📚 کربلا در اپیزود تعزیه

✔️باز هم هانری کُربن! 🔻به‌مناسبت انتشار مستند پرترهٔ دکتر امیرمعزّی بخش نخست دکتر حسن انصاری چند سال قبل یادداشتی منتشر کردند با عنوان «هانری کوربن بس!». اما گویا نمی‌شود به پیشنهاد ایشان عمل کرد! چون هرازگاهی مناسبتی پیش می‌آید و مجدد به کربن و افکار او مراجعه می‌شود. چند سال قبل مستند مستشرق به کارگردانی آقای مسعود طاهری ساخته و در بهمن ۱۳۹۸ اکران شد و سبب گردید دربارۀ شیخیه‌پژوهیِ هانری کربن مقاله‌ای منتشر کنیم. به‌تازگی نیز در جدیدترین شماره فصلنامه اطلاعات حکمت و معرفت (شماره ۱۷۲)، با نام «ویژه‌نامه‌ای برای تبعیدی غربی»، درباره هانری کربن و آثارش گفت‌وگو و مذاکره شده است. چند روزی هم هست که به کارگردانی آقای طاهری، مستند حرفه‌ای درباره زندگی و آثار دکتر محمدعلی امیرمعزّی، شاگرد هانری کربن، اکران شده است و باز نام کربن را به‌میان آورده است. شاید همین تکرر مناسبت‌ها دلیل این باشد که دکتر انصاری باید درباره آن یادداشت تجدیدنظر کنند. چراکه دکتر از ارتباط اندیشه هانری کربن با شیخیه کدورت خاطر دارند و گمان می‌کنند نگران‌ شدن به میراث فلسفی با عینک شیخیه، واقعیت‌نما نیست. ادعایی که هنوز ثابت نشده و قرائن متعددی مخالف آن است. وقتی مستند مستشرق با موضوع شخصیت هانری کربن منتشر شد، اشاره کردیم که تعجب است در آن مستند هیچ سخنی از ارتباط هانری کربن با شیخیه به‌میان نیامده است. گمان می‌کنم این اعتراض را به کارگردان هم منتقل کردم و پاسخ چنین بود: همهٔ ساحت‌های فکری کربن در این مستند ارائه نشده و فقط به زوایایی اشاره شده است. اما واقعیت این است که چنان نقش و اثرگذاری شیخیه در منظومه فکری هانری کربن مهم است که این «سانسورِ غیرعامدانه» در مستند مستشرق، در مستند حرفه‌ای جبران شده است: در همان دقایق آغاز مستند، سخن از شیخیه به‌میان آمده است! گفتنی است که بنا به سخن کارگردانش، مستند حرفه‌ای هم ادامهٔ مستند مستشرق و دو مستند دیگر او است که «در حقیقت، تمامی این فیلم‌های مستند با مضامینی مرتبط با مذهب شیعه است». امیرمعزّی، به‌عنوان شاگرد کربن و مُلهَم از او، به موضوع شیخیه اشارهٔ مستقیم کرده است. وقتی کارگردان از او درباره تأثیر علامه طباطبائی بر کربن پرسید، امیرمعزّی پاسخ داد: «کربن، علی‌رغم شاید آن چیزی که نشان می‌داد، خیلی کمتر از آنی که فکر می‌کنیم تأثیرپذیر بود. شاید برای این‌که پایه‌های فکری و فلسفی خیلی قوی‌ای داشت که به این راحتی متزلزل نمی‌شد، تأثیرپذیر نبود [...] با مشایخ شیخیه خیلی نزدیک بود و خودش می‌گفت خیلی از آن‌ها یاد گرفته. برایش فکر شیخی یک‌جور کشفی بود برایش. اصلاً نمی‌شناخت این موضوع را. خود شیخ احمد احسائی مثلاً، یک عارف این‌طوری که درضمن صدرایی بود ولی در خیلی موارد ضد ملاصدرا بود شیخ احمد و امثال این‌ها. ولی درعین‌حال نمی‌شود گفت متأثر بود از شیخیه یا سید جلال آشتیانی [و علامه طباطبائی]. خیلی احترام قائل بود، ولی به‌نظر من هیچ نوع تأثیری نگرفت.» در سخنان امیرمعزّی، تناقضی آشکارا دیده می‌شود. ازجهتی شیخیه را کشفی جدید برای کربن معرفی می‌کند و ازطرفی بیان می‌کند که نمی‌شود گفت از شیخیه متأثر بوده است! به‌راستی مگر می‌شود کسی در مسیر فکری خود «کشف» جدیدی داشته باشد و آن کشف در اندیشه او اثرگذار نباشد؟! پاسخ با اهل اندیشه است. ادامه دارد... @AghayedNet

