✅شَبَث بن رِبعِی بن حصین تمیمی از اشراف کوفه و شخصیتهای بیثبات تاریخ اسلام بود.
وی از شخصیت های چند چهرهای تاریخ اسلام و از سرکردگان کوفه و از طایفه بنی تمیم است.
وی در دوران جاهلیت فردی سرشناس بهشمار میرفت و در زمان حضرت رسول اکرم(ص) مسلمان شد، اما از صحابی ایشان نبود.
شبث در عهد سه خلیفه همراه آنان بوده و تاریخ چندانی از او در این دوران نیست.
1⃣شبث در زمان #امام_علی_علیه_السلام :
شبث از فرماندهان سپاه امام علی(ع) درجنگ صفین بود و در این جنگ جانباز شد.
او در مسیر حرکت سپاه به سوی نهروان رفت و به خوارج پیوست، اما با سخنان امام(ع) برگشت و فرماندهی قسمتی از سپاه امام(ع) را در جنگ نهروان به دست گرفت.(۱)
2⃣شبث در زمان #امام_حسن_علیه_السلام :
مورخین شیعه، وی را در زمان خلافت کوتاه امام حسن(ع) از یاران سست عنصری بشمار میآورند که پس از صلح حسن بن علی به سمت معاویه رفت.
علامه مجلسی می نویسد :
📋《دَسَّ مُعَاوِیَهُ إِلَی عَمْرِو بْنِ حُرَیْثٍ وَ الْأَشْعَثِ بْنِ قَیْسٍ وَ إِلَی حُجْرِ بْنِ الْحَارِثِ وَ شَبَثِ بْنِ رِبْعِیٍّ دَسِیساً أَفْرَدَ کُلَّ وَاحِدٍ مِنْهُمْ بِعَیْنٍ مِنْ عُیُونِهِ أَنَّکَ إِنْ قَتَلْتَ الْحَسَنَ بْنَ عَلِیٍّ(ع) فَلَکَ مِائَتَا أَلْفِ دِرْهَمٍ وَ جُنْدٌ مِنْ أَجْنَادِ الشَّامِ وَ بِنْتٌ مِنْ بَنَاتِی》
♦️معاويه مخفيانه نزد عمرو بن حريث و اشعث بن قيس و حجر بن حجر و شبث بن ربعى مأمورانى جداگانه فرستاد و به هر كدام نويد داد اگر حسن بن على(ع) را بكشيد، دويست هزار درهم خواهيد گرفت و علاوه بر آن سركرده لشكرى از لشكريان شام شده و دخترى از دخترانم را به شما خواهم داد.
📋《فَبَلَغَ الْحَسَنَ(ع) فَاسْتَلْأَمَ وَ لَبِسَ دِرْعاً وَ کَفَرَهَا وَ کَانَ یَحْتَرِزُ وَ لَا یَتَقَدَّمُ لِلصَّلَاهِ بِهِمْ إِلَّا کَذَلِکَ》
♦️هنگامی که اين خبر به سمع مبارك امام حسن مجتبی(ع) رسید، حضرت(ع) پس از آن، زره به تن مبارك نموده و آن را زير لباس مخفى مىكردند و حتّى الامكان از اجتماعات احتراز مىفرمودند و در نماز جماعت حاضر نمىشدند مگر با زره!(۲)
3⃣شبث در زمان #امام_حسین_علیه_السلام :
شبث برای حضور در واقعه عاشورا و جنگ با امام حسین(ع) تمایلی نداشت و هنگامی ابن زیاد از او خواست به سپاه عمر بن سعد بپیوندد، تظاهر به بیماری کرد تا در مقابل امام قرار نگیرد.
اما وقتی ابن زیاد به او گفت «اگر مطیع مایی به جنگ دشمن ما برو» به سمت کربلا حرکت کرد.
