☀️۲) روایت شده است که رسول الله ص هنگامی که سفره غذا در مقابلشان پهن می‌شد می‌فرمودند: خداوندا تو منزهی و چه نیکو کرده‌ای آنچه برای ما مستقر فرمودی! خداوندا تو منزهی و چه فراوان است آنچه به ما داده‌ای! خداوندا تو منزهی و چه بسیار ما را در عافیت نگه داشتی! خدایا [روزی‌ات را] بر ما و بر فقرای مسلمان وسعت فرما! 📚المحاسن، ج‏2، ص435 عَنْهُ عَنْ يَعْقُوبَ بْنِ يَزِيدَ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَسِّنٍ الْمِيثَمِيِّ رَفَعَهُ قَالَ: كَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا وُضِعَتِ الْمَائِدَةُ بَيْنَ يَدَيْهِ قَالَ: سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ مَا أَحْسَنَ مَا أَثْبَتَ لَنَا سُبْحَانَكَ مَا أَكْثَرَ مَا تُعْطِينَا سُبْحَانَكَ مَا أَكْثَرَ مَا تُعَافِينَا اللَّهُمَّ أَوْسِعْ عَلَيْنَا وَ عَلَى فُقَرَاءِ الْمُسْلِمِين‏. ☀️ب. از امام صادق ع روایت شده است که امیرالمومنین ع فرمودند: در هنگام غذا خداوند را زیاد یاد کنید [نقل دیگر: اسم خدا را زیاد بگویید] و گنگ و نامفهوم نگویید [یعنی این طور نباشد که صرفا تلفظی انجام دهید که اگر کسی بشنود نفهمد چه عبارتی گفتید]؛ چرا که این طعام نعمتی از نعمتهای خداوند و رزقی از رزقهای اوست که برعهده شماست شکر او و یاد او و سپاس از او. 📚الكافي، ج‏6، ص296؛ المحاسن، ج‏2، ص586 مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ يَحْيَى عَنْ جَدِّهِ الْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع: اذْكُرُوا اللَّهَ [/أَكْثِرُوا ذِكْرَ اسْمِ اللَّهِ] عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى الطَّعَامِ وَ لَا تَلْغَطُوا فَإِنَّهُ نِعْمَةٌ مِنْ نِعَمِ اللَّهِ وَ رِزْقٌ مِنْ رِزْقِهِ يَجِبُ عَلَيْكُمْ فِيهِ شُكْرُهُ وَ ذِكْرُهُ وَ حَمْدُهُ. @yekaye

☀️۳) الف. ابوبصیر روایت کرده است که شخصی به امام باقر ع عرض کرد: من آدمی هستم که در انجام اعمال نیک ضعیف هستم [چندان اهل عبادات و مستحبات نیستم] و کم روزه می‌گیرم ولیکن می‌کوشم که جز حلال نخورم [و جز به نحو حلال شهوتم را اشباع نکنم]. امام ع به او فرمود: چه جهادی بالاتر از حفظ شکم و اندام جنسی؟! 📚الكافي، ج‏2، ص79؛ المحاسن، ج‏1، ص292 ☀️ب. از امام صادق ع از پدرانشان روایت شده که رسول الله ص فرمودند: هنگامی که چهار چیز در طعام جمع شود تمام و کمال شود: هنگامی که از حلال باشد و دستان به سوی آن زیاد باشد* و ابتدایش با نام خداوند تبارک و تعالی و پایانش با حمد و سپاس او باشد. ✳️* پی‌نوشت: ظاهرا مقصود از این تعبیر آن است شخص تنهایی نخورد بلکه افراد متعددی را بر سر سفره خویش بنشاند. 📚الخصال، ج‏1، ص216؛ معاني الأخبار، ص375 ☀️ج. روایت شده است که رسول الله ص فرمودند: کسی که غذای حلال بخورد بالای سرش فرشته‌ای بایستد و برایش استغفار کند تا از غذا خوردن فارغ شود. و نیز فرمودند: هنگامی که لقمه حرام در شکم بنده جای گیرد همه فرشتگان در آسمانها و زمین او را لعنت کنند و مادام که آن لقمه در شکم وی باقی است خداوند به او نگاه نکند؛ و کسی که لقمه‌ای را از راه حرام بخورد به خشم خداوند گرفتار شده است؛ پس اگر توبه کند خداوند توبه اش را بپذیرد و اگر بر همان حال بمیرد آتش جهنم برایش سزاوارتر است. 📚روضة الواعظين، ج‏2، ص457؛ مكارم الأخلاق، ص150؛ الدعوات (للراوندي)، ص24-25 ☀️د. و باز از رسول الله ص روایت شده که فرمودند: کسی که چهل روز از حلال تغذیه کند خداوند دلش را نورانی کند. و فرمودند: همانا خداوند را فرشته‌ای است که هرشب بر بالای بیت المقدس ندا می‌دهد: هرکس حرام بخورد خداوند از او نه چیزی را قبول کند که بدی را از وی دفع کند، و نه مابه‌ازایی برای آن را. 📚عدة الداعي و نجاح الساعي، ص153 @yekaye 👇سند و متن احادیث فوق👇

