سرآغاز: رابطه‌ی مقدّس‌مآبی و تجمّل‌گرایی؟ #سید_محمدصادق_علم_الهدی ♦️ به راستی نسبت مساجد و مجالس مذهبی ما با چهره‌های عبوس و موهای شانه‌نزده و لباس‌های نافرم و چروکیده چیست؟... ♦️ بر خلاف پندار شایع میان مؤمنان، «تجمّل» و «خودآرایی» نه فقط در شریعت مذموم نیست، که اتفاقاً از عناوین ممدوح و مستحب است که در مورد آن نصوص روشن و فراوانی رسیده است... ♦️ نمونه‌ی آن همین آیه‌ی معروف سوره اعراف است که اهل بیت ع بارها به آن احتجاج کرده‌اند؛ آیه‌ای که ـ به قول طلبه‌ها: «به لسان استفهام انکاری» ـ آن کسان را که زینت‌های خدا بر روی زمین را حرام می‌پندارند و حرام می‌پسندند، این چنین توبیخ می‌کند: «قُلْ مَنْ حَرَّمَ زينَةَ اللّهِ الَّتي أَخْرَجَ لِعِبادِهِ وَ الطَّيِّباتِ مِنَ الرِّزْقِ» (اعراف، ۳۲)؛ چه کسی زینت‌های خدا که برای بندگانش پدید آورده و رزق‌های پاکیزه را تحریم کرده است؟! ♦️ از دید خدا، لباس آدمی، نه فقط برای پوشش، که برای زینت او خلق شده است: «يا بَني آدَمَ قَدْ أَنْزَلْنا عَلَيْكُمْ لِباسًا يُواري سَوْآتِكُمْ وَ ريشًا» (اعراف، ۲۶)؛ این فرزندان آدم! به یقین بر شما لباسی که عورت شما را بپوشاند و زینت شما باشد نازل کردیم! ♦️ و البته تأکید دارد که دنیا را زینت کرده است تا بیازماید چه کسانی بهتر رفتار خواهند کرد: «إِنَّا جَعَلْنا ما عَلَى الْأَرْضِ زينَةً لَها لِنَبْلُوَهُمْ أَيُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً» (کهف، 7). ♦️ احادیث رسیده در سفارش مؤمنان به پوشش خوب و ظاهر آراسته، زیاده از حوصله‌ی نقل است، اصلاً در کتب احادیث ما، باب مستقلّی به مدح این موضوع اختصاص داده شده است. ♦️ به عنوان مثال: کلینی رازی از محدّثین قرن ۴ در موسوعه معتبر «الکافی» فصلی تحت عنوان «الزِیّ و التجمّل و المُروعة» گشوده است که یکی از ابواب آن به نام «باب التجمّل و اظهار النعمة» اختصاصاً در مدح تجمّل است. مشابه همین باب را فیض کاشانی در «الوافی» آورده است. شیخ حرّ عاملی هم در «وسائل الشیعه» بابی با عنوان «استحباب التجمّل و کراهة التباؤس» گشوده است. پایان بخش نخست ادامه دارد... 📚@Alamolhoda_ir #تجمل #تجمل_گرایی #آراستگی #اسلام https://eitaa.com/alamolhoda_ir/14

آراستن ظاهر؛ توصیه‌ای الهی #سید_محمدصادق_علم_الهدی ♦️ احادیثی که بر آراستگی و پیرایش و پوشش مناسب و مطابق شأن تاکید دارند، فراوان‌اند. در این مجال، به سه حدیث که از معتبرترین و قدیمی‌ترین مجامع حدیثی انتخاب شده، اشاره می‌شود: ♦️ ۱ ـ کلینی از امیر مؤمنان ع با سندی قابل تصحیح، مضمونی را نقل کرده که در روایات دیگر نیز می‌توان آن را اجمالاً دید: «إِنَّ اللَّهَ جَمِيلٌ يُحِبُّ الْجَمَالَ وَ يُحِبُّ أَنْ يَرَى أَثَرَ النِّعْمَةِ عَلَى عَبْدِهِ»؛ خدا زیبا است و زیبایی را دوست دارد و دوست دارد اثر نعمت را در عبدش ببیند! ♦️ ۲ ـ همو از امام صادق