سر دسته خوارج در کربلا شمر بن ذی الجوشن و شبث بن ربعی بود که امام حسین(ع) در روز عاشورا شبث را این گونه خطاب کرد :
📋《یا شَبَثَ بْنَ رَبَعی! وَ یا حَجَّارَ بْنَ أَبْجَرٍ، وَ یا قَیْسَ بْنَ الْأَشْعَثِ! وَ یا یَزیدَ بْنَ الْحارِثِ!
أَلَمْ تَکْتُبُوا الَىَّ : أَنْ قَدْ أَیْنَعَتِ الثِّمَارُ وَ اخْضَرَّ الْجَنابُ، وَ طَمَّتِ الْجِمامُ وَ إِنَّما تُقْدِمُ عَلى جُنْدٍ لَکَ مُجَنَّدٌ، فَاقْبِلْ؟!
♦️اى شبث بن ربعى! اى حجّار بن ابجر! اى قیس بن اشعث! اى یزید بن حارث!
آیا شما براى من نامه ننوشتید که درختان ما ثمر داده است و باغها سرسبز شده و چاهها پرآب گشته و تو در سرزمینى پا مى گذارى که لشکرى آراسته و انبوه در خدمت تو است، پس به سوى ما بیا!
سکوت سنگینى بر سپاه دشمن سایه انداخته بود و کسى سخن نمى گفت.
سپس آنان در پاسخ گفتند : ما چنین نامه اى ننوشتیم!
امام(ع) فرمود :
📋《سُبْحانَ اللَّهِ! بَلى وَاللَّهِ لَقَدْ فَعَلْتُمْ!》
♦️سبحان اللَّه! آرى به خدا سوگند! شما این نامه را نوشتید.(۳)
4⃣شبث پس از واقعه عاشورا :
شبث، پس از واقعه عاشورا، به شکرانه شهادت امام حسین(ع)، مسجدش در کوفه را (که سابقا امام علی(ع) از نماز خواندن در آن نهی کرده بود) تجدید بنا کرد.
شیخ کلینی می نویسد :
📋《جُدِّدَتْ أَرْبَعَةُ مَسَاجِدَ بِالْكُوفَةِ فَرَحاً لِقَتْلِ اَلْحُسَيْنِ(ع)》
♦️چهار مسجد در کوفه به خاطر خوشحالی قتل امام حسین(ع) تجدید بنا شد که یکی از آن مساجد، مسجد شبث بن ربعی بود.(۴)
5⃣شبث در زمان قیام مختار :
شبث در قیام مختار ابتدا خود را بی طرف اعلام کرد اما پس از اعزام ابراهیم پسر مالک به ستیز با شام از کسانی بود که با مختار رو در رو شد.
مختار که به کشتار قاتلین امام حسین(ع) مشغول شد، در این بین شبث را نیز تعقیب کرد که او به بصره نزد زبیریان فرار کرد و پس از آن در کشته شدن مختار توسط زبیریان حضور داشت.
سپس شبث با غلبه حجاج بن یوسف (فرمانروای مروانیان) بر زبیریان در کوفه، به مروانیان پیوست.(۵)
شبث سرانجام در سال هشتاد قمری با بیش از یک قرن عمر در کوفه به هلاکت رسید.(۶)
《أَلَا لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى القَومِ الظَّالِمِینَ》
📚منابع :
۱)وقعة صفین نصر بن مزاحم، ص۱۸۷
۲)بحار الانوار مجلسی، ج۴۴، ص۳۳
۳)تاریخ طبری، ج۴، ص۳۲۲
۴)الکافی شیخ کلینی، ج۳، ص۴۹۰
۵)الکامل فی التاریخ ابناثیر، ج۴، ص۲۷۱
۶)الاصابه ابن حجر، ج۳، ص۳۰۳
@AsnadolMasaeb
✅حصین بن نمیر که از سر سخت ترین دشمنان امام علی(ع) و اهل بیت(ع) ایشان بود.
اصالت وی به قبیله کنْدَه (از قبایل عرب یمانی) میرسد.