سند و متن روایات بند ۳ ☀️الف. عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنْ يَحْيَى بْنِ عِمْرَانَ الْحَلَبِيِّ عَنْ مُعَلًّى أَبِي عُثْمَانَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ: قَالَ رَجُلٌ لِأَبِي جَعْفَرٍ ع: إِنِّي ضَعِيفُ الْعَمَلِ قَلِيلُ الصِّيَامِ وَ لَكِنِّي أَرْجُو أَنْ لَا آكُلَ إِلَّا حَلَالًا [وَ لَا أَنْكَحَ إِلَّا حَلَالًا]. قَالَ: فَقَالَ لَهُ: أَيُّ الِاجْتِهَادِ [جِهَادٍ] أَفْضَلُ مِنْ عِفَّةِ بَطْنٍ وَ فَرْجٍ. 📚الكافي، ج‏2، ص79؛ المحاسن، ج‏1، ص292 ☀️ب. حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَى بْنِ الْمُتَوَكِّلِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِيرَةِ عَنْ إِسْمَاعِيلَ بْنِ مُسْلِمٍ السَّكُونِيِّ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِيٍّ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: إِذَا جُمِعَ لِلطَّعَامِ أَرْبَعُ خِصَالٍ [/الطَّعَامُ إِذَا جَمَعَ أَرْبَعَ خِصَالٍ] فَقَدْ تَمَّ إِذَا كَانَ مِنْ حَلَالٍ وَ كَثُرَتِ الْأَيْدِي عَلَيْهِ وَ سُمِّيَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى فِي أَوَّلِهِ وَ حُمِدَ فِي آخِرِهِ. 📚الخصال، ج‏1، ص216؛ معاني الأخبار، ص375 ☀️ج. قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: مَنْ أَكَلَ الْحَلَالَ قَامَ عَلَى رَأْسِهِ مَلَكٌ يَسْتَغْفِرُ لَهُ حَتَّى يَفْرُغَ مِنْ أَكْلِهِ. وَ قَالَ: إِذَا وَقَعَتِ اللُّقْمَةُ مِنْ حَرَامٍ فِي جَوْفِ الْعَبْدِ لَعَنَهُ كُلُّ مَلَكٍ فِي السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ مَا دَامَتْ تِلْكَ اللُّقْمَةُ فِي جَوْفِهِ لَا يَنْظُرُ اللَّهُ إِلَيْهِ وَ مَنْ أَكَلَ اللُّقْمَةَ مِنَ الْحَرَامِ فَقَدْ باءَ بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ فَإِنْ تَابَ تَابَ اللَّهُ عَلَيْهِ فَإِنْ مَاتَ فَالنَّارُ أَوْلَى بِهِ. 📚روضة الواعظين، ج‏2، ص457؛ مكارم الأخلاق، ص150؛ الدعوات (للراوندي)، ص24-25 ☀️د. فَعَنِ النَّبِيِّ ص: مَنْ أَكَلَ الْحَلَالَ أَرْبَعِينَ يَوْماً نَوَّرَ اللَّهُ قَلْبَهُ. وَ قَالَ ص: إِنَّ لِلَّهِ مَلَكاً يُنَادِي عَلَى بَيْتِ الْمَقْدِسِ كُلَّ لَيْلَةٍ مَنْ أَكَلَ حَرَاماً لَمْ يَقْبَلِ اللَّهُ مِنْهُ صَرْفاً وَ لَا عَدْلا. 📚عدة الداعي و نجاح الساعي، ص153 @yekaye

☀️۴) از امام حسن ع روایت شده که فرمودند: دوازده خصلت است که سزاوار است انسان هنگام طعام آنها را یاد بگیرد: چهارتا از آنها واجب است، و چهارتا سنت است، و چهارتا ادب: اما آنچه واجب است: معرفت و نام خداوند بردن و شکر کردن و راضی بودن؛ اماآنچه سنت است: نشستن بر پای چپ و خوردن با سه انگشت و خوردن از جلوی خویش و لیسیدن انگشتان؛ و اما آنچه ادب است: شستن دستان و برداشتن لقمه‌های کوچک و خوب جویدن و کم‌نگاه کردن به صورت بقیه. 📚المحاسن، ج‏2، ص459 عَنْهُ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا رَفَعَهُ إِلَى الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ ع قَالَ: اثْنَتَا عَشْرَةَ خَصْلَةً يَنْبَغِي لِلرَّجُلِ أَنْ يَتَعَلَّمَهَا عَلَى الطَّعَامِ أَرْبَعَةٌ مِنْهَا فَرِيضَةٌ وَ أَرْبَعَةٌ مِنْهَا سُنَّةٌ وَ أَرْبَعَةٌ مِنْهَا أَدَبٌ: فَأَمَّا الْفَرِيضَةُ: فَالْمَعْرِفَةُ وَ التَّسْمِيَةُ وَ الشُّكْرُ وَ الرِّضَا؛ وَ أَمَّا السُّنَّةُ: فَالْجُلُوسُ عَلَى الرِّجْلِ الْيُسْرَى وَ الْأَكْلُ بِثَلَاثِ أَصَابِعَ وَ الْأَكْلُ مِمَّا يَلِيهِ وَ مَصُّ الْأَصَابِعِ؛ وَ أَمَّا الْأَدَبُ: فَغَسْلُ الْيَدَيْنِ وَ تَصْغِيرُ اللُّقْمَةِ وَ الْمَضْغُ الشَّدِيدُ وَ قِلَّةُ النَّظَرِ فِي وُجُوهِ الْقَوْم‏. @yekaye

