5- 57سال معاصر با ده خلیفه اموی و مروانی (علیهم اللعنة و العذاب) پنجمین خصوصیت ویژه #امام_باقر (علیه السلام)، معاصر بودن دوره زندگی و امامت حضرت، با ده خلیفه اموی و مروانی است که چنین امری درحیات سیاسی هیچ امامی اتفاق نیفتاده است؛ چرا که ازسال 57 تا سال 95، معاصر با خلفای اموی معاویه، یزید بن معاویه، معاویه بن یزید، مروان و محمد بن مروان (علیهم الهاویة) بوده است و در مدت19سال ازدوره امامت از سال 95 تا سال114، با پنج خلیفه ولید بن عبدالملک (9۶-8۶ق)،سلیمان بن عبدالملک (۹۶-۹۹ق)،عمر بن عبدالعزیز (۹۹-۱۰۱ق) یزید بن عبدالملک (۱۰۱-۱۰۵ق)،هشام بن عبدالملک(۱۰۵-۱۲۵ق) بود و سرانجام در هفتم ذی الحجه سال ۱۱۴ هجری قمری به دست هشام بن عبدالملک و به روایتی ابراهیم بن ولید به شهادت رسیدند. دراین 19 سال جهت گیری امام علیه السلام دربرابر پنج خلیفه آنچنان سنجیده بود که توانست ازیک طرف موجودیت اقليت شیعه را حفظ نماید و از دست زدن به شورش کور که زید و پیروانش به دنبال آن بودند و جانشان را بدون هیچ دست آوردی، هزینه می کردند دور نگه داشته باشند و ازطرف دیگر، برای این که راه گم نشود و شیعیان هضم در تفکر خلیفه گری نشوند و سکوت معنادار امام را به معنای به رسمیت و مشروع دانستن خلفای عباسی ندانند با بیانیه های کوتاه چون [«بُنِيَ الْإِسْلَامُ عَلَى خَمْسٍ عَلَى الصَّلَاةِ وَ الزَّكَاةِ وَ الصَّوْمِ وَ الْحَجِّ وَ الْوَلَايَةِ وَ لَمْ يُنَادَ بِشَيْ‌ءٍ كَمَا نُودِيَ بِالْوَلَايَةِ» / الکافی/ مجلد2 / صفحه 18] تفکر ولایی را در اقلیت شیعه خالص در شرایط سخت امنیتی خلافت مروانیان نهادینه کنند .

6- تاسیس قواعد اجتهاد ششمین خصوصیت ویژه #امام_باقر (علیه السلام) تاسیس ((قواعد اجتهادی)) است‌. در موقعیتی که حکومت مروانیان به دلیل اختلافات داخلی رو به افول بود و فشارهای امنیتی، کاهش پیدا می کرد و مَشرب فقهی اهل سنت رشد و فزونی می یافت و فقهایی چون نعمان ثابت مشهور به ابوحنیفه، مسروق بن سعیدبن ثابت، سفیان ثوری با تکیه به قواعدی چون قیاس، استحسان، سد ذرایع و... اجتهاد بی پایه ای دربرابر کتاب و سنت پیش می بردند امام باقر علیه السلام قواعد اصولی چون قاعده استصحاب ((لاینقض الیقین بالشک ولا یدخل الشک فى الیقین و لا یخلط احدهما بالآخر و لکنه ینقض الشک بالیقین و تیم على الیقین فیبنى علیه و لا یعتد بالشک فى حال من الحالات‏:وسایل، ج5، ص321)) قاعده تجاوز وفراغ(( علاء بن رزین عن محمد بن مسلم عن احدهما علیهما السلام قال: سالته عن رجل شک بعد ما سجد انه لم یرکع، قال: یمضى فی صلاته،: محمد بن مسلم از #امام_صادق (علیه السلام) و یا امام باقر درمورد مردى مى پرسد:که پس از سجده شک مى کند که آیا رکوع را انجام داده است یا نه. حضرت مى فرماید: نمازش صحیح است )) قاعده ضرر((لاضرر ولاضرار علی مؤمن)) قاعده لاتعاد( لاتُعادُ الصَّلاةُ الّا مِن خَمسَةٍ الطَّهُورِ و الوَقتِ و القِبلَةِ وَ الرُّکوعِ و السُّجُودِ» وسایل، ج 3، ص ))و قاعده علاج تعارض بین اخبار برگرفته از چهار عنوان:( افقه، اعدل، اصدق، اورع: الْحُكْمُ مَا حَكَمَ بِهِ أَعْدَلُهُمَا وَ أَفْقهما وَ أَصْدَقُهُمَا فِي الْحَدِيثِ وَ أَوْرَعُهُمَا :عوالی اللئالی، ج4، ص 133) که می تواند درون مایه اجتهاد درتمام ابواب فقه یا بعضی از ابواب فقه باشد و فقها و اصولیین برای هریک از این قواعد، صدها صفحه شرح نگاشته اند، امری است که امام باقر (علیه السلام) تاسیس نمود و همین نهضت علمی فقهی موجب شد که نه تنها شیعه مانند زیدیه در فروعات فقهی هضم در فقه حنفی و اهل سنت نشود بلکه فقه اهل بیت علیهم السلام چیره و غلبه بر فقه اهل سنت گردد و ‌شیعه با داشتن استقلال مبانی فقه در بین امت اسلامی ظاهر شود.