1⃣حصین در زمان حضرت رسول اکرم(ص) :
مسعودی حُصین بن نمیر را از صحابی پیامبر(ص) و در فهرست کاتبان وحی آورده است.(۱)
2⃣حصین در در زمان سه خلیفه :
حصین در سال ۱۱ هجری در روزگار خلافت ابوبکر در جنگهای ردّه شرکت کرد و همچنین هنگامی که ابوبکر، زیاد بن لَبید را برای جمع آوری زکات بنی عَمرو بن معاویه گسیل کرد و آنان حاضر به پرداخت زکات نشدند، زیاد، حصین بن نمیر را مأمور سرکوبی آنان کرد.(۲)
حصین در زمان خلافت عمر بن خطّاب، هنگام فتح قادسیه در سال ۱۴ هجرت، لشکری ۴۰۰۰ نفری به فرماندهی سعدبن ابی وَقّاص برای فتح عراق فرستاده شد که حُصین بن نمیر و گروهی از قبیله سَکون نیز در آن بودند.(۳)
3⃣حصین در زمان خلافت #امام_علی_علیه_السلام :
نصر بن مزاحم نام او را به عنوان یکی از سرداران معاویه در جنگ صفین یاد کرده است، ولی در شرح جنگ صفّین از او نامی نبرده است.(۴)
4⃣حصین در زمان #امام_حسین_علیه_السلام :
حُصین یکی از رؤسای اهل شام بود که در سال ۵۶ قمری معاویه را تشویق کرد که یزید را به ولیعهدی برگزیند.
برخی مورخین از جمله طبری حصین بن نمیر را به عنوان صاحب شُرطه (رئیس پلیس) عبیداللّه بن زیاد در سال ۶۰ قمری و در شمار سرداران لشکر عبیدالله در واقعه کربلا، نام بردهاند.(۵)
او همچنین بعد از واقعه کربلا جانشین فرماندهی واقعه خونین حرّه بود که در آخر محرّم سال ۶۴ هجری اتفاق افتاد.
که فرمانده این جنگ مسلم بن عقبه پس از سرکوب قیام مردم مدینه، در حالی که برای سرکوب شورش عبدالله بن زبیر روانه مکه بود، درگذشت و بنابر سفارش یزید، حصین بن نمیر فرماندهی سپاه را برعهده گرفت.
پس او رسما فرماندهی جنگ با مکیان را بر عهده گرفت و به سوی مکه رفت.
حصین بن نمیر در ۲۵ محرّم سال ۶۴ هجری قمری وارد مکه شد و ابن زبیر را محاصره کرد و اهل مکه نیز به همراه زبیریان به مسجد الحرام پناه بردند که حصین بن نمیر دستور داد، کعبه را نیز به منجنیق ببندند، که بعد از اطلاع از مرگ یزید مکه را به مقصد شام ترک کرد.(۶)
حصین پس از بازگشت به شام، پس از خلافت کوتاه معاویه بن یزید و مرگ او در سال ۶۴ قمری، حصین برای به خلافت رساندن مروان بن حَکم کوشید.
سرانجام در سال ۶۵ هجری قمری، در آغاز خلافت عبدالملک بن مروان، حصین جزو فرماندهان شام بود که قیام توابین، به رهبری سلیمان بن صُرَد، را در عین الورده سرکوب کرد.(۷)
5⃣حصین در زمان قیام مختار :
هنگامی که مختار به خون خواهی امام حسین(ع) قیام کرد، به فرمانده سپاهش، ابراهیم بن اشتر، سفارش کرد که عبیداللّه بن زیاد و حصین بن نمیر را به قتل برساند.
در سال ۶۶ یا ۶۷ هجری قمری میان لشکر ابن زیاد و سپاه مختار به فرماندهی ابراهیم بن مالک اشتر در موصل جنگی رخ داد.
در این جنگ بسیاری از عاملان واقعه کربلا و همچنین حصین بن نمیر به هلاکت رسیدند.