ع آورده است: «إِنَّ اللَّهَ ـ عَزَّ وَ جَلَّ ـ يُحِبُّ الْجَمَالَ وَ التَّجَمُّلَ وَ يُبْغِضُ الْبُؤْسَ وَ التَّبَاؤُسَ». (الکافی، ج۶، ص۴۴۰) جالب آنکه در این حدیث، در مقابل محبوبیت الهی زیبایی و آراستگی، از مبغوضیت «بُؤْس» ـ یعنی نداری و تنگدستی ـ و «تباؤس» ـ به معنای اظهار فقر و ذلّت نفس ـ سخن گفته شده که می‌تواند توصیه‌ای برای کسب درآمد حلال به منظور تأمین و صرف در هزینه‌های متعارف تجمّل و آراستگی محسوب شود. ♦️ ۳ ـ حتی در جمع احباب و دوستان نزدیک نیز، که معمولاً آداب ظاهری چندان رعایت نمی‌شود، توصیه به آراستن خود شده است؛ کلینی در الکافی و صدوق در الخصال به سند معتبر از امیر المؤمنین ع روایت کرده‌اند: «لِيَتَزَيَّنْ أَحَدُكُمْ لِأَخِيهِ الْمُسْلِمِ كَمَا يَتَزَيَّنُ لِلْغَرِيبِ الَّذِي يُحِبُّ أَنْ يَرَاهُ فِي أَحْسَنِ الْهَيْئَةِ»؛ (همان، ص۳۳۹ و ۴۴۰) هر کدام از شما خود را برای برادر مسلمانش به همان نحوی بیاراید که برای فرد غریبه‌ای که دوست دارد او وی را در بهترین هیئت ببیند، می‌آراید (یعنی بسان کسی که با او رودربایستی دارد). پایان بخش دوم ادامه دارد... 📚@Alamolhoda_ir #تجمل #تجمل_گرایی #آراستگی #اسلام https://eitaa.com/alamolhoda_ir/14

اهل بیت ع و آراستگی ظاهر... #سید_محمدصادق_علم_الهدی ♦️ تعبیری که شیخ صدوق در مورد امام رضا ع نقل کرده، جالب است: «إِذَا بَرَزَ لِلنَّاسِ تَزَيَّنَ لَهُمْ» (العیون؛ ج۲، ص۱۷۸)؛ وقتی نزد مردم حاضر می‌شد، خود را برای آنان می‌آراست. ♦️ اسوه‌ی او نبی اکرم ص بود که گفته‌اند: وقتی خواست مردی را در خانه به حضور پذیرد، در برابر کاسه‌ی آبی، ریش و موی سر خود را صاف و مرتّب کرد. (طبرسی، مکارم الأخلاق، ص۹۷) ♦️ اخبار رسیده در احوال انبیاء و اهل بیت ع نشان می‌دهد که آنان به آراستگی ظاهر و پوشش خود مقیّد بودند؛ آن چنان که هر از گاهی از این بابت، مورد انتقاد و نکوهش جاهلان قرار می‌گرفتند. ♦️ حتی گزارش‌هایی در مورد بعضی از انبیاء و گاهی خود ائمه ع در دست است که نشان می‌دهد آنان لباس‌هایی که در عرف آن زمان فاخر محسوب می‌شد، به تن داشته‌اند و به ویژه، در دورانی که توانمندی خرید لباس مرغوب برای غالب مردم فراهم بوده است، از پوشیدن لباس‌های گران‌مایه ابا نداشته‌اند. ♦️ مثلاً در احادیث به پوشش پربها و زربافت دو تن از انبیاء که تمکّن دنیایی داشته‌اند، تصریح شده است؛ یکی یوسف، و دیگری سلیمان. (بحار، ج۷۶، ص۳۰۳؛ همان، ص۳۰۵) ♦️ همچنین حمیری در قرب الاسناد نقل کرده است که امام سجاد ع «جبّه‌ی خز» به پانصد درهم و «ردای خز» به پنجاه دینار طلا می‌خرید. (قرب الإسناد، ص۳۵۷) لباس‌های خز از پشم تهیه می‌شد و گاهی به ابریشم مزیّن می‌گشت و از لباس‌های فاخر و مرغوب آن زمان به حساب می‌آمد. استفاده از پوشش خز در مورد امام سجاد خصوصاً در ایام زمستان در احادیث متعددی نقل شده است. و البته در حدیثی