☀️۵) الف. در منابع اهل سنت روایت شده است که: یکبار رسول الله ص به ضحاک بن سفیان کلابی فرمودند: ضحاك! طعامت چيست؟ گفت: گوشت و شیر. فرمودند: آخرش چه می‌شود؟ گفت: چیزی که خود شما بهتر می دانید! فرمود: خداوند مَثَلِ دنیا را همین چیزی معرفی کرده که از بنی آدم بیرون می‌آید! 📚مسند أحمد، ج25، ص24 📚المعجم الكبير للطبراني، ج8، ص299 📚شعب الإيمان، ج13، ص83 📚شرح نهج البلاغة لابن أبي الحديد، ج‏19، ص14 حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَبْدِ الْمَلِكِ، حَدَّثَنَا حَمَّادُ بْنُ زَيْدٍ، عَنْ عَلِيِّ بْنِ جُدْعَانَ، عَنِ الْحَسَنِ، عَنِ الضَّحَّاكِ بْنِ سُفْيَانَ الْكِلَابِيِّ، أَنَّ رَسُولَ اللهِ ص قَالَ لَهُ: يَا ضَحَّاكُ مَا طَعَامُكَ؟ قَالَ: يَا رَسُولَ اللهِ، اللَّحْمُ وَاللَّبَنُ؟ قَالَ: ثُمَّ يَصِيرُ إِلَى مَاذَا؟ قَالَ: إِلَى مَا قَدْ عَلِمْتَ! قَالَ: فَإِنَّ اللهَ تَبَارَكَ وَتَعَالَى ضَرَبَ مَا يَخْرُجُ مِنْ ابْنِ آدَمَ مَثَلًا لِلدُّنْيَا. ☀️ب. و باز از ایشان روایت شده که فرمودند: همانا مَثَل دنیا مَثَلِ خوراک بنی‌آدم است که چگونه از او خارج می‌شود، هرقدر هم که نمک و ادویه بدان زده باشد؛ پس بنگر که آخرش چه می‌شود! 📚صحيح ابن حبان، ج2، ص476 📚المعجم الكبير للطبراني، ج1، ص198 📚شرح نهج البلاغة لابن أبي الحديد، ج‏19، ص14 أَخْبَرَنَا الْحَسَنُ بْنُ سُفْيَانَ قَالَ حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ الْحُسَيْنِ بْنِ بِسْطَامٍ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو حُذَيْفَةَ قَالَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ يُونُسَ بْنِ عُبَيْدٍ عَنِ الْحَسَنِ عَنْ عُتَيٍّ عَنْ أُبَيِّ بْنِ كَعْبٍ أَنَّ النَّبِيَّ ص قَالَ: إن مطعم بن آدَمَ ضُرِبَ لِلدُّنْيَا مَثَلًا بِمَا خَرَجَ مِنِ بن آدَمَ وَإِنْ قَزَّحَهُ وَمَلَّحَهُ فَانْظُرْ مَا يَصِيرُ إليه [/قَدْ عَلِمَ إِلَى مَا يَصِيرُ]. @yekaye

☀️۶) روایت شده است که روزی جابر بن عبداللّه انصاری نزد امام علی(ع) آهی کشید! امام(ع) فرمود: چرا این‌گونه آه کشیدی؟! آیا گویی برای [مشکلی از مشکلات] دنیا بود؟ جابر عرض کرد: آری! امام(ع) فرمود: جابر! لذت‌های دنیا هفت نوع است. خوردنی، آشامیدنی، پوشیدنی، همبستر شدن، مرکب سوارى، بوئیدنی و شنیدنی. لذیذترین خوردنی‌ها عسل می‌باشد که آب دهان یک حشره است [سپس حضرت یک به یک را توضیح می‌دهند تا اینکه می‌فرمایند:] چیزى که داراى چنین مشخصاتى باشد، عاقل نباید براى آن آه بکشد. جابر گفت: به خدا قسم، بعد از آن دیگر دنیا برای من ارزشى نداشت. چ📚غرر الحكم و درر الكلم، ص714؛ بحار الأنوار، ج‏75، ص11 نُقِلَ عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع‏ أَنَّهُ رَأَى جَابِرَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ وَ قَدْ تَنَفَّسَ الصُّعَدَاءَ. فَقَالَ ع: يَا جَابِرُ عَلَامَ تَنَفُّسُكَ أَ عَلَى الدُّنْيَا؟ فَقَالَ جَابِرٌ نَعَمْ. فَقَالَ لَهُ: يَا جَابِرُ مَلَاذُّ الدُّنْيَا سَبْعَةٌ الْمَأْكُولُ وَ الْمَشْرُوبُ وَ الْمَلْبُوسُ وَ الْمَنْكُوحُ وَ الْمَرْكُوبُ وَ الْمَشْمُومُ وَ الْمَسْمُوعُ. فَأَلَذُّ الْمَأْكُولَاتِ الْعَسَلُ وَ هُوَ بَصْقٌ مِنْ ذُبَابَةٍ... فَمَا هَذِهِ صِفَتُهُ لَمْ يَتَنَفَّسْ عَلَيْهِ عَاقِلٌ! قَالَ جَابِرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ: فَوَ اللَّهِ مَا خَطَرَتِ الدُّنْيَا بَعْدَهَا عَلَى قَلْبِي. @yekaye برای مطالعه متن کامل حدیث و ترجمه‌اش می توانید به پیوند زیر مراجعه کنید؟ https://hadith.inoor.ir/fa/hadith/268926/translate

☀️۷) الف. ‌از پیامبر اکرم ص روایت شده که فرمودند: کسی که چیزی بخورد در حالی که بیننده‌ای [با حسرت] او را نگاه کند، و این شخص به او بی‌اعتنایی کند [حاضر نشود از طعام خود چیزی به وی بدهد]، به دردی مبتلا خواهد شود که دوا نخواهد داشت. 📚مجموعة ورام، ج‏1، ص: 47 قال النَّبِيُّ ص: مَنْ أَكَلَ وَ ذُو عَيْنَيْنِ يَنْظُرُ إِلَيْهِ وَ لَمْ يُوَاسِهِ ابْتُلِيَ بِدَاءٍ لَا دَوَاءَ لَه‏. ☀️ب. از امام باقر ع روایت شده که رسول الله ص فرمودند: به من ایمان نیاورده است کسی که سیر بخوابد و همسایه‌اش گرسنه باشد. 📚الكافي، ج‏2، ص668 أَبُو عَلِيٍّ الْأَشْعَرِيُّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ الْجَبَّارِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الْبَجَلِيِّ عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ الْوَصَّافِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: مَا آمَنَ بِي مَنْ بَاتَ شَبْعَانَ وَ جَارُهُ جَائِعٌ. ☀️ج. از امام سجاد ع روایت شده که فرمودند: کسی که سیر بخوابد و در محضرش مومنی گرسنه‌ای باشد که از گرسنگی به خود می‌پیچد، خداوند عز و جل فرماید: ای فرشتگانم! شما را علیه این بنده‌ام شاهد می‌گیرم که من به او دستوری دادم و او مرا عصیان کرد و غیر مرا اطاعت نمود؛ و او را به عمل خودش وامی‌نهم و به عزت و جلالم سوگند که هرگز او را نبخشم. 📚ثواب الأعمال، ص250 أَبِي ره قَالَ سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الْكُوفِيِّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ فُرَاتِ بْنِ الْأَحْنَفِ قَالَ قَالَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ ع: مَنْ بَاتَ شَبْعَانَ وَ بِحَضْرَتِهِ مُؤْمِنٌ جَائِعٌ طَاوٍ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: مَلَائِكَتِي أُشْهِدُكُمْ عَلَى هَذَا الْعَبْدِ أَنَّنِي أَمَرْتُهُ فَعَصَانِي وَ أَطَاعَ غَيْرِي وَ وَكَلْتُهُ إِلَى عَمَلِهِ وَ عِزَّتِي وَ جَلَالِي لَا غَفَرْتُ لَهُ أَبَداً. @yekaye