7- گسترش احادیث #اهل_بیت علیهم السلام هفتمین ویژگی #امام_باقر علیه السلام «ترویج دادن احادیث» است. هرچند نقل حدیث از رسول الله (صلی الله علیه وآله) در دوره حکومت طولانی اموی و مروانی ممنوع بود ولی از ویژگی های دوره امامت امام باقر و امام صادق عليهماالسلام اینکه؛ سُستی پایه‌های حکومت امویان و نیز رفع ممنوعیت حدیث توسط عمربن عبدالعزیز، زمینه‌ای را برای این دو امام همام فراهم آورد که برای سایر ائمه(علیهم السلام) فراهم نشد و این زمینه سبب شد تا امام باقر(علیه السلام) و امام صادق(علیه السلام) بیشترین آرای فقهی، تفسیری و اخلاقی را در کتب فقهی و حدیثی از خویش بر جای گذارند. از این رو راویانی چون محمد بن مسلم ۳۰ هزار و جابر جعفی ۷۰ هزار حدیث از امام باقر در مقابله با جعل احادیث و اسرائیلیات نقل کرده‌اند و همین موجب شد شهرت علمی امام باقر علیه السلام نه تنها در حجاز، بلکه در عراق و خراسان نیز فراگیر شده بود، چنان‌که راوی می‌گوید: مردمی از خراسان در مسجد النبی مدینه دورش حلقه زده و اشکالات علمی خود را از او می‌پرسند. 📚 رجال کشی / صفحه 387 📚 بحارالأنوار / مجلد46 / صفحه 242

8- گسترش علم کلام و مناظرات هشتمين ویژگی امام باقر علیه السلام «گسترش دادن علم کلام» است. با کم شدن فشار و کنترل از سوی حاکمیت مروانی، زمینه برای ظهور نِحله ها و بروز عقاید و افکار مختلف بوجود آمد که خود این، باعث ایجاد و رواج افکار انحرافی در محیط آسیب دیده و دور نگه داشته از فرهنگ غنی اسلامی می شد. درچنین شرایط و موقعیتی #امام_باقر علیه السلام با نگاه ژرف و عمیق خود درکنار تاسیس #قواعد_اجتهادی و گسترش دادن احادیث و تاسیس حلقه درسی و نخبه پروری، نه تنها به گسترش مباحث عقلی وکلامی پرداخت بلکه برای نشان دادن برتری منطق فکری #اهل_بیت علیهم السلام به #مناظره و گفتگوی مستقیم و بی واسطه با رهبران نحله و مذهب ها ی فقهی، کلامی و سیاسی پرداخت که ازجمله مناظره های مهم امام علیه السلام که در تاریخ گزارش شده و ثبت شده است مناظره امام علیه السلام با این اشخاص است:1-مناظره امام با اسقف مسیحیان 2-مناظره با حسن بصر 3-مناظره با هشام بن عبدالملک 4-مناظره با محمد بن منکدر 5-مناظره با نافع بن ازرق 6-مناظره با عبدالله بن معمر لیثی 7-مناظره با قتادة بن دعامة 📚 بحارالأنوار / مجلد 1، صفحه161 / مجلد46، صفحه357 / مجلد37، صفحه32

9- حلقه درسی وتربیت نخبگان علمی نهمین خصوصیت ویژه امام باقر علیه السلام تاسیس «حلقه درسی وتربیت نخبگان علمی» در دو حوزه فقهي و کلامی بوده است. امام علیه السلام با نگاه مُشرفی که به آینده داشت می دانست که هر انقلاب سیاسی و نهضت جهادی، اگر از نهضت جهادی و علمی، پشتیبانی نشود محکوم به شکست‌ یا به انحراف است و سرنوشتی چون زیدیه را پیدا می کند که پیروانش از نظر کلامی، معتزلی و از نظر فقهی به حنفی گرایش دارند، اقدام به تاسیس مدرسه و حلقه درسی و جذب نخبگان و تربیت علمی آنان پرداخت و در این مدرسه چهارصد نفر نخبه چون " ابان بن تغلب، زرارة بن اعین، جابر بن یزید بن حارث جعفی، محمد بن مسلم ثقفی کوفی، عبدالملک بن اعین، سلیمان بن خالد، برید بن معاویه عجلی، کمیت اسدی، ابوخالد کابلی، فضیل بن یسار، ابوالصباح کنانی" جذب و به عنوان فقیه، کلامی و مفسر تربیت شدند تا مکتب غنی فقهی، تفسیری وکلامی اهل بیت علیهم السلام را ترویج نمایند و شیعه خالص را پشتیبانی کنند. آنان نیز از #فرصت ‌های مختلف برای فراگیری دانش‌های اسلامی از #امام_ باقر (علیه السلام) بهره می‌جستند و در نشر آن می کوشیدند؛ ولی با این ‌همه، امام علیه السلام در پوشش تقیه و رعایت اصول امنیتی از آنان می‌خواست که همه آموخته‌های خود را به هر کسی نگویند و خصوصاً مراقب مأموران دستگاه خلافت باشند. 📚 اختیار معرفة الرجال شیخ طوسی ره / مجلد1 / صفحه 211- 245