📌تحلیل‌های سفر ونزوئلا #بخش_پنجم 🔴(عقلانیت توجیهی فستیوال از منظر گفتمان مقاومت) 📝یادداشت: دکتر احمد رهدار، عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) 🔻دولت نیکلاس مادورو در سال گذشته چهار فستیوال بین‌المللی برگزار کرد و در مجموع از صد کشور دنیا هزاران نفر را به ونزوئلا دعوت نمود. هرچند هزینه‌های این فستیوال‌ها میلیاردی می‌باشد، اما پیام روشنی را به کشورهای مقصد مخابره می‌کند: اولاً این فستیوال‌ها برای حکومتی که به‌ویژه از جانب جریان آمریکا قانونی بودن آن مورد سؤال قرار گرفته است، مشروعیت می‌آورد؛ ثانیاً این فستیوال‌ها در فضای داخلی نوعی نمایش قدرت در برابر رقیبان می‌باشد و در واقع، دولت با پرداخت هزینه‌های آن در حال پرداخت هزینه‌های رقابت سیاسی داخلی خود است؛ ثالثاً این نوع فستیوال‌ها به‌صورت درازمدت آورده‌های اقتصادی فرهنگی زیادی برای کشور برگزارکننده خواهد داشت. 🔹فستیوال مشخصاتی دارد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از: اولٱ فراخوان و مشارکتی عمومی و توده‌ای است که در آن هیچ‌یک از ویژگی‌های حقوقی فرد موضوعیت ندارد، بلکه فقط حیث حقیقی افراد در آن مطرح است؛ ثانیاً زبان بدن آن رقص است که زبانی بین‌المللی است و از همین جهت با تمامی افراد شرکت‌کننده می‌تواند ارتباط برقرار نماید؛ ثالثٱ به‌دلیل ماهیت شاد‌کنندگی فستیوا‌ل‌ها، نوعی تخدیر اجتماعی در آن‌ها نهفته است و معمولاً زمانی برپا می‌شوند که هدفی ایجابی یا سلبی غیر از خود آن‌ها مورد هدف برگزارکنندگان باشد؛ رابعاً در آن نوعی وفاق اجتماعی کوتاه مدت از طریق غلیان دادن به احساسات و شور اجتماعی ایجاد می‌شود؛ خامسٱ سمفونی و صدای نهایی فستیوا‌ل‌ها بیش از آن‌‌که صدای حاکمیت و برگزارکنندگان آن باشد، صدای مردم است. به‌عبارت دیگر؛ تنوع پوشش، شعار، عمل، کیفیت حضور و... در آن‌ها به‌گونه و اندازه‌ای است که امکان مدیریت هم‌آهنگ و جهت‌بخشی مطلق را منتفی می‌نماید. 🔸فستیوال با همه ویژگی‌ها و نتایج جذابی که دارد، اما قالب فرهنگی غربی دارد و در تاریخ اسلام نمونه و تجربه‌ای از آن ثبت نشده است. بر این اساس، شاید نتوان به‌راحتی برگزاری این دست از فستیوال‌ها را در ایران اسلامی پیشنهاد داد، اما یقیناً نیاز به برپایی الگوهایی از جشن عمومی که ضمن نداشتن ویژگی‌های ضد ارزشی، نتایج جذاب آن را در پی داشته باشد ضروری می‌باشد. خوش‌بختانه شادی و فرهنگ آن در اسلام تعریف شده و جایگاه مخصوص به خود را دارد. با این همه، جشن‌های مذهبی که با محوریت قرآن و عترت در صداوسیما و در مکان‌های مقدس مثل مساجد و حرم‌های اهل‌بیت و امام‌زادگان علیهم‌السلام برگزار می‌شوند، ضمن اهمیت و ضرورتی که دارند، نمی‌توانند بدیل فیستوال باشند. هم‌چنان که همایش‌ها و گردهمایی‌های بین‌المللی که مجمع جهانی تقریب یا مجمع جهانی اهل‌بیت (ع) یا کنگره بیداری اسلامی یا... برگزار می‌نمایند نیز نمی‌تواند جایگزین فیستوال باشند؛ زیرا در حالی که در این نوع همایش‌ها و گردهمایی‌ها حضور افرادی جاافتاده و حتی تکراری عقلانیت توجیهی دارد، فیستوال اغلب مقتضی حضور جوانان متنوع و غیرتکراری می‌باشد. 🔹به‌عبارت دیگر؛ همایش‌ها و گردهمایی‌های علمی، زبانی تفصیلی و تخصصی دارند و در شرایطی که جمهوری اسلامی اولیات گفتمان انقلابی مذهبی خود را به جهان به اشتراک نگذاشته است، برپایی فستیوال‌های اسلامی (!) به‌دلیل داشتن زبان اجمالی و توده‌ای به‌ویژه برای مواجهه با جهان غیرایرانی ضرورت دارد. البته در این خصوص نباید عجله کرد. به نظر می‌رسد، طراحی مدل این فیستوال‌های اسلامی باید توسط متخصصان فرهنگ، ارتباطات، رسانه، مردم و... باشند و بهتر است نمونه‌های نخست آن در مقیاس‌های محدودتر برگزار گردد و پس از تجربه برپایی چندین نمونه و به حداقل رساندن نواقص و به حداکثر رساندن نتایج آن را تعمیم داد. در میان تجربه‌های دینی موجود، شاید مهرجانات شعر (شب‌های شعر و...) نزدیک‌ترین نمونه‌های به فستیوال‌های غربی باشد. 🔸کشور ونزوئلا با سرمایه‌گذاری روی فستیوال‌های بین‌المللی در صدد انتقال یک پیام روشن مبنی بر محوریت و کانونی بودن ونزوئلا برای جنبش‌های جهانی می‌باشد. این در حالی است که کشور ونزوئلا نه ثبوتٱ و نه اثباتاً شرایط مناسب برای این‌که پایتخت جنبش‌های جهانی ضد استکباری شود را ندارد. اما ایران اسلامی به‌دلیل ویژگی‌های متمایز گفتمان مقاومت آن، تجربه و تبار تاریخی مقاومتی آن، قدرت الهام‌بخشی آن برای کشورهای مسلمان و غیرمسلمان و... به درستی می‌تواند محور جنبش‌های ضد استکباری شود؛ تمنایی که قریب به نیم‌سده پیش به‌عنوان خواسته قاطبه ملت ایران در متن قانون اساسی آن ثبت شده است. به نظر می‌رسد، مهم‌ترین مشکل جنبش‌های مقاومتی در آمریکای لاتین و از جمله در ونزوئلا این است که پس از نفی و حذف نظام معنایی استعمار و استکبار قادر به ایجاد نظام معنایی جدید نمی‌باشد.