. #گزارش #قسمت_اول انجمن علمی مطالعات تاریخی آیه برگزار کرد. میزگرد تخصصی گفتاری در نقش اجتماعی زنان در تاریخ اسلام با موضوع مروری بر انگاره برابری زن در قرن اول هجری با ارائه خانم دکتر معصومه ریعان ایشان در ابتدا به تعریف مفاهیم پرداختند و اشاره کردند: واژه "انگاره"به مفهوم یا تصویری ذهنی اشاره دارد که در مورد یک موضوع یا شیء خاص ایجاد می‌شود. این کلمه می‌تواند به معنای تصویر ذهنی، الگو، یا برداشت باشد که بر اساس تجربه‌ها، اطلاعات و دانش قبلی شکل گرفته است. در علوم مختلف مانند روان‌شناسی، انگاره‌ها می‌توانند به عنوان بازنمایی‌های ذهنی از جهان بیرونی، افراد، موقعیت‌ها، یا اشیاء مورد بررسی قرار گیرند. انگاره یا تصویر ذهنی، یکی از مفاهیم مهم در علوم شناختی، روان‌شناسی و فلسفه است. انگاره‎ها می‌توانند از تجربیات فردی، دانش پیشین، یا حتی تخیلات ناشی شوند و بخش مهمی از فرآیندهای شناختی و خلاقیت انسانند. آن‌ها به ما کمک می‌کنند تا اطلاعات را سازماندهی کنیم، تجربیاتمان را به یاد بیاوریم، و به جهان پیرامون خود واکنش نشان دهیم. واژه «برابری» به معنای برخورداری همه افراد از حقوق، فرصت‌ها و منابع به طور یکسان است. مفهوم برابری بر این فرض استوار است که همه انسان‌ها بدون در نظر گرفتن نژاد، جنسیت، قومیت، مذهب، وضعیت اقتصادی یا دیگر ویژگی‌ها، باید از همان حقوق و فرصت‌ها برخوردار باشند. برخی از زمینه‌های برابری شامل برابری جنسیتی، برابری اقتصادی، برابری نژادی است. در حقیقت برابری، نظریه‌ای بر پایه اعتقاد به همانند بودن انسان‌ها از جنبه وجودی و در نتیجه، لزوم رفتار یکسان با آن‌ها می‌باشد. ایشان در ادامه بیان کردند: موقعیت زنان در صد سال اول هجری به سه دوره تقسیم می‏شود: 1. دوران پیشا اسلامی؛ 2. دوران وحی و آغاز حرکت رسول الله (ص)؛ 3. دوران پسا پیامبر که به دو دوره اول و دوم تقسیم می‏گردد: دوره اول آن اندکی بیش از نیمه قرن اول تا مرگ امهات المومنین و بنات رسول الله (ص) است که ادامه دوران حاکمیت منطق وحی و سنت رسول خداست. نیمه دوم قرن اول که بعد از مرگ اکثر صحابیه بوده و آغاز افول یکباره موقعیت سیاسی، فرهنگی و اجتماعی زنان با عنوان دین است. در دوره اول (پیشااسلامی) مشکلاتی که زنان از آن رنج می بردند و بعد از اسلام این رنج کاهش یافت: نقض حقوق انسانی؛ محدودیت‌های اجتماعی؛ محدودیهای اقتصادی، و... دوره دوم با نزول وحی و توانمندسازی زنان توسط رسول خدا اوج برابری رقم خورده و با منطق قرآن کریم و سنت پیامبر خدا(ص) به اوج خود رسید. زنان تحت وحی آیات 1 نساء؛ 35 احزاب؛ 71 توبه؛ 30 و 31 نور و آیات بسیار دیگری در سازگاری با رویکرد حمایتی رسول خدا (ص) شاهد شکوفایی وضعیت خود در صدر اسلام گردیدند و انگاره برابری شکل گرفت. تأکید بر حقوق زنان، تشویق به مشارکت اجتماعی انان، تعلیم و تربیت، حفاظت از حقوق آنان در خانواده، دفاع از زنان ستمدیده در برابر ظلم و تبعیض و .. یادمانهای سنت پیامبر (ص) در این زمان است. دوره سوم (پسانبوی) نیز تا دهه 60 هجری کم و بیش این جایگاه محفوظ ماند و اندکی پس