✔️باز هم هانری کُربن! 🔻به‌مناسبت انتشار مستند پرترهٔ دکتر امیرمعزّی بخش دوم و پایانی هانری کربن آن‌قدر در بحث شیخیه‌‌پژوهی پیش رفت که دفتر ششم از کتاب اسلام ایرانی را به «مکتب شیخیه» اختصاص داد و بعضی اصول اعتقادی را ازمنظر شیخیه بررسی کرد (چشم‌اندازهای معنوی و فلسفی اسلام ایرانی، جلد چهارم، بخش اول، تحقیق و ترجمه بر پایه متن فرانسوی، دکتر انشاءالله رحمتی؛ نشر سوفیا، ۱۳۹۸). تکرار می‌کنم، آن‌قدر در بحث شیخیه‌پژوهی پیش رفت که زبان مخالفان شیخیه بر او دراز شد و سید جلال‌الدین آشتیانی، در مقدمه‌اش بر شرح المشاعرِ محمدجعفر لاهیجی، هم از کربن مدح و تمجید کرد و هم بر او تاخت که چرا از شیخیه دفاع کرده است (مقدمه تحقیق شرح رسالة المشاعر ملاصدرا، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۶، ص۶۴) و سبب شد که برای مخاطبِ عالِم، مَثَل «یک بام و دو هوا» تداعی گردد! منظور این‌که این قضاوت امیرمعزّی درباره اثرناپذیری کربن از شیخیه محل تأمل است. در نقد مستند مستشرق، درباره ابعاد شیخیه‌پژوهی هانری کربن قلم زده‌ایم و در این مجال تکرار نمی‌کنیم. در پایان اشاره می‌کنیم که رئوس دیدگاه‌های باطنی امیرمعزّی، به‌طور منسجم، در مستند حرفه‌ای ارائه گردیده است؛ دیدگاه‌هایی که منابعش متون قدیمی سنت اسلامی‌شیعی است. ممکن است این دیدگاه‌ها امروزه از معیارهای شناسایی باطن‌گرایان قلمداد شود؛ اما نمی‌توان انکار کرد حتی اگر در تصاحبِ نحله‌های انحرافیِ باطنی درآمده باشد، ریشه در عمق میراث شیعی دارد. چون این یادداشت برای مخاطب خاص (آشنایان با اندیشه و آثار امیرمعزّی) است، به‌همین مقدار بسنده می‌کنیم. وگرنه تفصیل مطلب نیازمند تک‌نگاری مفصلی است. در این یادداشت، دو نکته درنظر بود: نخست، جدانشدنی بودن شخصیت هانری کربن و شیخیه؛ دوم، نقدی و تأملی بر دیدگاه شاگرد کربن، جناب آقای دکتر امیرمعزّی، درباره شیخیه و تأثیرناپذیری کربن از این مکتب. طبیعتاً بررسی فنی و تأمل درباره تنظیم و ترتیب‌بندی راش‌های مستند حرفه‌ای که کاری سترگ است، از نطاق این نوشتار خارج است. سید محمدصادق موسوی جمادی‌الآخره ۱۴۴۶ @AghayedNet

