1055) 📖 فأَمَّا إِنْ كانَ مِنَ الْمُقَرَّبینَ 📖 ترجمه 💢و اما اگر از آن مقربان بود، سوره واقعه (56) آیه 88 1399/9/22 26 ربیع‌الثانی 1442 @yekaye #واقعه_88

🕋 از ابن عباس ع روایت شده است که این آیه درباره‌ی حضرت علی (علیه السلام) و یارانش نازل شده است. 📚مناقب آل أبي طالب عليهم السلام (لابن شهرآشوب)، ج‏3، ص231 السُّدِّيُّ عَنِ الْكَلْبِيِّ عَنْ أَبِي صَالِحٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ فِي قَوْلِهِ تَعَالَى فَأَمَّا إِنْ كانَ مِنَ الْمُقَرَّبِينَ: نَزَلَتْ فِي عَلِيٍّ وَ أَصْحَابِهِ. @yekaye

☀️۱) محمد بن زید می‌گوید: پدرم از امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی آیات: «فَأَمَّا إِن کَانَ مِنَ المقرّبینَ؛ فَرَوحٌ و رَیْحَانٌ و جَنَّةُ نَعِیمٍ: و اما اگر از مقربان بود، پس روح و ریحان است و بهشتِ سراسرنعمت» سوال کرد. فرمودند: «این درباره‌ی امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) و امامانی است که پس از او می‌آیند؛ که صلوات خداوند بر همگی آنان». 📚تأويل الآيات الظاهرة في فضائل العترة الطاهرة، ص629 @yekaye

☀️۲) محمّدبن‌حمران گوید: از امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی آیه: «فَأَمَّا إِن کَانَ مِنَ المقرّبینَ: و اما اگر از مقربان بود» پرسیدم. حضرت (علیه السلام) فرمود: «او کسی است که منزلش در کنار امام ع باشد» [یا: منزلتی نزد امام ع دارد]. 📚تأويل الآيات الظاهرة، ص630 ✅در این حدیث امام ع این سه گروه معرفی شده در این آیات را توضیح می دهند که ادامه روایت ان شاء الله ذیل آیات 90 و 92 خواهد آمد. @yekaye

☀️۳) از امام صادق ع روایت شده که فرمودند: این دو آیه (آیات 88 و 92] درباره‌ی دوستان و دشمنان ما نازل شده است: «و اما اگر از مقربان بود، پس روح و ریحان است» یعنی در قبرش، « و بهشتِ سراسرنعمت» یعنی در آخرت. «و اگر از تکذیب‌کنندگان گمراه باشد؛‌ پس جایگاهی در حمیم» یعنی در قبرش؛ «و چشیدنِ [وارد شدن به] جهنم» یعنی در آخرت. 📚الأمالي( للصدوق)، ص474؛ 📚روضة الواعظين، ج‏2، ص273؛ 📚بشارة المصطفى لشيعة المرتضى، ص200؛ ▫️تأويل الآيات الظاهرة، ص629-630 🔖فراز آخر این روایت (که از عبارت «فاما ...» شروع می‌شود) به طور مستقل نیز روایت شده؛ که آن روایت ذیل آیات 89 و 93 خواهد آمد؛ ان شاء الله تعالی. @yekaye

☀️۴) از امام صادق ع از قول رسول خدا ص حدیثی بسیار طولانی روایت شده در وصف مراحلی که مومن از قبض روح تا عالم قبر و برزخ و سپس حشر در قیامت و ورود در بهشت و … سپری می‌کند، که فرازهایی از آن قبلا در جلسه ۳۲۸ حدیث۱ https://yekaye.ir/al-hajj-22-23/ ) گذشت؛ و با توجه به اینکه خطابی که در آیه بعد است به این مومن بیان می‌شود به نظر رسید که می‌تواند توصیف‌گر این مومنی باشد که در این آیه به عنوان مقرب در حال قبض روح خوانده شده است؛ از این رو متن کامل آن از ابتدایش تقدیم می‌شود: ‏ هنگامی که خداوند تبارک و تعالی می‌خواهد روح مومن قبض شود، به ملک‌الموت دستور می‌دهد که با همراهیانت به جانب بنده من برو که مدتهاست