☀️ ۸) الف. روایت شده است که رسول الله ص فرمودند: نان را اکرام کنید و بزرگ بدانید که همانا خداوند تبارک و تعالی برایش برکاتی از آسمان نازل فرموده و از کرامتش برکات زمین را بیرون آورد؛ [اکرامش به این است] که: [با قیچی] بریده نشود و زیر پا گذاشته نشود. 📚المحاسن، ج‏2، ص585 عَنْهُ عَنْ أَبِيهِ عَنْ بَعْضِ الْكُوفِيِّينَ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: أَكْرِمُوا الْخُبْزَ وَ عَظِّمُوهُ فَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَنْزَلَ لَهُ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَ أَخْرَجَ بَرَكَاتِ الْأَرْضِ مِنْ كَرَامَتِهِ أَنْ لَا يُقْطَعَ وَ لَا يُوطَأَ. ✳️تبصره: ظاهرا بااقتباس از همین حدیث نبوی است که سعدی چنین سروده است: ابر و باد و مه و خورشيد و فلك در كارند تا تو نانى بكف آرى و به غفلت نخورى ☀️ب. روایت شده است که رسول الله ص فرمودند: خدایا! در خصوص نان به ما برکت بده و بین ما و آن جدایی نینداز؛ که اگر نان نبود نه روزه‌ای می‌گرفتیم و نه نمازی می‌خواندیم و نه واجبات پروردگارمان را ادا می‌کردیم. 📚الكافي،ج۵، ص۷۳ و ج‏6، ص287؛ المحاسن، ج‏2، ص586 عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ أَبِي الْبَخْتَرِيِّ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: اللَّهُمَّ بَارِكْ لَنَا فِي الْخُبْزِ وَ لَا تُفَرِّقْ بَيْنَنَا وَ بَيْنَهُ فَلَوْ لَا الْخُبْزُ مَا صُمْنَا وَ لَا صَلَّيْنَا وَ لَا أَدَّيْنَا فَرَائِضَ رَبِّنَا عَزَّ وَ جَلَّ. @yekaye

. 1️⃣«فَلْيَنْظُرِ الْإِنْسانُ إِلى‏ طَعامِهِ» بعد از اینکه در آیه ۱۷ سوره عبس، انسان را به خاطر کفر و ناسپاسی‌اش مذمت کرد و در آيات ۱۸ تا ۲۳ به سیر آفرینش وی از نطفه تا قیامت اشاره کرد و توجه به همین را کافی دانست که وی دست از کفر و ناسپاسی بردارد، در این آیه فرمود که «پس انسان به طعامش بنگرد». ربط این آیه به آیات قبل چیست؟ 🌴الف. دقّت در پيدايش نعمت‏ها، وسيله‏اى براى كفر زدائى است (تفسير نور، ج‏10، ص389)؛ بدین بیان که: 🌿الف.۱. در آیات قبل نعمتهای ذاتی و درونی انسان را برشمرد و از این آیه به بعد سراغ نعمتهای بیرونی رفت (تفسير كنز الدقائق، ج‏14، ص138). به تعبیر دیگر، عادت خداوند در قرآن این است که هرگاه دلایل موجود در نفس (انفسی) را ذکر می‌کند در پی آن سراغ دلایل موجود در آفاق (آفاقی) می‌رود و اینجا نیز چنین کرده؛ و در میان دلایل آفاقی با آنچه انسان بدان نیاز دارد آغاز کرد (مفاتيح الغيب (للفخر الرازی)، ج‏31، ص59). 🌿الف.۲. این تفصیل آن مطالبی است که قبلا به اجمال گفت؛ یعنی با توجه دادن به طعامی که انسان از آن می‌خورد و قوت می‌گیرد و به بقای وی کمک می‌کند می‌خواهد وی را به عوامل بسیار متکثری که خداوند برای ربوبیت وی در کار آورده توجه دهد تا گستره تدبیر ربوبی در مورد خویش را ببیند و توجه و عنایت خداوند به صلاح حال خویش را دریابد (الميزان، ج‏20، ص208-209 ). 🌿الف.۳. در آیات قبل اصل نعمت آفرینش انسان و مراتب آن را برشمرد و از این آیه به بعد سراغ امکاناتی رفت که خداوند آفریده و این زندگی را برای انسان میسر و گوارا می‌کند. 🌴ب. با تذکر حاصل از آیات قبل، می‌خواهد انسان دست از کفر و ناسپاسی بردارد؛ و از اینجا به بعد می‌خواهد انسان به اطراف خویش عمیقتر بنگرد تا روحیه سپاس و قدردانی هم در وی تقویت شود؛ که از ثمرات این روحیه سپاس، نه‌تنها این است که همواره هنگام مصرف غذا خدا را به یاد داشته باشد و اسم او را ببرد (حدیث۲)؛ بلکه هم خرید و هم خوردن طعام را مدیریت می‌کند، و از اسراف و پرخوری و ...، و آفات دنیوی و اخروی اینها مصون می‌ماند. (اقتباس از وبلاگ آداب زندگی به آدرس: http://saghalain8.blogfa.com/post/33) 🌴ج. می‌خواهد در این آیه به طعام خویش بنگرد و بعد تامل نماید که نهایت این طعام چه می‌شود تا دیگر دل به دنیا نبندد (احادیث ۵ و ۶) که اگر دلبستگی به دنیا را کنار بگذارد دیگر به سمت کفر و ناسپاسی نخواهد برگشت. 🌴د. ... ✳️تبصره اگر این آیه را در سیاق و با توجه به آیات بعد مورد توجه قرار دهیم، این نگاه کردن به طعام از باب اموری است که در پیدا و مهیا شدن طعام برای انسان دخیل است؛ و خداوند این جهت را مد نظر قرار داده است (مفاتيح الغيب (للفخر الرازی)، ج‏31، ص59)؛ اما حق این است که چنانکه بارها بیان شد استفاده از یک لفظ در چند معنا ممکن است، و یکی از اقتضاءات این امکان، آن است که آیه بدون لحاظ سیاقش بر چه چیزی دلالت می‌کند؛ که حدیث اول که ناظر به آیه است کاملا این آیه را مستقل از سیاق تفسیر کرده است (زیرا اگر طعام را علم، و خوردن را کسب علم بدانیم، دیگر ریزش آب از آسمان و روییدن گیاه بر اثر این ریزش و ... ربطی به کسب علم ندارد). برخی همچون علامه طباطبایی با اینکه در بحث اصولی (اصول فقه) خویش این امکان را انکار کرده‌اند اما در هنگام استفاده از آیات در موارد متعددی به این مساله تن داده‌ و حتی قبول دلالت‌های متعدد و متفاوت از یک آیه را با تقطیع فرازهای آن – که عملا به معنای نادیده گرفتن سیاق است-، یک قاعده قرآنی که انسان را به اسرار الهی رهنمون می‌شود دانسته‌اند (الميزان، ج‏1، ص260 ). بر همین اساس، وجه توصیه به نگاه کردن به طعام در این آیه منحصر در این نیست که انسان به علل و اسبابی که خداوند تهیه کرده و تدبیر ربوبی عظیمی که برای بقای وی مهیا نموده، توجه کند؛ بلکه می‌تواند ابعاد دیگری نیز داشته باشد که در تدبرهای بعد به برخی از آنها اشاره خواهد شد. @yekaye #عبس_24