آمده است که چون زمستان تمام می‌شد، حضرت آن را می‌فروخت و پولش را صدقه می‌داد. (رک: وسائل ، ج۴، ص۳۶۵) ♦️ کشی در رجال خود نقل کرده است که امام صادق ع گاهی جامه «قُوهی» می‌پوشید. پارچه قوهی جنسی مرغوب و لطیف و به رنگ سفید داشت که در منطقه کوهستان (قوهستان) ایران ـ منطقه‌ای بین نیشابور و هرات ـ بافته می‌شد. (رجال الکشی، ص۳۹۲؛ همچنین: مکارم الأخلاق، ص۹۷) پایان بخش سوم ادامه دارد... 📚@Alamolhoda_ir #تجمل #تجمل_گرایی #آراستگی #اسلام https://eitaa.com/alamolhoda_ir/14

برای آراستن خویش، قصد قربت کن! #سید_محمدصادق_علم_الهدی ♦️ البته این «تجمّل» ممدوح در احادیث، با آنچه به عنوان «تجمّل‌گرایی» مورد نکوهش بزرگان امروز است، متفاوت است؛ تجمّل ممدوح که در نصوص دینی از باب «اظهار نعمت» مستحب مؤکّد محسوب می‌شود و می‌توان برای آن «قصد قربت» کرد، آراستن ظاهر به شکل متعارف و متناسب با عرف زمان است؛ مثل پیرایش موی سر و صورت، استحمام، گرفتن زوائد ناخن‌ها، پوشیدن لباس در خور شأن و زیبا، عطر زدن و سوار بر مرکب شایسته شدن. و این با «تجمّل گرایی» که در زمانه‌ی ما صورت مذموم به خود گرفته و مقصود از آن، خروج از حدود مجاز تجمّل است، تفاوت‌هایی دارد که بعداً توضیح خواهم داد. ♦️ در مقابل، بی‌نظمی و شلختگیِ رخت و رخسار؛ مثل ژولیدگی موی سر، چرک بودن لباس، کثیف بودن بدن در لسان روایات نکوهش شده است. (به عنوان نمونه رک: الکافي، ج۶، ص ۴۴۰) و حتی «حمل کردن اشیاء دون شأن در معابر عمومی» مذّمت شده است. (همان) ♦️ در روایت امام صادق است: «اظهار نعمت، بهتر از نگهداری آن است» (الکافی، ج۶، ص۴۴۰) و این یعنی: از داشته‌هایت استفاده کن، و لو آنکه نابود شوند! مثلاً لباس‌های خوب به تن کن، و لو کهنه و فرسوده شوند... ♦️ تهیه‌ی لباس مطابق شأن برای خود آن قدر اهمیت دارد که در حدیث است امیر المؤمنین ع شمشیر خود را به گرو گذارد تا لباس مناسب بخرد (بحار، ج۷۶، ص۳۱۰ ـ ۳۱۱) و حتی مرویّ است که امام رضا ع اجاز نداد کسی برای خرید قربانی در حجّ، لباس‌هایش را بفروشد و فرمود: «لباس چیزی است که مؤمن خود را با آن می‌آراید، [به جای قربانی کردن] روزه بگیرد و چیزی از لباس‌هایش را نفروشد». (وسائل ، ج۱۴، ص۲۰۲) ♦️ استحباب تجمّل در بعضی مکان‌ها یا زمان‌ها افزون می‌شود؛ مانند هر مکانی که محل عبادت و سجود است: «يا بَني آدَمَ خُذُوا زينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ» (اعراف، ۳۱) یا بر حسب اخبار، در روزهای اعیاد، شب عرفه و روز جمعه، یا در محضر مؤمنان... پایان بخش چهارم ادامه دارد... 📚@Alamolhoda_ir #تجمل #تجمل_گرایی #آراستگی #اسلام t.me/Alamolhoda_ir/444

