اسلامی بودن علوم انسانی در بُعد توصیفی به این است که مبانی، مسائل، مقاصد، منابع یا روش های آن ها اسلامی باشد. البتّه اسلامی بودن در این مرحله، تشکیکی است...اسلامی بودن بخش توصیه ای یا هنجاری علوم انسانی، نیز به این است که توصیه ها و هنجار هایی که یک متخصّص علوم انسانی درباره کنش های انسانی دارد و دستورالعمل هایی که برای کنترل و جهت دهی کنش های انسانی إرائه می دهد، مبتنی بر و مطابق با أرزش ها و هنجار های اسلامی باشد. دکتر احمد حسین شریفی روش شناسی علوم انسانی اسلامی، ص 49 و 50 #کتاب #علوم_انسانی_اسلامی #دکتر_احمد_حسین_شریفی @Arshiv_Gholam

دستاورد روش های کمّی چیزی جز توصیفی سطحی و یک لایه ای از پدیده مورد مطالعه نیست؛ در حالی که در روش کیفی به دلیل مشارکت همدلانه و طولانی مدّت پژوهشگر با کنشگران، توصیفی عمیق و چندلایه ای از کنش های مورد مطالعه به دست می آید. دکتر احمد حسین شریفی روش شناسی علوم انسانی اسلامی، ص 56 #کتاب #علوم_انسانی_اسلامی #دکتر_احمد_حسین_شریفی @Arshiv_Gholam

نوع مسئله است که روش گردآوری را مشخّص می کند...به همین دلیل، إصرار بر استفاده از یک روش در همه پژوهش های علمی، کاری غیرعلمی و غیر واقع بینانه است. دکتر احمد حسین شریفی روش شناسی علوم انسانی اسلامی، ص 61 #کتاب #علوم_انسانی_اسلامی #دکتر_احمد_حسین_شریفی @Arshiv_Gholam

باتوجّه به ویژگی های موضوع علوم انسانی، برای دست یابی به حقیقت در این عرصه چاره ای جز پذیرش کثرت گرایی روشی نداریم...انتخاب روش تابع نوع مسئله و موضوع است...این روش نیست که باید موضوع را تحدید کند، بلکه موضوع است که روش را تعیین می کند. دکتر احمد حسین شریفی روش شناسی علوم انسانی اسلامی، ص 67 تا 69 #کتاب #علوم_انسانی_اسلامی #دکتر_احمد_حسین_شریفی @Arshiv_Gholam

مختار بودن انسان و آزادی فکر و اندیشه به معنای رهایی از هرگونه ضابطه و قانون نیست...آزادی فکر یعنی آن که انسان آزاد است که درباره همه مسائل فکر کند...أمّا روشن است که تفکّر ضابطه مند و روشمند است که مفید است و إلّا حاصلی جز وهم و خیال عاید بشر نخواهد شد...پذیرش سخنان سخیف و بی منطق به بهانه آزادی فکر و احترام به انسانیّت، چیزی جز خیانت به انسانیّت نیست. دکتر احمد حسین شریفی روش شناسی علوم انسانی اسلامی، ص 89 و 90 #کتاب #علوم_انسانی_اسلامی #دکتر_احمد_حسین_شریفی @Arshiv_Gholam

"میشل فوکو" از نظریه پردازان معاصر فرانسوی، معتقد است ارتباطی محکم میان دانش و قدرت وجود دارد...قدرتمندان به منظور تعمیق قدرت خود و تأثیر بیشتر در بدنه اجتماعی از تئوری های علمی و فنّاوری های خاصّی حمایت می کنند و به تولید و ترویج آن ها کمک می کنند. أمّا اگر نظریّه یا تکنیکی در تقابل با قدرت آنان باشد، نه تنها مورد بی مهری و بی اعتنایی قرار می گیرد، که حتّی با مخالفت و تقابل از سوی آنان مواجه می شود. دکتر احمد حسین شریفی روش شناسی علوم انسانی اسلامی، ص 94 و 95 #کتاب #علوم_انسانی_اسلامی #دکتر_احمد_حسین_شریفی @Arshiv_Gholam

هر نوع نقش آفرینی سلایق در نظریه پردازی را نباید ملازم با نسبی بودن نظریه ها دانست. دکتر احمد حسین شریفی روش شناسی علوم انسانی اسلامی، ص 99 #کتاب #علوم_انسانی_اسلامی #دکتر_احمد_حسین_شریفی @Arshiv_Gholam