از آن دوران افول برابری زنان آغاز گردید. روایات اسلامی در منع تدریجی زنان از ورود به اجتماعات، گزاره های تاریخی ماندگاری هستند که ابتدا با گونه همدلانه و در آخر قرن اول به شکل غیرهمدلانه، هرگونه خروج زنان را منع کرده و نابرابری آنان را تا مسدود نمودن حقوق انسانی شان ارتقاء بخشیدند. ورود روایاتی با عنوان «لیس علی النساء...» که ابتدا سوگیری شرعی محض داشت، به تدریج تا منع هرگونه تحرکات اجتماعی انجامید: برای نمونه (روایات همدلانه/خنثی) -لاتمنعوا النّساء أن يأتين المساجد. - لاتمنعوا النّساء المساجد. - لاتمنعوا إماءالله أن يصلين في المسجد. - لاتمنعوا نسائكم المساجد و بیوتهنّ خير لهنّ. لاتمنعوا النّساء حظوظهن من المساجد. - لاتمنعوا النّساء حظوظهن من المساجد اذا استأذنكم. . - اذا استأذنت احدهم امرأته الي المسجد فلايمنعها. برای نمونه (روایات غیر همدلانه) - قال ابن‏عمر قال رسول الله(ص): " ائذنوا النّساء باللّیل الی المساجد فقال ابنه و الله لانأذن لهنّ فیتّخذن ذلک دغلاً. " - اذا شهدت احداکنّ العشاء فلا تمسن طیباً. نمونه های اندک فوق که در کتب روایی بسیار گسترده‎اند، زیرساز روایات قرن دومی کثیری گردید که از تا قرن پنجم به گونه شگفت آوری رشد متنی کرده و هرگونه هویت برابری خواهانه حتی در جنبه های انسانی را از زنان سلب نمود. #ادامه_دارد #انجمن_علمی_مطالعات_تاریخی #دانشگاه_باقرالعلوم_علیه_السلام 🌱 «آیـــه»؛ انجمن علمی مطالعات تاریخی 📜 https://eitaa.com/BOU_AYEH ┄┅┅┅┅❀💠❀┅┅┅┅┄

. . #قسمت_اول #گزارش میزگرد روز اول دی ماه با موضوع: نقش زنان در عرصه عمومی دوران نبوی و پسانبوی سرکار خانم نجمه صالحی در ابتدای ارائه مساله اصلی را تشریح کردند و اشاره نمودند: در عصر جاهلیت، نگرش جامعه عرب به زنان و مردان به طور کلی متفاوت بود و زنان به طور عمده از فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی کنار گذاشته می‌شدند. با ظهور اسلام و بعثت پیامبر اکرم (ص)، تحولات فکری و اجتماعی در جامعه آغاز شد که به تغییر نگرش نسبت به زنان منجر گردید. پیامبر با تأکید بر حقوق زنان و مشارکت آن‌ها در امور مختلف، جایگاه اجتماعی و فرهنگی آن‌ها را ارتقا داد و به آن‌ها نقش فعالی در جامعه بخشید. ایشان افزودند: با گذشت زمان و پس از وفات پیامبر، این آموزه‌ها به تدریج دستخوش تغییرات منفی شد و زنان به حاشیه رانده شدند. در قرون بعدی، این کناره‌گیری به بخشی از فرهنگ جوامع اسلامی تبدیل شد و به نظر می‌رسد ظهور جریان‌های مدرن مانند فمنیسم اسلامی، واکنشی به این پیشینه فکری باشد. در این راستا، کشورهای اسلامی در تلاشند تا با بازخوانی مفاهیم و حقوق زنان، به روزرسانی‌های لازم را در دین و فرهنگ خود انجام دهند. خانم صالحی افزودند: تحقیقات نشان می‌دهد که در دوران پیامبر، زنان در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی فعال بودند و به عنوان مشاوران و کنشگران سیاسی شناخته می‌شدند. اما در دوره‌های بعدی، با ترویج نظریات منفی درباره زنان و تأکید بر نقصان عقل آن‌ها، نقش و جایگاه زنان به شدت کاهش