خودش را برای من آماده کرده است و روحش را قبض کن تا نزد من آرام گیرد. ملک‌الموت با رویی گشاده و لباسی پاک و بویی خوش به سراغ او می‌رود و به دم درب [منزل] او می‌رسد. پس نه از دربان اجازه می‌گیرد و نه پرده‌ای را می‌درد و دری را می‌شکند؛ و همراه او پانصد فرشته از یارانش هستند که با خود ریحان خوشبو و حریر سفید و مُشک آهو همراه دارند و می‌گویند: ای ولیّ خدا! بشارت باد که خدایت بر تو سلام می‌رساند و از تو راضی و خشنود است و بشارت باد بر تو «روح و ریحان و بهشت پرنعمت» (واقعه/۸۹) فرمود: اما «روح» راحتی از دنیا و بلاهای آن است؛ و «ریحان» از هر امر پاکی در بهشت است که بر گلویش گذاشته می‌شود و نسیمش به روح او می‌رسد و در راحتی کامل است تا جانش بیرون آید؛ سپس رضوان، خزانه‌دار بهشت، به او شربتی از بهشت می‌نوشاند که دیگر نه در قبرش و نه در قیامت هرگز تشنه نگردد و سیراب به بهشت وارد شود. پس وی گوید: ای ملک الموت! روحم را به جسدم برگردان تا او را ثنا گوید و جسدم هم روحم را ثنا گوید. ملک الموت گوید: هردوی آنها باید صاحبشان را ثنا گویند: پس روح گوید: ای جسد خدا تو را جزای خیر دهد که در طاعت او شتابان، و در معصیت او سست و بی‌اهتمام بودی؛ و خداوند از جانب من به این جسد بهترین جزا بدهد، سلام بر تو باد تا روز قیامت؛ و جسد هم به روح همین را گوید. فرمود: آنگاه ملک الموت خطاب به روح فریاد زند: ای روح پاک! بیرون شود از دنیا در حالی که مومن و مورد رحمت و غبطه هستی! پس فرشتگان نسبت به او رقتی نشان دهند و شداید را از او دور سازند و ورود را بر او آسان گردانند و به حیات جاودان وارد شود. فرمود: سپس خداوند دو صف از فرشتگان - غیر از فرشتگانی که برای قبض روحش آمده بودند – را به سوی او مبعوث دارد که به صورت دو صف منظم ما بین منزل او تا قبرش بایستند و برایش استغفار و شفاعت کنند؛ پس ملک الموت او را به حرکت درآورد و دائما از جانب خداوند وی را وعده و بشارت خیر و کرامت - آن گونه که مادری بچه‌اش را با دادن نقل و نبات آرام می‌کند – و بقای جان و نجات وی و والدینش می‌دهد. فرمود: پس «آنگاه که به حلقوم رسید [= جان به لب آمد]» (واقعه/83) آن دو [فرشته] حافظ او که همراهش بودند بگویند: ای ملک الموت با صاحب ما مهربان باش و با او مدارا کن که خوب برادر و خوب همنشینی بود؛ هیچگاه چیزی را که مایه سخط خداوند باشد بر ما املا نکرد. پس چون روحش بیرون آید بیرون آمدنش همچون نخله‌ای سفید است که در مشکی سفید گذاشته شده باشد و از هر گلی در بهشت [کنارش باشد]؛ پس نردبانی برایش قرار داده شود و قبض روح‌کنندگان او را به آسمان دنیا بالا برند. فرمود: پس درهای آسمان بر او باز شود و دربانان به او گویند: تحیت خدا بر آن جسدی که این روح در آن بود؛ از جانب او چه‌بسیار عمل صالحی که بر ما گذر کرد و شیرینی صدای او به خواندن قرآن را می‌شنیدیم. فرمود: پس درهای آسمان و دربانان آن به خاطر فقد وی به گریه افتند و بگویند: پروردگارا! این بنده صالحت همواره عمل صالح می‌فرستاد و ما از شنیدن تلاوت قرآن او کاممان شیرین می‌شد؛ و می‌گویند: خدایا! به