نباید شهرت را ملازم با حقانیّت و صحّت تلقّی کرد. هرگز اکثریّت نشانه حقانیّت نیست. پذیرش یک نظریه از سوی اکثریّت و شهرت یک نظریه ممکن است معلول عوامل فرانظریه ای و فرامعرفتی باشد. دکتر احمد حسین شریفی روش شناسی علوم انسانی اسلامی، ص 101 #کتاب #علوم_انسانی_اسلامی #دکتر_احمد_حسین_شریفی @Arshiv_Gholam

به عقیده ما پرسش های أصلی پژوهشی در علوم انسانی عبارتند از: 1. پرسش از چیستی (ناظر به مقام تعریف) 2. پرسش از چگونگی (ناظر به مقام توصیف) 3. پرسش از چرایی (ناظر به مقام تبیین) 4. پرسش از معنایابی (ناظر به مقام تفسیر) 5. پرسش از وضعیّت آینده (ناظر به مقام پیش بینی) 6. پرسش از ارزشمندی و خوبی یا بدی (ناظر به مقام ارزشیابی) 7. پرسش از چگونگی جهت دهی و کنترل (ناظر به مقام کنترل) ...هر کدام از آن ها را باید با روش خاصّی پاسخ گفت. دکتر احمد حسین شریفی روش شناسی علوم انسانی اسلامی، ص127 #کتاب #علوم_انسانی_اسلامی #دکتر_احمد_حسین_شریفی @Arshiv_Gholam

این که اندیشمندان و صاحب نظران در ابتدای کار، روش شناسی خود را نمی گویند؛ غیر از آن است که گردآوری و داوری و تولید علم فاقد روش است. دکتر احمد حسین شریفی روش شناسی علوم انسانی اسلامی، ص 104 #کتاب #علوم_انسانی_اسلامی #دکتر_احمد_حسین_شریفی @Arshiv_Gholam

آغاز هر علمی از طرح سئوال است. سئوال درباره نادانسته ها و مجهولات. به تعبیری می توان گفت که سئوال نیز خود محصول علم است، أمّا علم به جهل و ناآگاهی و علم به نقص معرفتی خود. دکتر احمد حسین شریفی روش شناسی علوم انسانی اسلامی، ص 109 #کتاب #علوم_انسانی_اسلامی #دکتر_احمد_حسین_شریفی @Arshiv_Gholam

این کتاب در جستجوی پاسخ سؤالاتی از این قبیل است؛ علوم انسانی چه نوع علومی اند؟ چه تفاوت ها و تمایزهایی با علوم غیرانسانی دارند؟ هدف یا أهداف علوم انسانی چیست؟ علوم انسانیِ اسلامی به چه معنی است؟ آیا قید "اسلامی" در این ترکیب، احترازی است یا توضیحی؟ روش تحقیق در علوم انسانی اسلامی به چه صورت است؟ روش تحلیل و داوری نظریه ها در علوم انسانی چگونه است؟ آیا منحصر دانستن روش شناسی علوم انسانی در روش تجربی موجّه است؟ آیا استناد به متون دینی در تحلیل کنش های انسانی، علم تولیدی ما را أمری اختصاصی و درون دینی نمی کند؟ چگونه می توان درستی نظریه خود را برای کسانی که هم کیش و هم آیین ما نیستند، تبیین کرد؟ ارزش ها چه نقشی در علوم انسانی دارند؟ آیا پذیرش تأثیر ارزش در دانش، مستلزم از دست دادن عینیّت و بی طرفی علمی نیست؟ چگونه می توان از علوم انسانی اسلامی سخن گفت و در عین حال ویژگی های عینیّت، بی طرفی، آزاداندیشی و واقع گرایی علمی را تأمین کرد؟ دلایل مخالفان علم دینی و علوم انسانیِ اسلامی به طور خاصّ، چیست؟ از چه قوّت و اعتباری برخوردارند؟ ✍ أثری از استاد دکتر احمد حسین شریفی. 📚 مرکز پژوهش های علوم انسانی اسلامی صدرا. #معرفی_کتاب #علوم_انسانی_اسلامی #دکتر_احمد_حسین_شریفی @Arshiv_Gholam