خودآرایی خوب است، اما فراتر از مرزها نباید رفت... #سید_محمدصادق_علم_الهدی ♦️ گفتیم که «تجمّل‌طلبی در شرع» مطلوب است، اما بی‌حدّ و مرز نیست؛ ♦️ مرز اقتصادی تجمّل، اسراف است؛ یعنی به‌گونه‌ای نباشد که در عرف مردم بگویند: «پرداخت این مقدار پول بابت خرید فلان لباس اسراف است». اصولاً در هر مقوله‌ی پسندیده‌ای، افراط و تفریط باعث ناپسند شدن آن می‌شود. به نظر می‌رسد آنچه امروز به آن «اشرافی‌گرایی» گفته می‌شود، ناظر به همین شکل مسرفانه تجمّل است. ♦️ اما مرز اجتماعی تجمّل، «لباس شهرت» است؛ یعنی نباید به گونه خود را بیاراید که که در جامعه انگشت‌نما شود. به همین جهت است که در حدیث توصیه می‌کند: «إِيَّاكَ أَنْ تَتَزَيَّنَ إِلَّا فِي أَحْسَنِ زِيِّ قَوْمِكَ» (الکافی، ج۶، ص۴۴۰)؛ مباد که خود را بیارایی، مگر در بهترین پوشش قوم و قبیله‌ات! ♦️ مرز اخلاقی تجمّل، فراهم شدن زمینه ارتباطات نامشروع است؛ مثل تجمل زن برای نامحرم که به شدّت مذموم است. نهی صریح قرآن است که: «قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ ... لا يُبْدينَ زينَتَهُنَّ إِلاّ ما ظَهَرَ مِنْها» (النور، ۳۱). دستوری است از خدا به بانوان که زینت خود را آشکار نکنند، مگر آن مقدار که معمولاً در عرف جامعه آشکار است. باری، تجمل زن برای نامحرم که جلب توجّه او کند، «تبرّج» گفته می‌شود که در نصوص دینی بس نکوهش شده است. ♦️ اما مرز قلبی تجمّل سخن بسیار دارد... پایان بخش پنجم ادامه دارد... 📚@Alamolhoda_ir #تجمل #اسراف #تبرج #تجمل_گرایی #لباس_شهرت #آراستگی #اسلام -

از آراستگی بیرون ... تا دلبستگی درون #سید_محمدصادق_علم_الهدی گفتیم: تجمّل‌طلبی خوب است، اما نه بی‌حد و مرز ... ♦️ مرز قلبی تجمّل، دلبستگی است؛ ابتدا بین دو مقوله باید فرق نهاد: بین «آراستگی و بهره‌مندی از زینت‌های دنیوی پروردگار که نِعَم او در این دنیا هستند»، و بین «دلبسته و وابسته شدن به این زینت‌ها». بهره‌بردن از زینت‌های الهی ممدوح است و مستحبّ، اما دل‌بستن به آنها که باعث غفلت از خدا می‌شود، مذموم است و ناپسند. ♦️ فرهنگ «تجمّل‌گرایی» که امروز ناپسند شمرده می‌شود، همین است که یا دلبسته تجمّلات شوی یا در آن، راه افراط را در پیش گیری. ♦️ شاید آیه‌ی زیر به همین مقوله اشاره می‌کند؛ زیرا به نبی اکرم(ص) توصیه می‌کند که مبادا زینت زندگی دنیا را طالب باشی و از کسی که قلب او از یاد خدا غافل شده و از هوای نفسش پیروی می‌کند و کارش به افراط کشیده، تبعیت کنی: «... وَ لا تَعْدُ عَيْناكَ عَنْهُمْ تُريدُ زينَةَ الْحَياةِ الدُّنْيا وَ لا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنا قَلْبَهُ عَنْ ذِكْرِنا وَ اتَّبَعَ هَواهُ وَ كانَ أَمْرُهُ فُرُطًا». (کهف، ۲۸) پس این آیه نیز، نسبت به همان مرزهای ممنوعه‌ی تجمّل هشدار می‌دهد؛ یعنی کسانی را مذمت می‌کند که آن چنان شیفته‌ی زینت‌ها و پیرایه‌های حیات دنیا هستند و در این راه به افراط و اسراف افتاده‌اند که مقصد و مقصود اصلی را گم کرده‌اند و از خدا و عقبی غافل گشته‌اند. ♦️ باز در جای دیگر: «اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَياةُ الدُّنْيا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ زينَةٌ وَ تَفاخُرٌ بَيْنَكُمْ وَ تَكاثُرٌ فِي اْلأَمْوالِ وَ اْلأَوْلادِ كَمَثَلِ غَيْثٍ أَعْجَبَ الْكُفّارَ نَباتُهُ ثُمَّ يَهيجُ فَتَراهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ يَكُونُ حُطاماً»؛ (حدید، ۲۰) این آیه، زندگی دنیا را در «بازی و لهو و زینت و فخرفروشی و افزون‌طلبی در اموال و فرزندان» خلاصه کرده و در ادامه، آن را به بارانی تشبیه می‌کند که گیاهان کم‌عمر را سرسبز می‌کند و چشم‌ها را به شگفت وا می‌دارد، اما اندکی بعد، پژمرده و زرد می‌گردند و خشک و شکسته می‌شوند. به نظر، این نگاه تحقیرآمیز آیه به دنیا، معطوف به دلبستگی به حیات فانی و زودگذر دنیوی است که آدمی را از حیات باقی و ابدی اخروی غافل کند. ♦️ بنابر این، از زینت‌های این دنیا لذّت ببر! اما مراقب باش که به بهانه‌ی آراستگی بیرونی، در دام دلبستگی درونی نیافتی. اصلاً به همین جهت است که در قرآن، «زینت‌های دنیا» معیار سنجش رفتار انسان‌ها معرّفی شده: «إِنَّا جَعَلْنا ما عَلَى الْأَرْضِ زينَةً لَها لِنَبْلُوَهُمْ أَيُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً» (کهف، 7)؛ «ما آنچه بر روی زمین است را زینت آن قرار دادیم تا بیازماییم کدامشان در کردار نیکوترند». پایان بخش ششم (آخرین بخش) 📚@Alamolhoda_ir #تجمل #دلبستگی #تجمل_گرایی #آراستگی #اسلام

سیاست «قدغن‌سازی» در کارزار فرهنگی #سید_محمدصادق_علم_الهدی ♦️ مقوله‌ی مد و مدگرایی امر مستحدثی است و در منابع روایی و فقهی به نام این موضوع، بابی گشوده نشده است. آنچه مسلّم است اینکه: نمی‌توان به صورت جزمی و کلی، مدگرایی را تحریم کرد، مگر آنکه ذیل یکی از از عناوین حرام بگنجد؛ مثل: لباس شهرت، تشبّه به کفار، اسراف، تبرّج، تخطّی از حدّاقل پوشش واجب و امثال این‌ها. ♦️ در مورد برندگرایی نیز نمی‌توان به نحو مطلق حکم ممنوعیت داد. هر چند استفاده از یک برند معروف، لزوماً به معنای «تجمّل» مورد ستایش در احادیث نیست؛ به‌ویژه این‌که گاهی هزینه‌ای که بابت نام این برندها پرداخت می‌شود، مصداق اسراف در اموال است و شاید در مواردی، اعانه‌ی اقتصادی کفّار باشد. ♦️ و البته اصلاً موافق نیستم که با تحریم‌های مبتنی بر محض احتیاط یا استوار بر بنیان‌های قابل تجدید نظر، فضای جامعه را بر نسل جوان که به طبیعت خود، نوپوش و نوگرا و تحوّل‌خواه است، تنگ کنیم و زمینه‌ی سوء استفاده معاندان دین را فراهم آوریم. ♦️ اگر تبعیت از مدها و برندهای غربی را شایسته جوانان خود نمی‌دانیم، قطعاً راه آن، مقولات سهل الوصولی از قبیل فتوا و الزام قانونی و برخورد قضایی نیست که به نظر من این، آسان‌ترین و در عین حال، پرخطرترین راه برای مبارزه با مظاهر غرب است؛ چرا که بی‌تردید، در جوانان روحیه‌ی عصیان و طغیان را نسبت به شرع و قانون تحریک