ابراهیم سرِ حصین و دیگر کشتگان لشکر شام را برای مختار به کوفه فرستاد و مختار نیز سر حصین و عدهای دیگر از کشتگان را نزد محمد بن حنفیه به مکه فرستاد و سر بقیه را در کوفه آویزان کرد.(۸)
《أَلَا لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى القَومِ الظَّالِمِینَ》
📚منابع :
۱)التنبیه و الاشراف مسعودی، ص۲۴۵
۲)الکامل فی التاریخ ابن اثیر، ج۲، ص۳۸۰
۳)الکامل فی التاریخ ابن اثیر، ج۲، ص۴۵۱
۴)وقعه صفین نصر بن مزاحم، ص۴۷
۵)تاریخ طبری، ج۵، صص۳۹۴
۶)تاریخ طبری، ج۵، صص۴۹۷ـ۴۹۹
۷)الفتوح ابن اعثم کوفی، ج۶، صص۲۲۱ـ۲۲۴
۸)الفتوح ابن اعثم کوفی، ج۶، ص۲۸۲
@AsnadolMasaeb
✅خولی بن یزید اصبحی از لشکریان عمر بن سعد در واقعه کربلا بود.
1⃣خولی در کربلا :
خولی در کربلا در به شهادت رساندن فرزندان ام البنین(ع) [جعفر و عثمان] نقش داشت.
۱)در مورد شهادت جعفر(ع) آمده است که؛
📋《أَنَّ خُولِي بنَ يَزِيدَ الأَصبَحِي قَتَلَ جَعَفَرَ بنَ عَلِیِّ(ع)》
♦️سرانجام خولی بن یزید اصبحی تیری به سوی او انداخت که به شقیقه یا چشم او اصابت کرد.(۱)
۲)در مورد شهادت عثمان(ع) آمده است که؛
📋《فَرَمَاهُ بِسَهْمٍ فَصَرِعَهُ، وَ شَدَّ عَلَيهِ رَجُلٌ مِنْ بَنِي دَارِمِِ فَاحتَزَّ رَأسَهُ》
♦️خولی بن یزید اصبحی تیری به پیشانی عثمان زد و او را از اسب به زمین افکند و مردی از بنی دارم سر از تن او جدا کرد.(۲)
به نقل طبری، خولی حتی در شهادت امام حسین(ع) نیز نقش داشت.(۳)
2⃣خولی بعد از واقعه کربلا :
عمر بن سعد بعد از واقعه کربلا، پيش از حركت از كربلا به سوى كوفه، سر مقدّس امام حسین(ع) را به وسيله خولى بن یزید اصبحى و حمید بن مسلم ازدی به سوى عبيدالله بن زیاد گسيل داشت.
ابن نما حلی نقل می کند که؛
📋《فَلَمَّا قَارَبُوا الْكُوفَةَ كَانَ عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ زِيَادٍ بِالنُّخَيْلَةِ》
♦️هنگامى كه آورندگان سرها به كوفه نزديك شدند، خبردار شدند که عبیدالله بن زیاد به منطقه «نخيله» رفته است.(۴)
در برخی نقلها آمده است که؛
📋《فَوَجَدَا بَابَ القَصرِ مُغَلِّقَاً فَأَتَى خُولِیُّ بِهِ مَنزِلَهُ [لَیلَاً]》
♦️پس خولی درب قصر کوفه را بسته دید و از این رو سر مقدس را شبانه به خانه خود برد.(۵)
زن خولی نقل می کند که؛
📋《أَقْبَلَ خَوْلِيٌّ بِرَأْسِ الْحُسَيْنِ(ع) فَدَخَلَ الْبَيْتَ فَوَضَعَهُ تَحْتَ إِجَّانَةٍ وَ آوَى إِلَى فِرَاشِهِ》
♦️شامگاه روز عاشورا خولی به خانه آمد و سر مقدّس امام حسين(ع) را به همراه خويش آورد و پس از قرار دادن آن در زير تشتى، خود به بستر رفت.