پرسش های اصلی به پرسش هایی گفته می شود که آگاهی از پاسخ آن ها بعضاً چندین سئوال دیگر را نیز پاسخ می دهد. أمّا پرسش های فرعی پرسش هایی جزئی اند که آگاهی از پاسخ آن ها ما را از سئوالات دیگر بی نیاز نمی کند...درباره تعداد پرسش های اصلیِ پژوهشی، در میان منطق دانان مسلمان اختلاف است...گستره و فراگیری پرسش های اصلی به مراتب بیشتر از گستره پرسش های فرعی است. دکتر احمد حسین شریفی روش شناسی علوم انسانی اسلامی، ص 112 و 113 و 115 #کتاب #علوم_انسانی_اسلامی #دکتر_احمد_حسین_شریفی @Arshiv_Gholam

عناوین فصول اصلی این کتاب عبارتند از: تحلیل مفاهیم و نکات مقدّماتی، نظریه ضدّ روش، پرسش های پژوهشی، روش تعریف، روش توصیف، روش تبیین، ویژگی های روش شناسی تبیین، روش استدلال، روش استدلال استقرائی، روش استدلالی تمثیلی، روش تفسیر، ویژگی های روش شناختی تفسیر، روش پیش بینی و روش ارزیابی. در فصل آخر کتاب فهرست منابع، منابع فارسی و عربی، منابع انگلیسی و نمایه ها هم آمده است. مؤلّف در این اثر سعی کرده که فلسفه روش و روش شناسی را در نظر بگیرد و به گونه ای مسیر خود را طی کند که اوّلاً این نوشتار برخوردار از ویژگی وضوح باشد و بتواند برای محقّقان علوم انسانی راهبری کند. ثانیاً در خدمت اهداف و کارکردهای اصلی علوم انسانی باشد. ثالثاً در همه بخش ها، مبانی و مقاصد و ارزش های اسلامی را مورد توجّه قرار دهد و به تعبیر دیگر روش شناسی علوم انسانی اسلامی را ارائه دهد. در کتاب فعلی نویسنده بر روش شناسی کارکردهای مختلف علوم انسانی، براساس مبانی اسلامی متمرکز و در واقع کوشیده با تکیه بر فکر و اندیشه اسلامی روشی معقول برای هریک از تعریف، توصیف، تبیین، تفسیر، پیش بینی، ارزشیابی و کنترل کنش های انسانی ارائه بدهد. ✍ أثری از استاد دکتر احمد حسین شریفی. 📚 مرکز پژوهش های علوم انسانی اسلامی صدرا. #معرفی_کتاب #علوم_انسانی_اسلامی #دکتر_احمد_حسین_شریفی @Arshiv_Gholam

خلاصه آن که سئوال از مَا و أیُّ و سایر سئوالات فرعی، همگی ناظر به مقام تصوّرند...أمّا سئوال از هَل و لِم ناظر به مقام تصدیق و طرح ابهامات تصدیقی و حکمی اند...پاسخ غیر روشمند به این سئوالات ممکن است نه تنها جهل زدایی نکند که جهلی مرکّب را پدید آورد. دکتر احمد حسین شریفی روش شناسی علوم انسانی اسلامی، ص 121 و 122 #کتاب #علوم_انسانی_اسلامی #دکتر_احمد_حسین_شریفی @Arshiv_Gholam

سئوال از چرایی نیز انواعی دارد. گاهی سئوال از چرای (علّت) فاعلی است و گاهی سئوال از چرای (علّت) غایی. گاهی سئوال از چرای ثبوتی است و گاهاً سئوال از چرای اثباتی. دکتر احمد حسین شریفی روش شناسی علوم انسانی اسلامی، ص 123 #کتاب #علوم_انسانی_اسلامی #دکتر_احمد_حسین_شریفی @Arshiv_Gholam

نخست پرسش از معنای تصوّری یک چیز؛ دوّم پرسش از اصل هستی آن، که به آن پرسش از هلیّت بسیطه گفته می شود و سوّم، پرسش از چیستی حقیقی آن، که به آن پرسش از مای حقیقی می گویند. در مرحله چهارم نوبت به پرسش از هلیّت مرکّبه می رسد...در مرحله پنجم پرسش از چرایی است. دکتر احمد حسین شریفی روش شناسی علوم انسانی اسلامی، ص 124 و 125 #کتاب #علوم_انسانی_اسلامی #دکتر_احمد_حسین_شریفی @Arshiv_Gholam