جای او بنده‌ای را برانگیز که آنچه او به گوش ما می‌رساند به گوش ما برساند؛ و البته خداوند آنچه بخواهد انجام می دهد. پس او را به سوی معیشتی بالا می‌برند که فرشتگان آسمان همگی به او مرحبا گویند و برایش شفاعت و استغفار کنند؛ و خداوند تبارک و تعالی فرماید: رحمتی من بر این روح باد! و ارواح مومنان به سراغش آیند و دور و برش جمع شوند همان گونه که وقتی شخصی نبوده و در جمعی حاضر شود دورش را فراگیرند؛ و برخی به همدیگر گویند این روح را فعلا واگذارید تا خوب هوشیار شود چرا که از سختی عظیمی بیرون آمده است؛ و هنگامی که او در حال استراحت است به نزد او آیند و از او سوال پرسند و بگویند؛ فلانی چه کرد؟ پس اگر مرده باشد برایش گریه سردهند و کلمه استرجاع [= انا لله و انا الیه راجعون] بر زبان آورند و بگویند: «مادرش هاویه» (قارعه/۹) او را برد؛ پس «ما از خداییم و به سوی خدا بازمی‌گردیم» (بقره/۱۵۶) @yekaye متن این فراز از حدیث 👇ادامه ترجمه👈 https://eitaa.com/yekaye/8910

بند دوم از حدیث۴ درباره قبض روح مومن و ارواح مومنان به سراغش آیند و دور و برش جمع شوند همان گونه که وقتی شخصی نبوده و در جمعی حاضر شود دورش را فراگیرند؛ و برخی به همدیگر گویند این روح را فعلا واگذارید تا خوب هوشیار شود چرا که از سختی عظیمی بیرون آمده است؛ و هنگامی که او در حال استراحت است به نزد او آیند و از او سوال پرسند و بگویند؛ فلانی چه کرد؟ پس اگر مرده باشد برایش گریه سردهند و کلمه استرجاع [= انا لله و انا الیه راجعون] بر زبان آورند و بگویند: «مادرش هاویه» (قارعه/۹) او را برد؛ پس «ما از خداییم و به سوی خدا بازمی‌گردیم» (بقره/۱۵۶) فرمود: پس خداوند فرماید: او [= جسد او] را به آن [= خاک] برگردانید که «آنها را از آن آفریدم و بدان برگردانم و بار دیگر از آن بیرون آورم» (اشاره به آیه: مِنْها خَلَقْناكُمْ وَ فيها نُعيدُكُمْ وَ مِنْها نُخْرِجُكُمْ تارَةً أُخْرى؛‏ طه/۵۵) فرمود: پس وقتی تابوت وی را بر دوش کشند فرشتگان پیگر وی را بردارند و آن را در حفاظت خویش گیرند در حالی که شیاطین در دو صف منظم ایستاده و از دور می‌نگرند «در حالی که بر او ندارند هیچ سلطه‌ای» (اشاره به آیه: وَ ما كانَ لِيَ عَلَيْكُمْ مِنْ سُلْطان‏؛ ابراهیم/۲۲) و هیچ راهی. پس چون به قبر برسند بقعه‌های زمین خود را همچون بوستانی سرسبز برای وی بگسترانند و هر بقعه‌ای بگوید: خدایا او را در دل من قرار بده. فرمود: پس وی را همچنان بیاورند تا به حفره‌ای که خداوند برایش مقدر فرموده بگذارند؛ پس چون وی را در لحدش بگذارند پدر و مادر و همسر و فرزندان و خواهر و برادرانش زند وی متمثل شوند. فرمود: پس به همسرش بگوید: چرا گریه می‌کنی؟ می‌گوید به خاطر اینکه ما را عائله‌وار [= محتاج و نیازمند دیگران] به حال خود رها کردی و رفتی. فرمود: آنگاه صورتی زیبا بیاید. وی بگوید: تو کیستی؟ می گوید: من عمل صالح توام؛ امروز من به امرخداوند برای تو دژی محکم و سپر و سلاح تو هستم. فرمود: پس بگوید: اما به خدا سوگند اگر می دانستم تو در اینجا سراغم می‌آیی خود را همواره وقف تو می‌کردم و [لحظه‌ایّ مال و فرزندانم مرا نمی‌فریفت. فرمود: پس بگوید: ای ولیّ خدا! تو را بشارت به خیر می‌دهم. پس به خدا سوگند وی صدای کفش پای مردمان را هنگامی که بر می‌گردند و اینکه دستشان را [بعد از خواندن فاتحه] از خاک بر می دارند می‌شنود درحالی که روحش به آنجا برگشته و آنان نمی‌داند. فرمود: وقتی بدنش را در قبر می‌گذارند، زمین به او می‌گوید: آفرین بر تو ای ولیّ خدا ! به خدا سوگند که همواره وقتی روی من راه می‌رفتی، دوستت داشتم، و اکنون که درون من جای گرفتی محبتی شدیدتر به تو خواهم داشت؛ به خدا سوگند که حق همسایگی را برایت ادا کنم و بسترت را خوش و خرم گردانم و جایگاهت را وسیع سازم که همانا من باغی از باغ‌های بهشت یا گودالی از گودال‌های دوزخم. آنگاه خداوند فرشته‌ای را بفرستد و او با بال خود بر چپ و راست و جلو و عقب وی زند و برایش از هر طرف به وسعت چهل نور گسترش یابد و قبرش سراسر نورانی شود. @yekaye متن این فراز از حدیث 👇ادامه ترجمه حدیث👈 https://eitaa.com/yekaye/8911

بند سوم از حدیث۴ درباره قبض روح مومن فرمود: سپس نکیر و منکر بر او وارد شوند و آن هم آن دو فرشته سیاه سیاهی هستند که قبر را با دندانهای خود میشکافند و بر روی موهای خود قدم می‌گذارند حدقه چشمشان همانند کاسه مسین است و صدای ایشان همچون رعده کوبنده و چشم هایشان همچون برق لامع؛ پس بر او هجوم آورند و فریاد کشند و بگویند پروردگار از کیست و پیامبر کیست و دین چیست و امامت کیست؟ پس مومن آنگاه به خشم در آید از شوقی که به خداوند دارد و به خدا توکل کند بدون اینکه خویشاوندی یا قرابتی [با خدا] داشته باشد. بگوید پروردگار من و پروردگار شما و پروردگار همه چیز الله است و پیامبر من و پیامبر شما حضرت محمد خاتم پیامبران است و دین من اسلام است که خداوند در حالی که آن هست، دین دیگری را قبول نکند و امام من قرآن است که بر همه کتابهای آسمانی هیمنه دارد و همان قرآن عظیم است. پس آنان گویند راست گفتی و خداوند توفیقت داد و هدایتت کرد. بنگر آنچه زیر پایت است پس نگاه میکند دری از درهای جهنم است می گوید انا لله و انا الیه راجعون؛ من به خداوند چنین گمانی نداشتم. آن دو می‌گویند: ای ولیّ خدا! غمگین نباش و نترس و تو را بشارت که این برای تو نیست و تو برای او نیستی. همانا خداوند تبارک و تعالی خواست که به تو نشان دهد که از چه چیزی نجات یافتی و خنکی افزایش را به توپ کشاند باب این بر تو الان بسته می شود و هرگز در آتش وارد نخواهی شد. بنگر بالای سرت چه میبینی؟ او منزل هایش از بهشت و همسرانش از حورالعین را ببیند. فرمود: پس برای در آغوش گرفتن حوز العینی که همسری از همسرانش است از جا برخیزد؛ اما آن دو [= نکیر و منکر] به او گویند: ای ولی خدا همانا برای تو برادران و خواهرانی است که هنوز به تو ملحق نشده‌اند. [ظاهرا اشاره است به اینکه باید قیامت برپا شود تا به این بهشت وارد شوی] پس در حالی که به چشم روشنی رسیده‌ای بخواب - همانند عاشقی که در حجله‌ عروسی‌اش به خواب رود - تا روز جزا. فرمود: سپس برای او ([قبرش] مفروش گردد و گسترده شود و سنگ لحد نهاده شود. فرمود: به خدا سوگند خوابش سنگینتر خواهد بود از خواب هر طفلی که در آغوش پدر و مادرش ناز کند و به خواب رود. فرمود: و هنگامی که روز قیامت شود [این عبارت احتمالا اشتباه ناسخ است؛ زیرا ادامه روایت معلوم می‌شود که اینها درباره وضعیت او در قبر است] فرازی از آتش به سراغش آید و دور اوطواف کند؛ پس اگر وی کسی بود که بر سوره سجده و «تبارک الذی بیده الملک و هو علی کل شیء قدیر» مداومت داشت [سوره] تبارک نزد او بایستد و سوره سجده به راه افتد و بگوید من شفاعت رب العالمین را برای تو آوردم. فرمود: پس فرازی از عذاب از سمت راستش آید؛ اما نماز گوید از ولی خدا دور شو که تو را از سمت من به سوی او راهی نیست. پس از سمت چپ به سراغش آید؛ اما از زکات گوید از ولی خدا دور شو که تو را از سمت من به سوی او راهی نیست. پس از جانب سرش به سراغ وی آید؛ قرآن گوید از ولی خدا دور باش که تو را از سمت من به سوی او راهی نیست که همانا در دلش و در زبانش که با آن توحید خداوند را می گفت مرا جای داده است پس تو را از سمت من به سوی او راهی نیست. پس آن فراز از آتش با عصبانیت بیرون رود و بگوید این ولی خدا و ولی‌تان برای خودتان! فرمود: آنگاه صبر هم که در گوشه ای از قبر ایستاده بگوید: به خدا سوگند چیزی مرا باز نداشته که برای دفاع از ولی خدا پا پیش نهم جز اینکه دیدم که شما چه می کنید؛ اکنون که شما عذاب قبر و سختی‌اش را از ولی خدا دور کردید من برای ولی خدا ذخیره و دژی هستم هنگامه برپا شدن ترازوها و بر سر پل صراط و عرضه شدن نزد خداوند. و امیرالمومنین علی علیه السلام فرماید: برای ولی خدا از منزلش در بهشت ۹۹ در به سوی قبرش باز شود که از جانب آنها روح و ریحان و پاکی و لذت و نور آن تا روز قیامت به وی رسد به نحوی که چیزی از لقاءالله برای وی محبوب تر نماند. فرمود: پس او بگوید پروردگارا برپا شدن قیامت را برای من تعجیل فرما تا به خانواده و دارایی هم برسم. @yekaye متن این فراز از حدیث 👇ادامه متن حدیث👈 https://eitaa.com/yekaye/8912

بند چهارم از حدیث۴ درباره قبض روح مومن پس هنگامی که قیامت صیحه برکشد از قبرش بیرون آید با شرمگاهی پوشیده، و دلی آرام، در حالی که به وی امن و امان داده شده و به رضوان و روح و ریحان و خیرات حسان بشارت داده شده است. پس آن دو فرشته ای که همراه او در زندگی دنیا بودند به استقبالش آیند و خاک را از صورت و سرش کنار زنند و از او جدا نشوند و به او بشارت دهند و امیدوارش کنند و برایش گشایش حاصل کنند و هرگاه چیزی از امور ترسناک قیامت به سراغش آید به او بگویند: ای ولیّ خدا! امروز نه ترسی برای تو باشد و نه غم و اندوهی؛ ما همان کسانی هستیم که ولایت و سرپرستی عمل تو را در زندگی دنیا برعهده داشتیم و امروز اولیای تو درآخرت هستیم؛ (اشاره به آیات: إِنَّ الَّذينَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَيْهِمُ الْمَلائِكَةُ أَلاَّ تَخافُوا وَ لا تَحْزَنُوا وَ أَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتي‏ كُنْتُمْ تُوعَدُون‏؛ نَحْنُ أَوْلِياؤُكُمْ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ فِي الْآخِرَةِ وَ لَكُمْ فيها ما تَشْتَهي‏ أَنْفُسُكُمْ وَ لَكُمْ فيها ما تَدَّعُون‏؛ فصلت/۳۰-۳۱) بنگر که این «آن بهشتی است که شما به خاطر آن که انجام داده‌اید به ارث می برید» (زخرف/۷۲) پس در سایه عرش قرار می‌گیرد و خداوند او را نزدیک می‌کند تا بین او و خدایش حجابی از نور بماند؛ پس به او می‌فرماید: مرحبا! و از این سخن چهره‌اش درخشان گردد و دلش شادمان شود و از فرش شادی هفتاد زراع گسترش یابد؛ پس رخش همچون ماه و قامتش همچون قامت حضرت آدم (بلندبالا]، و صورتش همچون صورت حضرت یوسف [زیبارو]، و زبانش همچون زبان حضرت محمد [در اوج سلالت بیان] و قلبش همچون قلب حضرت ایوب [صبور و بردبار] گردد؛ هر گناهی که از وی بخشیده شود به سجده درافتد. آنگاه فرماید: بنده‌ام! کتابت را بخوان! (اسراء/۱۴) پس اعضای بدنش از ترس و اظطراب به رعشه می‌افتد. خداوند می‌فرماید: آیا بر بدی‌هایت چیزی افزوده یا از خوبی‌هایت چیزی فروگذار کرده‌ایم؟! می‌گوید: خیر سرورم! تو برپا کننده قسط و تو «بهترین جداکننده [حق از باطل] هستی» (انعام/۵۷). خداوند می گوید: بنده‌ام! آیا از من حیا نکردی و مراقبم نبودی و از من خشیت نداشتی؟! می گوید: سرورم! بد کردم؛ رسوایم مکن، که خلایق مرا می‌نگرند! خداوند جبار می‌فرماید: ای بدکار! تو را امروز رسوا نخواهم کرد. فرمود: پس بدی‌هایش بین خود و خدایش مخفی می‌ماند و خوبی‌هایش در معرض دید خلائق قرار می‌گیرد. فرمود: پس هر گناهی را که به خاطرش او را سرزنش می کند، می گوید: سرورم! مرا به آتش بفرستی بهتر از این است که مرا سرزنش کنی [= در پیشگاهت شرمنده شوم] ! پس خداوند جبار، تبارک و تعالی، روی خوشی به وی نشان دهد تا چشم او روشن شود و می‌فرماید: آیا یادت هست در فلان روز گرسنه‌ای را سیر کردی، حق برادر مومنی را ادا کردی، لباسی بر او پوشاندی، سعی‌ای [سعی بین صفا و مروه] بجا آوری، در صحراها حج را بپا داشتی و در حالی که مُحرِم بودی مرا خواندی، چشمانت از خوف من گریان بود و شبها را به عبادت برخاستی، به خاطر من چشم از حرام فروخواباندی؟! این به آن در! اما کارهای خوبی که کردی همگی مورد سپاس واقع خواهد شد و اما بدی‌هایی که کردی مورد مغفرت قرار می‌گیرد. پس روی برگردان! و چون روی برمی‌گردان به خداوند جبار رو می کند پس رو سفید و دل مسرور گردد؛ و تاجی بر سرش می‌نهند و دستهایش را با زیور و زینتها می‌آرایند. سپس خداوند می‌فرماید: جبرئیل بنده‌ام را با خود ببر و کرامت مرا به وی نشان بده! پس از پیشگاه خداوند بیرون می‌آید در حالی که نامه عملش را به دست راستش گرفته و تا جایی که دیدگانش می‌بیند عرصه بر وی باز می‌شود؛‌پس نامه‌اش را برای مردان و زنان مومن می‌گشاید در حالی که ندا می‌دهد: «آهای؛ بياييد و كتابم را بخوانيد. من گمان داشتم كه به حساب خود مى‏رسم. پس او در يك زندگى‌ای راضی و خوش است» (حاقه/19-21) متن این فراز از حدیث 📚الإختصاص، ص345-349 فراز بعدی این حدیث در ذیل آیه 30 همین سوره (جلسه ۹۹۷، حدیث۴ https://yekaye.ir/al-waqiah-56-30/) گذشت؛ و البته این حدیث همچنان ادامه دارد. @yekaye 👇متن حدیث👈