بمناسبة ولادتها.. قسم الشؤون الفكرية يزيح الستار عن أضخم موسوعة حول حياة السيدة فاطمة الزهراء (عليها السلام) .. تزامنًا مع ذكرى ولادة السيدة الزهراء (عليها السلام)، أزاح قسم الشؤون الفكرية والثقافية في العتبة العباسية المقدسة الستار عن "موسوعة المعارف الفاطميّة في الكتاب والسُنّة والتاريخ والأدب"، التي تُعدّ الأضخم من نوعها في توثيق سيرتها (عليها السلام). .. وتتألّف الموسوعة من أربعين جزءًا، أشرف على مراجعتها وطباعتها مركز الدراسات والمراجعة العلمية في القسم وفق أعلى المعايير العالميّة. .. 🔎لقراءة الخبر كاملاً، يرجى زيارة الموقع الرسمي: https://alfkrya.com/news/4466 https://t.me/iicss ▫️▫️▫️ 🕌 مطالعات بین المللی اسلام و ایران https://eitaa.com/International_Studies_Islam_Iran

#یادداشت‌ها 📄 علل احتمالی عدم ذکر سه قبیله بنوقینقاع، نضیر و قریظه در #عهدنامه مدینه ✍️ فرد دانر، پروفسور تاریخ خاور نزدیک در دانشگاه شیکاگو 🔸 2010 🔻 فرد دانر، مبتکر نظریه «جامعه مؤمنان» است. افزون بر استنادات قرآنی، یکی از مهمترین ادله او #عهدنامه مدینه است که میان یهود مدینه و پیروان حضرت محمد (ص) نگاشته شده است. 🔻 با اینکه متن این عهدنامه تنها در مجموعه‌های متأخر حفظ شده است، محتوا و سبک نگارش آن، چنان با سایر مطالب این مجموعه‌ها متفاوت است، و چنان ویژگی‌های کهنی دارد که تمام پژوهشگران تاریخ صدر اسلام، حتی شکاک‌ترین آنها، آن را معتبر و دارای ارزش استنادی می‌دانند. 🔻با این که در منابع سنتی، به‌تفصیل از درگیری‌های پیامبر اسلام با سه قبیله اصلی یهودی مدینه – قینقاع، نضیر و قریظه – یاد شده است، در این عهدنامه هیچ اشاره‌ای به این قبایل نشده است. فرد دانر معتقد است این حذف می‌تواند به دلایل زیر باشد: 1️⃣ زمان تنظیم سند: ممکن است سند امّه در اواخر زندگی پیامبر، پس از شکست این سه قبیله، تنظیم شده باشد و به همین دلیل، به آنها اشاره‌ای نشده است. 2️⃣ حذف یا گم شدن بندها: احتمال دارد بخش‌هایی از سند که به این قبایل مرتبط بوده‌اند، یا به‌مرور زمان از بین رفته‌اند یا پس از خروج یا شکست این قبایل، به‌عنوان بخش‌های غیرضروری کنار گذاشته شده باشند. 3️⃣ ساختگی بودن روایت‌های بعدی: احتمال دیگری وجود دارد که داستان‌های مربوط به درگیری‌های پیامبر با یهودیان مدینه در منابع سنتی اغراق‌آمیز بوده یا حتی به‌کلی توسط سنت اسلامیِ متأخر ساخته شده باشد، شاید برای تأکید بر جایگاه پیامبر به‌عنوان فردی که بر مقاومت اطرافیانش غلبه کرده است. ◀️ این احتمالات نشان می‌دهند که بررسی دقیق‌تر این موضوع نیازمند پژوهش‌های بیشتری در حوزه تاریخ‌نگاری اسلامی است. 🔗 Donner, F. M. (2010). Muhammad and the believers: At the origins of Islam. Harvard University Press.‏ p. 73. ▫️▫️▫️▫️▫️ 🕌 مطالعات بین المللی اسلام و ایران https://eitaa.com/International_Studies_Islam_Iran

Inside Syria The Backstory of Their Civil War and What the World Can Expect (Reese Erlich, (Foreword Noam Chomsky)) در داخل سوریه تاریخچه جنگ داخلی آنها و آنچه جهان می تواند انتظار داشته باشد (ریس ارلیش، (پیشگفتار نوام چامسکی) @isdinternational

📚 یک جهان‌شهر: مسلمانان، مسیحیان و یهودیان در قاهره قدیم 🔗 https://isac.uchicago.edu/sites/default/files/uploads/shared/docs/oimp38.pdf