به او گفتم :
كجا بودى و چه خبر آورده اى؟
خولی جواب داد :
📋《جِئْتُكَ بِغِنَاءِ الدَّهْرِ بِرَأْسِ الْحُسَيْنِ(ع)》
♦️با ثروتى جاودانه آمدهام و دارايى پايان ناپذيرى برايت آورده ام!
اين سر حسين(ع) است كه با خود آورده و زير طشت نهادم تا فردا به دربار عبيدالله، به عنوان ارمغان برم و پاداشى بسيار بگيرم!
به او گفتم :
📋《وَيْحَكَ! جَاءَ النَّاسُ بِالذَّهَبِ وَ الْفِضَّةِ وَ جِئْتَ بِرَأْسِ الْحُسَيْنِ بْنِ رَسُولِ اللَّهِ(ع) وَ اللَّهِ لَا جَمَعَ رَأْسِي وَ رَأْسَكَ شَيْءٌ أَبَداً وَ وَثَبْتُ مِنْ فِرَاشِي وَ قَعَدْتُ عِنْدَ الْإِجَّانَةِ》
♦️با شنيدن اين خبر، بر او خروشيدم كه واى بر تو! مردم به هنگام بازگشت از سفر براى همسر و فرزندان خويش زر و سيم به ارمغان مى آورند، امّا تو سر مقدّس حسين(ع)، پسر پيامبر خدا(ص) را به خانه آورده اى؟!!
اى نفرين خدا بر تو باد با اين ارمغان و هديه ات!
به خدا سوگند كه ديگر هيچ چیز سر من و تو را بر يك بالش جمع نخواهد کرد؛ و براى هميشه از تو بيزارم!
آن گاه از بستر خويش برخاستم و كنار آن طشت كه سر مقدّس را در آنجا نهان كرده بود نشستم و در آنجا مجلس سوگوارى بر پا داشتم و گريستن آغاز كردم.
📋《فَوَ اللَّهِ مَا زِلْتُ أَنْظُرُ إِلَى نُورٍ مِثْلِ الْعَمُودِ يَسْطَعُ مِنَ السَّمَاءِ إِلَى الْإِجَّانَةِ وَ رَأَيْتُ طُيُوراً بِيضاً تُرَفْرِفُ حَوْلَهَا》
♦️به خداى سوگند كه در همان هنگام مى ديدم كه نورى تابناك و فروغى زيبا مانند ستون نورانی، از آسمان به سوى تشت مى تابد و پرندگان سپيد رنگ و زيبايى بر گرداگرد آن طشت در حال پروازند.(۶)
مختار بعد از قیام خود وقتی در صدد انتقام از قَتله حضرت سیدالشهداء(ع) بود، یاران خود را سراغ خولی فرستاد.
خولی به نقلی در چاه مستراح خانهاش پنهان شده بود و ماموران مختار از همسر خولی محل اختفای او را جویا شدند و وی که از خولی دل خوشی نداشت به مخفیگاه وی اشاره کرد. یاران مختار او را بیرون کشیدند و به نزد مختار بردند.
به دستور مختار، او را نزدیک خانهاش سر از تن جدا کرده و به قتل رسانند و جسدش را سوزاندند.(۷)
《أَلَا لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى القَومِ الظَّالِمِینَ》
📚منابع :
۱)بحارالانوار مجلسی، ج۴۵، ص۳۹
۲)الارشاد شیخ مفید، ج۲، ص۱۰۹
۳)تاریخ طبری، ج۵، ص۴۵۰
۴)مثیرالاحزان ابن نما حلی، ص۸۵
۵)انساب الاشراف بلاذری، ج۲، ص۴۱۱
۶)مثیرالاحزان ابن نما حلی، ص۸۵
۷)انساب الاشراف بلاذری، ج۶، ص۴۰۶
@AsnadolMasaeb
✅پدرش (ابوعمرو) نام داشت و نام پدر بزرگش (اَنَس) بود و او را به اسم پدر بزرگش می شناختند.