می‌کند. ♦️ تنها راه، بالا بردن فرهنگ عمومی خودباروی است؛ زیرا خلأ و فقر «درون»، به تقلید بی‌چون چرا از «بیرون» می‌انجامد و بحران هویت فراگیر، به مدزدگی فراگیر ختم می‌شود. پایان بخش دوم (از موضوع مدگرایی) ادامه دارد... بخش اوّل: https://eitaa.com/alamolhoda_ir/37 تلاشی برای فهم عمیق‌تر دین و زندگی: 📚 @Alamolhoda_ir #تجمل #مدیسم #مد_زدگی #مدگرایی #برندگرایی #تجمل_گرایی #آراستگی #اسلام -

آیا مُدسازی اسلامی شدنی است؟ #سید_محمدصادق_علم_الهدی ♦️ این روز‌ها برخی از مُد ملّی و اسلامی سخن می‌گویند که اگر مراد، ترویج سبک‌های جدید پوششی و پیرایشی مبتنی بر آموزه‌های دینی و بومی است، که بسیار خوب است و نیاز هر جامعه‌ی برخوردار از جمعیت غالباً جوان. ♦️ حاکمیت باید تمایل طبیعی جوانان به نوگرایی و مدگرایی را به رسمیت بشناسد و از هنرمندان خلّاقی که در میادین مربوط به مدسازی تخصّص دارند ، دعوت کند تا برای جوانان، الگوهای منطبق با فرهنگ بومی و اسلامی تولید کنند و سبک زندگی نسل نو را مدیریت کنند و از گرایش کورکورانه به مدهای غربی پرهیز دهند. ♦️ هر چند تجربه این سالیان نشان می‌دهد که ما در زمینه مدسازی ـ مثل سایر مقولات مشابه ـ چندان کننده نیستیم و موفّق عمل نکرده‌ایم! ♦️ ابتدا باید حاکمیت بپذیرد که فرایند مدسازی بسیار وقت‌بر و هزینه‌زا است؛ زیرا اوّلین ایراد کار این است که ساده‌لوحانه مقولات فرهنگی را دست‌کم می‌گیریم و انتظار داریم با همین ته‌مانده حساب، در اندک زمانی، فرهنگ جامعه خودجوش وخود به خود سامان بگیرد! ♦️ مدسازان ما باید سخت‌گیری‌های بی‌مورد و تنگ‌نظرانه را کنار بگذارند و بدانند که قرار است طرحی در خور پسند جوانان ارائه کنند، نه پدر و مادر و بزرگ محلّ و روحانی بلد! ♦️ مدسازان بومی باید به روحیات و سلایق جوانان اشراف داشته و بر اصول زیباشناسی مسلط باشند تا بتوانند مبتکرانه استیل‌هایی شایسته‌ی نسل جوان پیشنهاد دهند. ♦️ مثلاً چه مانعی دارد که از رنگ‌های شاد برای طرّاحی پوشش جوانان استفاده کنیم؟ محدّث عیّاشی در تفسیر خود آورده است که روزی امام باقر ع لباسی به رنگ قرمز به تن داشتند که وقتی متوجّه نگاه تعجب‌آمیز برخی شدند، فرمودند: هیچ اشکالی در این نیست و سپس آیه «قُلْ مَنْ حَرَّمَ زينَةَ اللّهِ ...» را تلاوت کردند. (ج۲، ص۱۴) ♦️ نیز در الکافی، جرّاح مدائنی از امام باقر ع نقل کرده است که ما لباس‌های زردرنگ و سرخ‌رنگ می‌پوشیم!؛ «إِنَّا نَلْبَسُ الْمُعَصْفَرَاتِ وَ الْمُضَرَّجَاتِ». (ج۶، ص۴۴۷) خلاصه به قول معروف: حلال‌های خدا را حرام نکنیم، تا حرام‌های او را حلال نکنند! پایان بخش سوم (آخرین بخش) بخش اوّل: https://eitaa.com/alamolhoda_ir/37 بخش اوّل: https://eitaa.com/alamolhoda_ir/45 #تجمل #مدیسم #مد_زدگی #مدگرایی #برندگرایی #تجمل_گرایی #آراستگی #اسلام تلاشی برای فهم عمیق‌تر دین و زندگی: 📚 @Alamolhoda_ir