. 3️⃣ «فَلْيَنْظُرِ الْإِنْسانُ إِلى‏ طَعامِهِ» یک احتمال این است که مراد از اینکه انسان بايد به غذاى خود بنگرد، همین نگاه ظاهرى به غذاست؛ که خود این توصیه وجوه متعددی می‌تواند داشته باشد: 🌴الف. به غذایت نگاه و توجه کن چون باعث تحريك غده‏هاى بزاقى دهن، مى‏شود، در نتيجه كمك به هضم غذا مى‏كند (به نقل از تفسير نمونه، ج‏26، ص145 ). 🌴ب. به غذایت نگاه كن، نه به غذاى ديگران و نه به فيلم و سريال؛ تا غذا را درست بجوی و درست ببلعی؛ نه در حال هیجان و اضطراب و ...؛ که برای دستگاه گوارشت مشکل ایجاد کنی (اقتباس از وبلاگ آداب زندگی به آدرس: http://saghalain8.blogfa.com/post/33) 🌴ج. توجهت به غذا خوردنت باشد و حرف نزن؛ زیرا ممکن است غذا در گلویت بپرد یا عمل جویدن و بلعیدن را درست انجام ندهی و برایت هزینه‌ساز شود (اقتباس از از وبلاگ آداب زندگی). 🌴د. به غذایی که می‌خوری توجه کن که مبادا غذایت درست پخته نشده باشد یا سوخته باشد؛ که اگر غذاى نپخته بخورى، ناراحتى معده و سوء هاضمه پيدا مى‌كنى و اگر غذاى سوخته بخورى سرطان مى‌گيرى! (وبلاگ آداب زندگی) 🌴ه. به غذايت نگاه كن ببين غذائى كه مى‌خورى خيلى داغ و يا خيلى سرد نباشد و همچنین خيلى چرب، خيلى شور، خيلى شيرين، خيلى ترش نباشد تا آسیبی به تو نرساند (وبلاگ آداب زندگی). 🌴و. ... @yekaye #عبس_24

. 2️⃣ «فَلْيَنْظُرِ الْإِنْسانُ إِلى‏ طَعامِهِ» با توجه به اینکه مقصود از «طعام» در این آیه چیست معانی متعددی می‌تواند مد نظر باشد: 🌴الف. اگر «طعام» به معنای «مطعوم» (= خوردنی) باشد، آنگاه خداوند دستور می‌دهد که به وسیله‌ها و فرایندهایی که خداوند در نظام عالم قرار داده تا طعام و خوراک وی مهیا شود دقت کند؛ که ثمره اصلی این دقت این است که از کفران برگردد و شاکر شود (حدیث۲؛ مجمع البيان، ج‏10، ص668 ؛ البحر المحيط، ج‏10، ص410 ). 🌴ب. ممکن است طعام به معنای مصدری (خوردن) مد نظر باشد؛ آنگاه چه‌بسا منظور این است که انسان به عمل خوردن خویش بنگرد و بعد تامل نماید که نهایت این خوردن به کجا منجر می‌شود و سرانجام آنچه خورده چگونه از او دفع می‌شود تا دیگر دل به دنیا نبنند (حدیث۵؛ و نیز:‌ أبيّ و ابن عباس و مجاهد و حسن؛ به نقل از البحر المحيط، ج‏10، ص410 ). 🌴ج. «طعام» می‌تواند به معنای غذای روح باشد؛ آنگاه در این آیه از انسان خواسته شده است که به علم و ایمان و سایر غذاهای روحی خویش بنگرد، و دقت کند که آیا آنها پاک است یا خیر، و آنها را از کجا می‌گیرد، و ... (حدیث۱). 🌴د. ... @yekaye #عبس_24

