بسم الله الرحمن الرحیم #آشنای با امام باقر علیه السلام1 محمد بن علی بن حسین بن علی بن ابی‌طالب مشهور به امام محمدِ باقر(علیه السلام) (۵۷-۱۱۴ق) پنجمین امام شیعیان بعد از پدرش امام سجاد(علیه السلام) است. مشهورترین لقب او «باقر» به معنای شکافنده است که برپایه حدیث لوح، این لقب را پیامبر اسلام(ص) پیش از ولادتش به او داد. امام باقر(علیه السلام) حدود ۱۹ سال امامت شیعیان (از سال ۹۵ق تا ۱۱۴ق) را برعهده داشت که با پنج تن از خلفای بنی‌امیه همزمان بود: ولید بن عبدالملک، سلیمان بن عبدالملک، عمر بن عبدالعزیز، یزید بن عبدالملک و هشام بن عبدالملک. امام در ۵۷ سالگی در ۷ ذی‌الحجه سال ۱۱۴ق به شهادت رسید. برخی هشام بن عبدالملک و بعضی ابراهیم بن ولید را عامل شهادت او دانسته‌اند. طبق منابع تاریخی، امام باقر(علیه السلام) هنگام واقعه کربلا خردسال بود و در این واقعه حضور داشت.

بسم الله الرحمن الرحیم #آشنای با امام باقر علیه السلام2 باقرالعلوم(علیه السلام) در علم، زهد، عظمت و فضیلت سرآمد بنی‌هاشم بود و احادیث فراوانی در زمینه‌های مختلفی همچون فقه، توحید، سنت نبوی، قرآن و اخلاق از او نقل شده است تا جایی که محمد بن مسلم ۳۰ هزار حدیث و جابر بن یزید جعفی ۷۰ هزار حدیث از امام باقر(علیه السلام) نقل کرده‌اند. او جنبشی علمی پدید آورد که در دوره امامت فرزندش امام صادق(علیه السلام) به اوج خود رسید. شمار اصحاب و شاگردان او را ۴۶۲ تن دانسته‌اند. در دوره امامت او، تدوین دیدگاه‎های شیعه در رشته‌های گوناگون مانند اخلاق، فقه، کلام و تفسیر آغاز شد. کتاب‌های متعددی درباره امام باقر(علیه السلام) منتشر شده که مسند الامام الباقر(علیه السلام) اثر عزیزالله عطاردی از جمله آنهاست.

بسم الله الرحمن الرحیم #آشنای با امام باقر علیه السلام3 امام باقر(علیه السلام) فرزند امام سجاد(علیه السلام) و فاطمه دختر امام حسن(علیه السلام) است.[۱] چون نسب او هم به امام حسن(علیه السلام) و هم به امام حسین(علیه السلام) می‌رسد، به او لقب هاشمیٌ بین هاشمیَّیْن، عَلَویٌّ بین علویَّیْن و فاطمیٌ بین فاطمیَّیْن داده‌اند.[۲] بر پایه حدیث لوح که جابر بن عبدالله انصاری روایت کرده، پیامبر اکرم پیش از به دنیا آمدن امام باقر(علیه السلام)، نام او را محمد و لقبش را باقر(شکافنده) گذاشته بود.[۳] او ملقب به «باقرالعلم»، «شاکر»، «هادی» و «اَمین» بود؛[۴] اما مشهورترین لقبش «باقر» (شکافنده) است.[۵] یعقوبی می‌نویسد: «بدان سبب باقر نامیده شد که علم را شکافت.»[۶] به گفته شیخ مفید، امام باقر(علیه السلام) در علم، زهد و بزرگواری از همه برادرانش برتر و قدر و منزلتش بیشتر بود و همه او را به عظمت می‌ستودند.[۷] کنیه اش «ابوجعفر» است[۸] در منابع روایی بیشتر با عنوان ابوجعفر اول یاد می‌شود،[۹] تا با ابوجعفر ثانی (امام جواد(علیه السلام)) اشتباه نشود.[۱۰]

بسم الله الرحمن الرحیم #آشنای با امام باقر علیه السلام4 ولادت و شهادت امام باقر(علیه السلام) در کربلا امام باقر(علیه السلام): من چهارساله بودم که جدم حسین بن علی کشته شد. من شهادت وی و آنچه در آن وقت بر ما گذشت را به یاد دارم. یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۸۹. امام باقر(علیه السلام) در ۱ رجب سال ۵۷ قمری در مدینه به دنیا آمد.[۱۱] برخی ولادتش را ۳ صفر همان سال نقل کرده‌اند.[۱۲] او در واقعه کربلا در حالی که خردسال بود، حضور داشت.[۱۳] ابن شهرآشوب در مناقب از دو کتاب «البِدَع» و «شرح الاخبار» نقل کرده که آن که در کربلا کشته شده علی اصغر است که حدوداً دوازده ساله بوده و نسل امام حسین(علیه السلام) از علی اکبر (که همان امام سجاد است) تداوم یافته است. وی این قول را قابل اعتماد دانسته و سن علی بن الحسین(امام سجاد) پسر بزرگ امام حسین را در کربلا ۳۰ و سن امام محمد باقر(ع) را ۱۵ دانسته است. [۱۴].[یادداشت ۱] شهادت امام باقر(علیه السلام) را در ۵۷ سالگی[۱۶] و در ۷ ذی‌الحجه سال ۱۱۴ هجری قمری دانسته‌اند؛[۱۷] البته برخی به جای ذی‌الحجه از ربیع الاول یا ربیع الثانی نام برده‌اند.[۱۸] همچنین نقل‌های دیگری مبنی بر شهادتش در سال‌های ۱۱۵ق، ۱۱۶ق و ۱۱۸ق وجود دارد.[۱۹] شهادت امام باقر(ع) در دوران خلافت هشام بن عبد الملک رخ داده است:[۲۰] چرا که هشام از سال ۱۰۵ تا سال ۱۲۵ قمری خلیفه بود[۲۱] و آخرین سالی که مورخان در شهادت امام باقر(ع) نقل کرده‌اند ۱۱۸ق است. [۲۲] در اینکه چه فرد یا افرادی در قتل وی دست داشته‌اند، نقل‌های مختلفی وجود دارد. بعضی از منابع، شخص هشام بن عبدالملک را عامل شهادت او دانسته‌اند.[۲۳] و برخی ابراهیم بن ولید را عامل مسمومیت وی معرفی کرده‌اند.[۲۴] امام باقر(ع) وصیت کرده بود در لباسی که در آن نماز می‌خوانده دفن شود.[۲۵] وی در قبرستان بقیع، کنار مرقد پدرش امام سجاد(علیه السلام) و عموی پدرش امام حسن(علیه السلام) دفن شد.[۲۶] امام به فرزندش امام صادق(علیه السلام) وصیت کرد ده سال در منا در ایام حج برای وی مراسم عزاداری بر پا کنند.[۲۷]