موضوع کتاب حاضر، نقد و بررسی قاعده «تسامح در أدلّه سنن» و کاربرد این قاعده در مباحث اخلاقی است. در این پژوهش سعی شده است با رویکردی انتقادی به بررسی مبانی أصولی و فقهی قاعده تسامح در أدلّه سنن و أدلّه روایی این قاعده از لحاظ سندی و متنی پرداخته شود و اشکالاتی را که این قاعده به ویژه در مباحث اخلاقی به وجود می آورد مورد آسیب شناسی قرار گیرد. در همین راستا نگارنده ابتداء پیشینه ای از این قاعده در فقه شیعه ارائه کرده و سپس به تقریر مفاد آن پرداخته است. آنگاه به مشکل جریان این قاعده در مسایل اخلاقی و غیراخلاقی اشاره کرده و تفاوت اخلاق و فقه و اخلاق و آداب و سنت های رایج و قابل قبول عرف را بررسی نموده است. وی بر ضرورت نظام مندی دانش اخلاق تأکید کرده و مشکلاتی را که به کارگیری قاعده تسامح در أدلّه سنن در اخلاق ایجاد می کند، مانند افتادن در خرافه گرایی، افزایش جرأت بر انجام گناه (تجرّی)، سست شدن تعالیم دینی، عقب ماندگی علمی و فرهنگی، بهانه درست کردن برای دشمنان و ایجاد بدعت در سطح جامعه اسلامی را تحلیل نموده است. ✍ أثری از استاد محمد تقی اسلامی. 📚 پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. #معرفی_کتاب #اخلاق_اسلامی_و_قاعده_تسامح #استاد_محمد_تقی_اسلامی @Arshiv_Gholam

مقصود ما در بحث از قاعده تسامح، روایات، آن هم خبر های واحد هستند؛ چرا که تسامح به معنای مذکور تنها در باب أخبار آحاد امکان جریان دارد...خبر واحد است که اوّلاً درباره حجّیّت آن اختلاف است و ثانیاً قائلان به حجّیّت و اعتبار خبر واحد تنها خبری را معتبر می دانند که دقّت های سندی در مورد آن به کمال رسیده باشد؛ آن گاه طرفداران قاعده تسامح، از میان این اخبار، خبرهایی را که دلالت بر سنن دارند، استثناء کرده، تسامح سندی درباره آن‌ها روا می دارند. استاد محمدتقی اسلامی اخلاق اسلامی و کاربست قاعده تسامح در أدلّه سنن، ص 30 #کتاب #اخلاق_اسلامی_و_قاعده_تسامح #استاد_محمد_تقی_اسلامی @Arshiv_Gholam

این احادیث، خودِ سنّت نیستند، بلکه ناقل و حاکی آن اند، أمّا گاهی از باب توسّع و به قرینه اینکه مثبِت سنّت هستند، سنّت خوانده می شوند...أمّا مقصود از سنن در بحث ما بیشتر هم افق با معنای لغوی سنّت است، یعنی همان رفتار ها و اعمالی که پیامبر اکرم یا معصومان (علیهم السّلام) به نحو غیر الزامی و غیر وجوبی بر آن ها تأکید کرده اند. سنّت در این معنی شامل مستحبّات شرعی است و در شمول آن به مکروهات، بحث و اختلاف نظر وجود دارد. استاد محمد تقی اسلامی اخلاق اسلامی و کاربست قاعده تسامح در ادله سنن، ص 32 #کتاب #اخلاق_اسلامی_و_قاعده_تسامح #استاد_محمد_تقی_اسلامی @Arshiv_Gholam

به صورت کلّی و مطلق نمی توان حکم کرد که اخلاق در پیوند با دین است یا مستقلّ از آن؛ بلکه کاملا بستگی دارد به مبنایی که در فلسفه اخلاق پذیرفته ایم. استاد محمد تقی اسلامی اخلاق اسلامی و کاربست قاعده تسامح در ادله سنن، ص 33 #کتاب #اخلاق_اسلامی_و_قاعده_تسامح #استاد_محمد_تقی_اسلامی @Arshiv_Gholam

درباره اینکه قاعده تسامح واقعاً از چه ماهیّتی برخوردار است، اختلاف نظر وجود دارد...عدّه ای مانند شیخ انصاری احتمال اوّل را پذیرفته و این مسئله را مسئله ای اصولی می دانند...عدّه ای مانند مرحوم نائینی قاعده تسامح را نه کلامی و نه اصولی، بلکه فقهی ارزیابی کرده اند...دسته دیگری از علماء مانند مرحوم خویی قاعده تسامح را قاعده ای صرفاً کلامی دانسته و کاربست آن را در مسائل اصولی و فقهی کاملاً بی اساس اعلام می کنند. استاد محمد تقی اسلامی اخلاق اسلامی و کاربست قاعده تسامح در ادله سنن، ص 47 تا 49 #کتاب #اخلاق_اسلامی_و_قاعده_تسامح #استاد_محمد_تقی_اسلامی @Arshiv_Gholam