. 4️⃣ «فَلْيَنْظُرِ الْإِنْسانُ إِلى‏ طَعامِهِ» انسان بايد به غذاى خود بنگرد كه آيا از حلال است يا حرام (تفسير نور، ج‏10، ص388)؛ و از راه مشروع به دست آمده است یا نامشروع؟ و در یک کلام، جنبه‏ هاى اخلاقى و تشريعى را مورد توجه قرار دهد (تفسير نمونه، ج‏26، ص145 ). یعنی هم توجه کند که آیا با کسب مشروع تهیه شده است؛ و هم اینکه آیا خود آن جزء چیزهایی است که خودش حلال است یا خیر؟ که اگر به این ابعاد توجه نکند، و مال حرام و نجس و ... در وجودش راه پیدا کند مانع رشد معنوی وی، و موجب طرد او از ملکوت می‌شود (حدیث۳). @yekaye #عبس_24

. 5️⃣ «فَلْيَنْظُرِ الْإِنْسانُ إِلى‏ طَعامِهِ» با اینکه در آیه ۱۷ کلمه انسان آمده بود چرا دوباره آن را تکرار کرد؟ 🌴الف. در آيه ۱۷ (قُتِلَ الْإِنْسانُ ما أَكْفَرَهُ) تاکید کلام روی انسانی بود که کفر می‌ورزید، اما در اینجا از مطلق انسانها می‌خواهد که چنین توجهی داشته باشند؛ لذا این کلمه را دوباره آورد (الميزان، ج‏20، ص208-209 )؛‌یعنی مصداق این انسان با آن انسان متفاوت است. 🌴ب. شاید می‌خواهد بیان کند که با اینکه خوردن بین انسان و حیوان مشترک است؛ اما انسان بودن اقتضای خاص دارد؛ به تعبیر دیگر، می‌خواهد بفهماند که: «انسان، مأمور به تفكر در غذا، به عنوان يكى از نعمت‏هاى خداست، خوردن‏ بى‏فكر كار حيوان است» (تفسير نور، ج‏10، ص389). 🌴ج. ... @yekaye #عبس_24

. 6️⃣ «فَلْيَنْظُرِ الْإِنْسانُ إِلى‏ طَعامِهِ» اگر در این آیه تاکید را روی ضمیر «ه» قرار دهیم؛ یعنی انسان باید به غذای «خودش» نگاه کند؛ آنگاه این آیه می‌خواهد بگوید: 🌴الف. در حین غذا خوردن فقط به غذای خودت نگاه کن نه به دیگران، که چکار می‌کنند و چگونه غذا می‌خورند؛ چنانکه در آداب غذا خوردن سفارش شده که سر سفره از نگاه به چهره دیگران خودداری شود (حدیث4). 🌴ب. نگاهت فقط به غذای خودت باشد، نه به غذای دیگران؛ و دائما درصدد مقایسه حال خودت با دیگران نباش؛ که دائما احساس کمبود بکنی. 🌴ج. انسان بايد به غذاى خود بنگرد كه آيا ديگران هم دارند يا ندارند، که اگر ندارند طوری نخورد که آنان حسرت به دل شوند (حدیث۷.الف)؛ یا در قبال آنان احساس مسئولیت کند و این گونه نباشد که خودش سیر بخوابد و در محضرش یا در همسایگی‌‌اش کسی گرسنه باشد (حدیث ۷. ب و ج). 🌴د. ... @yekaye #عبس_24

. 7️⃣ «فَلْيَنْظُرِ الْإِنْسانُ إِلى‏ طَعامِهِ» انسان بايد به غذاى خود بنگرد [ و بیندیشد که] نيروى بدست آمده از آن در كجا صرف مى‏شود (تفسير نور، ج‏10، ص388). یعنی وقتی غذا می‌خورد صرفا دنبال لذت بردن نباشد؛ بلکه درصدد این باشد که خود را تقویت کند که بتواند به انجام وظایف خویش بپردازد و خدا را عبادت کند (حدیث۸). اگر چنین باشد همین خوردن هم برای وی عمل صالح محسوب می‌شود. @yekaye #عبس_24

. 8️⃣ «فَلْيَنْظُرِ الْإِنْسانُ إِلى‏ طَعامِهِ» انسان بايد به غذاى خود بنگرد؛ ببیند خداوند چه سفره رنگارنگی برای انسان تدارک دیده است و به تفاوت خود با حیوانات پی ببرد و بفهمد که خداوند چقدر او را اکرام کرده است. اغلب موجودات تنوع غذایی بسیار محدودی دارند؛ برخی گوشتخوارند و برخی گیاهخوار؛ و در هر یک هم فقط طیف محدودی از گوشت یا گیاهان را می‌خورند. مهمتر از این، همه حیوانات از غذاهای آماده در طبیعت استفاده می‌کنند؛ اما خداوند انسان را طوری آفریده که عموما غذاهایش را باید آماده کند؛ یعنی برای غذای خود وقت می‌گذارد و تصرفاتی در متن خوراکی‌ها انجام می‌دهد تا آماده خوردن شوند. 📝نکته تخصصی #انسان‌شناسی: #طعام: تمایزی بنیادین بین #انسان و #حیوان قبلا اشاره شد که تلقی داروینی از انسان، که انسان را صرفا در امتداد حیوان می بیند همان تلقی ابلیس است که بعد ماورایی انسان را منکر شد و انسان را منحصرا در بعد خاکی و زمینی‌اش دید. 🔖جلسه ۲۷۲، تدبر ۲ https://yekaye.ir/al-hegr-15-33/ اتفاقا خداوند وقتی انسان را به بهشت فرستاد روی همین ابعاد ظاهرا دنیوی وی دست گذاشت و درباره سکونت (مسکن) و زوج (ازدواج) و خوردن وی سخن گفت: «يا آدَمُ اسْكُنْ أَنْتَ وَ زَوْجُكَ الْجَنَّةَ وَ كُلا مِنْها رَغَداً حَيْثُ شِئْتُما» (بقره/۳۵) «وَ يا آدَمُ اسْكُنْ أَنْتَ وَ زَوْجُكَ الْجَنَّةَ فَكُلا مِنْ حَيْثُ شِئْتُما» (اعراف/۱۹) که این نشان می‌دهد که این ابعاد در انسان در افق بهشت و حقیقت ملکوتی وی شکوفات و فعال شده است و از جنس امور خاکی و زمینی صرف انسان نیست و در همین امور اگرچه ظاهرا با حیوان مشترک است اما تفاوتهای بنیادینی در همین امور با حیوان دارد. 🤔شاید این آیه هم می‌خواهد اشاره کند که اگر انسان همین طعام خویش را جدی بنگرد متوجه تفاوت بنیادین خویش با حیوان می‌شود؛ و کسی که کرامت خویش و برتری خویش بر حیوان را دریابد اسیر شیطان نمی‌شود. @yekaye #عبس_24

