بخواهم بیرون بروم باید از اتاقم بروم توی اتاق آقا و از آنجا باید بروم توی اتاق 10 نفری...»
🔹به گفته حجتالاسلام حسن روحانی: «همه فعاليتهاي دفتر امام [در پاریس] در واقع در يك اتاق كوچك سه در چهار خلاصه ميشود و فقط چند نفر هستند كه مسئوليتها را به عهده دارند و كار به آن بزرگي را انجام ميدهند.»
🗓 ۱۳ مهر ۱۳۵۷ - سالگرد هجرت تاریخی امام خمینی به فرانسه
🆔 @yade_ayyam