یافت. این تغییرات به تدریج به حاشیه‌نشینی زنان در جامعه منجر شد و به نظر می‌رسد که این روند ناشی از تفکرات حاکمان آن زمان بوده است. به منظور مقايسه دوره بيست و سه ساله نبوي و سه خليفه نخست اهل تسنن درباره زنان پژوهشی انجام شد. يكي از گزاره‌هاي حائز اهميت، روايات ناظر به عقل زنان بوده كه در تراث روايي نخستين اهل تسنن نقل شده است. بر پايه پژوهش انجام گرفته در منابع اوليه حديثي اهل تسنن، دو نوع تعبير ناظر به اين مطلب وجود دارد؛ نخست: از زنان با تعبير «نَاقِصَاتِ عَقْلٍ وَدِينٍ» ياد شده بدين معنا كه بهره آنان از عقل و دين ناقص است و افزون بر آن، پر شمارترين افراد اهل جهنم بانوان هستند. دوم: پذيرش نظر بانوان درست نيست و اطاعت از آنها موجب ندامت است. قابل ذكر است كه سند اين روايات ضعيف است، چنان‌كه گزارش «ربيع انصاري» با سند نقل نشده بنا بر اين مرسل بوده و در شمار روايات ضعيف قرار گرفته و از نظر اكثر قريب به اتفاق عالمان حديث و نقد كنندگان در اين زمينه قابل احتجاج نيست(ابن صلاح، مقدمة ابن الصلاح في مصطلح الحديث ص 54). نقل «عايشه» نيز به تعبير «ابن عدي»(ابن عدي، الكامل في ضعفاء الرجال، ج3، ص 262) و «مَقدسي»(المقدسي، ذخيرة الحفاظ، ج3، ص 1557)، ضعيف و بنا بر نظر «عُقيلي» باطل و بدون اساس است(العقيلي، الضعفاء الكبير، ج4، ص 74). روايت «زيد بن ثابت» به خاطر وجود «عنبسه» در سند آن، ضعيف و غير قابل استناد است(ابن الجوي، الموضوعات، ج2، ص 177). خبر «انس بن مالك» نيز به خاطر وجود «عيسي بن ابراهيم» در سلسله راويان آن و به دليل انقطاعي كه در سند، به شدت ضعيف است(السخاوي، المقاصد الحسنة، ص400). بنا بر مطالب پيش گفته مستند نمودن روايات مذكور به رسول خدا مخدوش است. در تحليل گزاره‌هاي فوق چند نكته شايان ذكر است: نخست: پذيرفتن اخبار ياد شده، با داده‌هاي دانش كلام درباره قدرت خداوند ناسازگار است، زيرا خلق موجود ناقص كه نيمي از جمعيت انسان‌ها را تشكيل مي‌دهد و در جنبه‌هاي مختلف داراي كنش‌گري است، به معناي اين است كه خداوند قدرت بر ايجاد موجود كامل ندارد و يا از اساس بنا دارد ميان دو موجود كه به تصريح قرآن از نظر ماهيت مساوي هستند و از نفسي واحد خلق شده و روح الهي در هر دو دميده شده، تبعيض قائل شود كه صورت دوم نيز با حكمت الهي سازگار نيست؛ دوم: قبول روايات مذكور با آيات الهي مبني بر مشاركت برابر بانوان در امر مشورت با مردان سازگاري ندارد و بديهي است كه ميان گفتار نبوي و وحي الهي تناقض نيست؛ سوم: اين روايات با سيره نبوي ناهمگون است زيرا پذيرش پندار «نقصان عقل بانوان» و «پشيماني در صورت قبول نظر آن‌ها»، با سيره آن حضرت در مشورت با زنان همساز نيست، چرا كه مشورت با بانوان مختلف و پذيرش نظر آنان چنان‌كه گذشت، نشان از اتكاي كامل رسول خدا به عقل آن‌ها است چون در صورت نبود چنين اعتمادي، مشورت و پذيرش نظر آنان بي‌معنا است؛ #ادامه_دارد #انجمن_علمی_مطالعات_تاریخی #دانشگاه_باقرالعلوم_علیه_السلام ┄┅┅┅┅❀💠❀┅┅┅┅┄ 🌱 «آیـــه»؛ انجمن علمی مطالعات تاریخی 📜 https://eitaa.com/BOU_AYEH ┄┅┅┅┅❀💠❀┅┅┅┅┄