. ۱۱۱۱) 📖 أَنَّا صَبَبْنَا الْماءَ صَبًّا 📖 ترجمه 💢همانا ما آب را ریختیم، [چه] ریختنی؛ سوره عبس (۸۰) آیه ۲۵ ۱۴۰۲/۸/۱۴ ۲۰ ربیع‌الثانی ۱۴۴۵ @yekaye #عبس_25

@yekaye #عبس_25

📖اختلاف قرائت 🔹أنَّا / إنَّا / أنّـِا / أنّى ▪️در قراءات اهل مکه (ابن کثیر) و مدینه (نافع) و شام (ابن عامر) و بصره (ابوعمرو) و برخی از قراء عشر (ابوجعفر، و یعقوب در روایت رویس از وی در حالت ابتدا) و اربعه عشر (حسن بصری) و برخی قراءات غیرمشهور (شیبه، و قاسم)؛ به صورت «إنَّا» قرائت شده است که در این صورت از ابوعلی نقل شده که در این صورت تفسیری برای نگاه کردن به طعام است؛ و برخی هم آن را جمله استینافی گرفته‌اند. ▪️در روایات مشهور از قرائات اهل کوفه (عاصم و حمزه و کسائی) و برخی دیگر از قراءات عشر (خلف، و یعقوب در روایت رویس از وی در حالت وصل) و اربعه عشر (اعمش) و برخی قراءات غیرمشهور (اعرج و ابن وثاب) به صورت «أنَّا» (با فتح همزه) قرائت شده است، که : یا لام تعلیل در تقدیر است و تقدیر کلام این بوده «لأنا»؛ یا بدل است، یعنی آیه بدین معنا باشد که: انسان به طعام خودش بنگرد، انسان بنگرد که ما چگونه آب را نازل کردیم و ...؛ که اغلب بر این باورند که این بدل ، بدل اشتمال از طعام است شبیه آیات «وَ ما أَنْسانِيهُ إِلَّا الشَّيْطانُ أَنْ أَذْكُرَهُ» (کهف/۶۳)، «يَسْئَلُونَكَ عَنِ الشَّهْرِ الْحَرامِ، قِتالٍ فِيهِ» (بقرة/217) و «قُتِلَ أَصْحابُ الْأُخْدُودِ؛ النَّارِ» (بروج/4-5)، بدین بیان که ریزش آب و ... اموری است که سبب اخراج طعام، و لذا مشتمل بر آن است (در این حالت تعبیر «إلی طعامه» به معنای «إلی کون طعامه و حدوثه» می‌‌باشد). ▪️البته در چهار طریق از طرق روایت شعبه از عاصم (یعنی طریقهای صرصری و ملطی و عنبری و بصری) و نیز قرائتی غیرمشهور (از امام حسین ع) به صورت «أنّـِا» یعنی با فتح همزه و اماله نون قرائت شده است که به معنای «کیف: چگونه» می باشد شبیه آیه «أَنَّى يَكُونُ لَهُ وَلَدٌ وَ لَمْ تَكُنْ لَهُ صاحِبَة» (انعام/۱۰۱)؛ ▪️و از ابن عطیه روایت شده که قراءاتی به صورت «أنّى» بدون اماله هم وجود دارد. در این حالت معنای آیه این است که: انسان به طعام خویش بنگرد که چگونه آب را ریختیم .... 📚مجمع البيان، ج‏10، ص667 📚معجم القراءات ج ۱۰، ص311-312 📚المغنی فی القراءات، ص1891 @yekaye #عبس_25

🔹صَبَبْنَا / صَبًّا قبلا بیان شد که ▪️ماده «صبب» در اصل بر ریختن چیزی دلالت دارد؛ و برخی تاکید کردند که ریختن و رها کردنی است که از بالا انجام شود. کاربرد آن در مورد ریختن آب بسیار متداول است: «يُصَبُّ مِنْ فَوْقِ رُؤُسِهِمُ الْحَميمُ» (حج/۱۹) «ثُمَّ صُبُّوا فَوْقَ رَأْسِهِ مِنْ عَذابِ الْحَميمِ» (دخان/۴۸) «أَنَّا صَبَبْنَا الْماءَ صَبًّا» (عبس/۲۵)؛ و در آیه «فَصَبَّ عَلَيْهِمْ رَبُّكَ سَوْطَ عَذابٍ» (فجر/۱۳) کلمه فروریختن برای نزول عذاب، حکایتگر شدت نزول عذاب می‌باشد. 🔖جلسه ۸۸۴ https://yekaye.ir/al-fajr-89-13/ ▪️همچنین بیان شد که تفاوتش با ماده «سکب» (وَ ماءٍ مَسْكُوبٍ؛ واقعه/۳۱) در این است که ماده «صبب» برای ریختن یک دفعه است؛ اما ماده «سکب» برای ریختن مستمر؛ ‌لذا وقتی می‌خواهند چیزی را در قالب بریزند تعبیر «صب» استفاده می کنند نه «سکب». 🔖جلسه ۹۹۸ https://yekaye.ir/al-waqiah-56-31/ @yekaye