فقهاء چنین مستحبّات و مکروهاتی [که سند معتبری ندارند] را به اهمّیت مستحبّات و مکروهاتی که با نصّ معتبر به اثبات رسیده، نمی دانند. گذشته از اینکه تقریباً اجماعی است که اثبات استحباب و کراهت موارد مذکور به استناد اخبار "من بلغ" و نه قاعده تسامح است. استاد محمد تقی اسلامی اخلاق اسلامی و کاربست قاعده تسامح در ادله سنن، ص 46 #کتاب #اخلاق_اسلامی_و_قاعده_تسامح #استاد_محمد_تقی_اسلامی @Arshiv_Gholam

چه کسانی که خبر واحد را را حجّت نمی دانند و چه کسانی که آن را فی الجمله حجّت می دانند، در این مسئله توافق دارند که اگر خبر واحدی دلالت بر این معنا دارد که انجام عملی ثواب است، می توان به آن خبر عمل کرد، حتی اگر شرایط لازم مذکور را نداشته باشد...همه موافقان قاعده تسامح جریان آن را مشروط به شروط و قیودی دانسته اند. درباره گستره شمول این قاعده نیز اختلاف نظرهایی وجود دارد. استاد محمد تقی اسلامی اخلاق اسلامی و کاربست قاعده تسامح در ادله سنن، ص 37 و 38 #کتاب #اخلاق_اسلامی_و_قاعده_تسامح #استاد_محمد_تقی_اسلامی @Arshiv_Gholam

بدعت و تشریع حرام آن است که مطلبی را به شارع نسبت دهند که معلوم باشد از او نیست و یا معلوم نباشد که مقصود شارع است؛ نه اینکه فعلی را انجام دهند که احتمال می دهند انجام آن در شرع مطلوب باشد یا فعلی را ترک کنند که احتمال می دهند ترک آن مطلوب شارع باشد. (نقل از مرحوم شیخ انصاری) استاد محمد تقی اسلامی اخلاق اسلامی و کاربست قاعده تسامح در ادله سنن، ص 52 #کتاب #اخلاق_اسلامی_و_قاعده_تسامح #استاد_محمد_تقی_اسلامی @Arshiv_Gholam

قاعده تسامح در ادلّه سنن قاعده ای است که در میان عالمان شیعه و سنّی کاملا شهرت دارد. به گونه ای که برخی ادّعای اجماع بر پذیرش این قاعده در میان علمای اسلام کرده اند. ولی چند ملاحظه درباره این ادّعا وجود دارد: اوّلاً بسیاری از علمای علم اصول در اصل حجّیّت اجماع به عنوان دلیل اشکال کرده اند، به ویژه هنگامی که اجماع، مدرکی باشد...ثانیاً...تا حدود قرن هشتم هجری و زمان شهید اوّل (م 786 ق) نامی از قاعده تسامح در میان علماء برده نشده است. استاد محمد تقی اسلامی اخلاق اسلامی و کاربست قاعده تسامح در ادله سنن، ص 50 #کتاب #اخلاق_اسلامی_و_قاعده_تسامح #استاد_محمد_تقی_اسلامی @Arshiv_Gholam

امر عقلی به حسن احتیاط نمی تواند دلیل قاعده تسامح باشد؛ زیرا موضوع حکم عقل به حسن احتیاط محقّق نمی شود مگر بعد از ثبوت احتمال محبوبیّت فعل؛ یعنی در واقع، ادلّه تسامح احتمال محبوبیّت را اثبات می کنند آنگاه عقل حکم به حسن احتیاط می کند. (نقل از مرحوم شیخ انصاری) استاد محمد تقی اسلامی اخلاق اسلامی و کاربست قاعده تسامح در ادله سنن، 53 #کتاب #اخلاق_اسلامی_و_قاعده_تسامح #استاد_محمد_تقی_اسلامی @Arshiv_Gholam

بررسی های سندی نشان می دهد در میان روایت های "من بلغ"، جز روایت اوّل یعنی روایت علی بن ابراهیم قمی از پدرش ابراهیم بن هاشم و نهایتاً از هشام بن سالم، که دارای توثیق عامّ است و سیّد بن طاووس (م 664 ق) نیز در کتاب اقبال گفته که خود او این حدیث را در اصل هشام بن سالم دیده است، اسناد دیگر روایت ها تمام نیست. استاد محمد تقی اسلامی اخلاق اسلامی و کاربست قاعده تسامح در ادله سنن، ص 56 #کتاب #اخلاق_اسلامی_و_قاعده_تسامح #استاد_محمد_تقی_اسلامی @Arshiv_Gholam