✅ بدترین دشمن 💬 آیت الله جوادی آملی 🔸 جریان #انسان_‌شناسی و معرفت ‌شناسی انسان از پیچیده‌ ترین كارهاست، چون وجود مبارك پیغمبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) از طرف خدا به ما فرمود که شما یك دشمن دارید و آن هم درون شماست، هیچ كس با شما دشمن نیست «أَعْدَی عَدُوِّكَ نَفْسُكَ الَّتِی بَینَ جَنْبَیكَ».[1] خدا كلّ عالم را در حدّی قرار داد كه با همه می ‌توانی كنار بیایی, به نحو سالبه كلیه هیچ كسی دشمن انسان نیست، مگر خود او! این خود كدام قوّه است؟ چطوری ما او را مهار كنیم؟ چطور او را بشناسیم؟ این است كه انسان #دائماً باید در درون خود #سیر_كند و ببیند كه این غدّه كجاست و چه كسی است كه با او دشمن است؟ «أَعْدَی عَدُوِّكَ نَفْسُكَ الَّتِی بَینَ جَنْبَیكَ» بدترین دشمن همین است, چرا؟ برای اینكه اگر با هر دشمنی آدم كنار آمد و كاری برای او انجام داد چند لحظه‌ای راحت است؛ امّا اگر چند قدم به میل نفس رفت او چند قدم جلوتر می ‌آید و قوی ‌تر می ‌شود! این‌طور نیست كه اگر كسی به میل خودش كاری كرد، این #میل_و_هوس قدری كناره بگیرد و چند ساعتی او را آرام بگذارد، این ‌طور نیست. این حرف را سعدی در گلستان[2] به طور لطیف معنا كرد، البته در روایات ما هست و اینها «هر چه دارند همه از دولت قرآن دارند».[3] این در گلستان هم هست كه چرا «أَعْدَی عَدُوِّكَ نَفْسُكَ الَّتِی بَینَ جَنْبَیكَ»، برای اینکه مثلاً این سگی كه دارد حمله می ‌كند، شما اگر یك تكّه گوشت جلویش بیندازی، همین چند لحظه ‌ای كه مشغول خوردن گوشت است دیگر پارس نمی‌كند و كاری با شما ندارد؛ امّا اگر نفس گفت این نامحرم را نگاه كن, این حرف را بزن, این مال را بگیر، آدم همین كه یك قدم رفت و نگاه كرد، او دو قدم جلوتر می ‌آید؛ لذا «أَعْدَی عَدُوِّكَ نَفْسُكَ الَّتِی بَینَ جَنْبَیكَ»، هیچ دشمنی بدتر از این #شئون_درونی نیست. 🔸 در این سوره مباركه «مائده» خدا به ما دستور داد و فرمود که تكان نخورید و هیچ جا نروید! به در و دیوار عالم نگاه نكنید! درس و بحث خود را انجام دهید و از این و آن سؤال كنید، ولی یك پایتان این‌جا باشد! ﴿یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا عَلَیكُمْ أَنْفُسَكُمْ﴾،[4] به دنبال چه چیزی می‌ خواهید بگردید؟ می خواهید از كسی سؤال كنید که #راه_چیست؟ مگر نمی ‌بینید؟! تكان نخورید و از خانه ‌تان بیرون نروید! ﴿عَلَیكُمْ﴾ این اسم فعل است، یعنی «الزموا» ﴿یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا عَلَیكُمْ أَنْفُسَكُمْ﴾؛ سرِ جای خودتان باشید، همین که لحظه بیرون آمدید، این #غارت می‌ كند! این است كه آدم هر لحظه باید بداند كه چه كسی دارد او را می ‌شوراند, چه كسی است دارد او را تحریك می ‌كند، #غوغایی_است در درون آدم! این دشمنی است كه به هیچ وجه آرام نمی ‌گیرد، اگر یك لحظه شما بخواهید به او كمك كنید، این دو قدم جلوتر می‌ آید. [1]. مجموعة ورام، ج‏1، ص59. [2]. گلستان سعدی، باب هفتم در تأثیر تربیت، حکایت19؛ «بزرگی را پرسیدم در معنی این حدیث که «أَعْدَی عَدُوِّكَ نَفْسُكَ الَّتِی بَینَ جَنْبَیكَ» گفت به حکم آنکه هر آن دشمنی را که با وی احسان کنی دوست گردد، مگر نفس را که چندان که مدارا بیش کنی مخالفت زیادت کند. مراد هر که بر آری مطیع امر تو گشت ٭٭٭ خلاف نفس که فرمان دهد چو یافت مراد». [3]. ر.ک: دیوان حافظ، غزل319؛ «صبح خیزی و سلامت طلبی چون حافظ ٭٭٭ هر چه کردم همه از دولت قرآن کردم». [4]. سوره مائده, آیه105 📚 سوره مبارکه شوری ـ جلسه ۲ تاریخ: ۱۳۹۴/۰۲/۲۰ @a_javadiamoli_esra استاد حسن عباسی 💠 @Hasanabbasi_ir