🔹الْماءَ قبلا بیان شد که ▪️در اینکه اصل کلمه «ماء» از چیست اغلب قریب به اتفاق اهل لغت بر این باورند که اصل این ماده «موه» بوده است که هاء آن به همزه تبدیل شده است؛ به قرینه اینکه تصغیر آن «مُوَيْه»، و جمع آن «مِيَاه» است و نیز به چیزی که به آن منسوب باشد نه‌تنها «مائی» بلکه «ماهی» و «ماوی» و به رنگ آب «موهَة» می‌گویند؛ ▪️هرچند که مرحوم مصطفوی با این تحلیل مخالف است و اصل این کلمه را برگرفته از زبانهای عبری و سریانی می‌داند (آب در عبری «می» و در سریانی «میا» گفته می‌شود) که این کلمه به صورت «ماء» در زبان عربی تبدیل شده و بر این باورست که همزه آن بوده که در برخی از کلمات به هاء تبدیل شده است و معتقد است آنچه در زبان عربی شایع است تبدیل همزه به هاء است نه بالعکس؛ ▫️که البته این سخن اخیر ایشان موارد نقضی دارد و باید گفت که هرچند ورود اصل این کلمه از زبانهای عبری و سریانی بعید نیست، اما در هر صورت در زبان عربی با آن به صورت ماده «موه» معامله کرده‌اند چنانکه نه تنها تصغیر و جمع و صفت منسوب از آن ساخته‌اند بلکه آن را به صورت فعل هم به کار برده‌اند چنانکه برای داخل شدن کشتی در آب تعبیر يقال «مَاهت السّفينةُ؛ تَمُوه و تَمَاه» به کار می‌برند و حتی فعل متعدی از آن هم ساخته‌اند چنانکه «مَوَّهَ» و «أَمْهَى» را برای آب دادن به چیزی یا کسی به کار برده‌اند؛ ویا کلمه «ماویة» را برای آینه (از این جهت که در قدیم از آب به عنوان آینه استفاده می کردند) [و ظاهرا به تبع آن برای «سنگ بلور»] به کار می‌برده‌اند. و علاوه بر این در گویش‌های مختلف عرب این کلمه علاوه بر «ماء» به صورت‌های «ماءة» و «ماة» هم تلفظ می‌شده است. ▪️در هر صورت اصل این ماده را به معنای هر چیزی که مایع باشد و منحصر در آب خالص نیست [که آیاتی مانند «أَ لَمْ نَخْلُقْكُمْ مِنْ ماءٍ مَهينٍ» (مرسلات/۲۰) و «خُلِقَ مِنْ ماءٍ دافِقٍ» (طارق/۶) که به منی هم ماء اطلاق شده می‌تواند موید این برداشت باشد؛ مگر اینکه این اطلاقات را مجازی بگیریم] و ▫️به تعبیر دیگر معنای محوری این ماده عبارت است از رقت جرم چیزی همراه با صفای آن و نیز سیلان داشتنش. ▪️در قرآن کریم از این ماده فقط همین کلمه «ماء» به کار رفته است؛ که اگرچه در اغلب کاربردهایش در خصوص همین آب معمولی‌ای است که می‌شناسیم، اما ظاهرا در برخی آیات معانی عمیق‌تری میز مد نظر بوده که گویی این آب متعارف صرفا تجلی‌ای از یک حقیقت ماورایی عظیم می‌باشد؛ چنانکه در جایی عرش خداوند را بر آب می داند و این مساله را در عرض آفرینش آسمانها و زمین مطرح کرده؛ و فلسفه همه اینها را آزمودن انسانها معرفی نموده است «وَ هُوَ الَّذي خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ في‏ سِتَّةِ أَيَّامٍ وَ كانَ عَرْشُهُ عَلَى الْماءِ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً» (هود/۷) و در عرصه‌های آخرت – چه برای بهشتیان و چه برای جهنمیان - «ماء»ای هست: «مَثَلُ الْجَنَّةِ الَّتي‏ وُعِدَ الْمُتَّقُونَ فيها أَنْهارٌ مِنْ ماءٍ غَيْرِ آسِنٍ … كَمَنْ هُوَ خالِدٌ فِي النَّارِ وَ سُقُوا ماءً حَميماً فَقَطَّعَ أَمْعاءَهُمْ» (محمد/۱۵) یعنی هم بهشتیان با آبهایی دمخورند همانند این آیه که در وصف جایگاه اصحاب یمین از آبی همواره ریزان سخن می‌گوید: «وَ ماءٍ مَسْكُوبٍ» (واقعه/۳۱) و جهنمیان از بهشتیان از آبی که به آنها داده شده طلب می‌کنند «وَ نادى‏ أَصْحابُ النَّارِ أَصْحابَ الْجَنَّةِ أَنْ أَفيضُوا عَلَيْنا مِنَ الْماءِ أَوْ مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ» (اعراف/۵۰) و هم در خود جهنم هم آب‌هایی هست که با آن نه‌تنها جهنمیان عذاب می‌شوند (سُقُوا ماءً حَميماً فَقَطَّعَ أَمْعاءَهُمْ)، بلکه برای رفع عطش خود نیز از آنها می‌نوشند: «مِنْ وَرائِهِ جَهَنَّمُ وَ يُسْقى‏ مِنْ ماءٍ صَديدٍ» (ابراهیم/۱۶) «وَ إِنْ يَسْتَغيثُوا يُغاثُوا بِماءٍ كَالْمُهْلِ يَشْوِي الْوُجُوهَ بِئْسَ الشَّرابُ وَ ساءَتْ مُرْتَفَقاً» (کهف/۲۹). اینها نشان می‌دهد که چه بسا آیه‌ای که آفرینش هر چیز زنده‌ای را از «ماء» معرفی کرده: «وَ جَعَلْنا مِنَ الْماءِ كُلَّ شَيْ‏ءٍ حَيٍّ أَ فَلا يُؤْمِنُون»َ (انبیاء/۳۰)، اگرچه ممکن است به همین آب ظاهری اشاره‌ای داشته باشد، اما چه‌بسا به یک حقیقت دیگر هم اشاره دارد؛ یعنی شاید از جنس همان مائی است که عرش خدا بر آن است؛ یا آن مائی که از مهمترین نعمتها و نقمتهای اخروی است. 🔖جلسه ۹۹۸ https://yekaye.ir/al-waqiah-56-31/ @yekaye