نکته مهمّی که باید مورد توجّه قرار گیرد این است که پژوهش های علوم انسانی، أهداف متنوّعی را دنبال می کنند...بنابراین منظور این نیست که هر نوع تحقیقی در هر موضوعی از موضوعات علوم انسانی، الزاماً باید این هفت پرسش را مطرح کرده و در صدد پاسخ به آن ها باشد. دکتر احمد حسین شریفی روش شناسی علوم انسانی اسلامی، ص 128 #کتاب #علوم_انسانی_اسلامی #دکتر_احمد_حسین_شریفی @Arshiv_Gholam

تعریف نمی تواند حقایق بیرونی را برای ما بنمایاند. صرفاً پرده گشایی از چهره مفاهیم را برعهده دارد. أمّا بدون آن، نمی توان گام های بعدی پژوهش را به درستی برداشت...می توان علم منطق را علم روش شناسی تعریف و تبیین دانست...در اصطلاح علمی، تعریف عبارت است از روشن کردن مجهول یا مجهولات تصوّری، أعمّ از آن که ناظر به عالم زبان (لفظ) باشد یا عالم ذهن (مفهوم) یا عالم خارج (شیء)، به وسیله معلوم یا معلومات تصوّری. دکتر احمد حسین شریفی روش شناسی علوم انسانی اسلامی، ص 133 تا 136 #کتاب #علوم_انسانی_اسلامی #دکتر_احمد_حسین_شریفی @Arshiv_Gholam

گذشتگان در مباحث علمی، چندان اهمّیّتی به تعریف لفظی نمی دادند...أمّا در دوران معاصر مباحث لفظی و فهم ریشه لغات و مترادف ها و متباین ها، جایگاهی ویژه در تحقیقات علمی پیدا کرده است. دکتر احمد حسین شریفی روش شناسی علوم انسانی اسلامی، ص 139 #کتاب #علوم_انسانی_اسلامی #دکتر_احمد_حسین_شریفی @Arshiv_Gholam

منظور ما از تعریفی که سابق بر توصیف و شرط توصیف است، تحلیل مفهومی است. یعنی تشریح و توضیح مؤلّفه های مفهومی و عناصر سازنده معرَّف، نه ویژگی ها و اوصاف بیرونی آن...در تعریف مفهومی یا هر نوع تعریف دیگری، آنچه که فراچنگ یک پژوهشگر میآید، علم تصوّری است نه علم گزاره ای. دکتر احمد حسین شریفی روش شناسی علوم انسانی اسلامی، 143 تا 145 #کتاب #علوم_انسانی_اسلامی #دکتر_احمد_حسین_شریفی @Arshiv_Gholam

کارکرد اصلی تعریف  دو چیز است: یکی ابهام زدایی و دیگری ایجاد فهم مشترک با مخاطبان. دکتر احمد حسین شریفی روش شناسی علوم انسانی اسلامی، ص 146 #کتاب #علوم_انسانی_اسلامی #دکتر_احمد_حسین_شریفی @Arshiv_Gholam

هیچ تعریفی استدلال پذیر نیست. تعریف را نه می توان از راه برهان به دست آورد و نه حتّی از راه استقراء. به همین دلیل ملاک و معیار روایی تعاریف نیز صدق و کذب نیست، و همچنین هیچ تعریفی را نمی توان اثبات یا ابطال کرد. صرفاً می توان آن را پذیرفت یا نپذیرفت. دکتر احمد حسین شریفی روش شناسی علوم انسانی اسلامی، ص 148 #کتاب #علوم_انسانی_اسلامی #دکتر_احمد_حسین_شریفی @Arshiv_Gholam

یکی دیگر از ویژگی های روش شناختی تعریف این است که باید جامع و مانع باشد؛ یعنی به گونه ای باشد که بتواند اختصاصات مفهوم مورد نظر را بیان کند و آن را از مفاهیم همگن جدا سازد. البته منظور، تمایز مصداقی نیست؛ بلکه تمایز مفهومی مورد نظر است. دکتر احمد حسین شریفی روش شناسی علوم انسانی اسلامی، 149 #کتاب #علوم_انسانی_اسلامی #دکتر_احمد_حسین_شریفی @Arshiv_Gholam

حتّی الإمکان در تعریف مفاهیم باید از مفاهیم ایجابی استفاده کرد و نه مفاهیم سلبی. دکتر احمد حسین شریفی روش شناسی علوم انسانی اسلامی، ص 152 #کتاب #علوم_انسانی_اسلامی #دکتر_احمد_حسین_شریفی @Arshiv_Gholam