او اهل کوفه بود و به نقل ابن ابی الحدید معتزلی؛ سنان در زمان خلافت امام علی(ع)، کودک بوده و آن حضرت(ع) به پدر او خبر می دهد که فرزندت سنان قاتل پسر رسول اکرم(ص) خواهد بود.
او می نویسد :
📋《أَنَّ فِي بَيْتِكَ سَخْلاً يَقْتُلُ اِبْنَ رَسُولِ اَللَّهِ(ص) وَ كَانَ اِبْنُهُ قَاتِلَ اَلْحُسَيْنِ(ع) يَوْمَئِذٍ طِفْلاً يَحْبُو وَ هُوَ سِنَانُ بْنُ أَنَسٍ اَلنَّخَعِيُّ》
♦️همانا در خانۀ تو، بُزغالهاى (بچّۀ عزيزكردهاى) است كه فرزند پيامبر خدا(ص) را مىكشد.
پسر او كه قاتل امام حسين(ع) شد، آن روز، كودكى بود كه هنوز چهار دست و پا راه مىرفت و او همان سِنان بن انَس نخعى است.(۱)
وی یکی از کسانی است که در کنار شمر بن ذی الجوشن و خولی بن یزید، قتل امام حسین(ع) و جدا کردن سر مبارک ایشان را به وی نسبت می دهند.
در منابع آمده است که در واپسین لحظات حیات امام حسین(ع) آنگاه که در گودال قتلگاه افتاده بود و کسی از سپاه عمر سعد جرأت تمام کردن کار را نداشت؛ سنان بن انس بر بالای گودال رفته و با نیزه بر پشت و سینه ایشان زد و آن حضرت(ع) را به شهادت رساند.
و سپس به نقل ابن شهر آشوب که در این باره می نویسد :
📋《وَاحتَزَّ رَأسَهُ سِنَانُ بْنُ أَنَسٍ اَلنَّخَعِيُّ》
♦️سنان بن انس نخعی سر امام حسین(ع) را از تن جدا کرد.(۲)
وسپس راهی خیمه عمر بن سعد شد و با صدای بلند گفت :
📋《اَوقِر رِكَابِي فِضَّةً اَو ذَهَبَاً،
اِنِّي قَتَلتُ السَّيِدَ المُحَجَّبَا،
قَتَلتُ خَيرَ النَّاسِ اُمَّاً وَ اَبَاً،
وخَيرَهُم اِذ يَنسُبُون النَّسَبَا》
♦️ركاب مرا از نقره و طلا پر كن!
چون من برترين آقا را كشته ام!
كسي را كشته ام كه برترين پدر و مادر را دارد.
كسي كه از نظر نسب بهترين انسان هاست.(۳)
بعد از واقعه کربلا؛ در هنگام آشفتگی اوضاع کوفه، پس از مرگ یزید، سنان که به عنوان یکی از قاتلان اصلی حسین(ع) شناخته میشد؛ زندگی پنهانی در پیش گرفت و در برخی از نقلها، پس از قیام مختار ثقفی، از کوفه خارج شد و به بصره و اطراف آن گریخت.
سَنان به دست یاران مختار ثقفی کشته شد.
در مورد نحوه هلاکت وی، روایات متعددی وجود دارد که از مهمترین آنها اینکه مأموران مختار ثقفی در سال ۶۶ هجری قمری از خون خواهان و منتقمان امام حسین(ع) سنان را در شهر بصره، دستگیر کرده و خانه اش را ویران نمودند، سپس دست و پایش را بریده و سر از بدنش جدا کردند و او این گونه به درک واصل شد.(۴)
《أَلَا لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى القَومِ الظَّالِمِینَ》
📚منابع :
۱)شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج۲، ص۲۸۶
۲)مناقب ابن شهر آشوب، ج۴، ص۷۷
۳)تاریخ طبری، ج۵، ص۴۵۴
۴)البدایة و النهایة ابن کثیر، ج ۸، ص۲۷۲
@AsnadolMasaeb