دهمین کنفرانس سالانه مطالعات شیعه (بزرگداشت نهج البلاغه) کالج اسلامی لندن، 10 می 2025 @interdisciplinarity 🎙 این رویداد بستری برای تبادل ایده‌های نو و ایجاد بحث‌های عمیق درباره اندیشه‌ها، مناسک و میراث فرهنگی شیعه فراهم می‌کند. ✍️امسال، محور ویژه این کنفرانس، بزرگداشت نهج البلاغه است که با پنل‌های تخصصی و سخنرانی‌های کلیدی همراه خواهد بود. طاهره قطب الدین سخنران ویژه و کلیدی این همایش خواهد بود. 🗓 زمان برگزاری: ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۴ 📱  مکان: کالج اسلامی لندن برای پژوهشگران بین‌المللی حمایت‌هایی محدود برای هزینه‌های سفر ارائه می‌شود. 🔔 مهلت ارسال مقالات: دوشنبه ۱۱ دی ماه  ۱۴۰۳ پژوهشگران می‌توانند چکیده‌های خود را در سایت همایش بارگذاری کنند. @interdisciplinarity

#معرفی_مراکز #شیعه_پژوهی @studiesofshia ❇️ مراکز مطالعات شیعه‌پژوهی یهودی و اسرائ.یلی ۱. مرکز مطالعات شیعی هارتمن در دانشگاه عبری اورشلیم (Hartman Institute for Shiite Studies at Hebrew University of Jerusalem) این مرکز در سال ۱۹۹۵ تأسیس شد و یکی از مهم‌ترین مراکز شیعه‌پژوهی در اسرائیل است. پروفسور مئیر بار-آشر (Prof. Meir Bar-Asher) و دکتر منحم بلوندهایم (Dr. Menachem Blondheim) از چهره‌های شاخص این مرکز هستند که تحقیقات گسترده‌ای در زمینه تاریخ تشیع، فقه شیعه و روابط شیعه و یهود انجام داده‌اند. این مرکز با برگزاری کنفرانس‌های سالانه و انتشار مجله تخصصی "شیعه استادیز (Shiite Studies)"، نقش مهمی در معرفی تشیع به جامعه دانشگاهی اسرائیل دارد. لینک ۲. مرکز مطالعات ادیان دانشگاه تل‌آویو (Center for Religious Studies at Tel Aviv University) بخش مطالعات شیعی این مرکز تحت نظر پروفسور میخائیل سلزر (Prof. Michael Selzer) فعالیت می‌کند و تمرکز ویژه‌ای بر مطالعات تطبیقی میان یهودیت و تشیع دارد. این مرکز با همکاری دانشگاه‌های غربی، پروژه‌های تحقیقاتی متعددی را در زمینه کلام شیعی، عرفان و فلسفه اسلامی با رویکرد تطبیقی انجام می‌دهد. دکتر راحل یشعیاهو (Dr. Rachel Yechielyahu) و پروفسور دورون کوهن (Prof. Doron Cohen) از محققان برجسته این مرکز هستند. لینک ۳. موسسه بن‌زوی برای مطالعات یهود شرقی (Ben-Zvi Institute for the Study of Oriental Jewry) این موسسه در قدس (Jerusalem) واقع شده و بخش ویژه‌ای به مطالعات تشیع اختصاص داده است. تمرکز اصلی آن بر تاریخ روابط یهودیان و شیعیان در دوران معاصر است. پروفسور حییم صدوک (Prof. Haim Sedok) و دکتر یوسف شوارتز (Dr. Yosef Schwartz) از پژوهشگران شاخص این موسسه هستند. لینک ۴. مرکز مطالعات ایران و شیعه در دانشگاه بار-ایلان (Center for Iranian and Shiite Studies at Bar-Ilan University) این مرکز با محوریت مطالعه تحولات معاصر شیعه فعالیت می‌کند. پروفسور آویو لوی (Prof. Avio Levy) و دکتر شارون روت (Dr. Sharon Roth) از پژوهشگران برجسته این مرکز هستند. سالانه چندین همایش بین‌المللی برگزار می‌کند و مجموعه مقالات "شیعه در جهان معاصر (Shiism in the Contemporary World)" را منتشر می‌کند. لینک @studiesofshia ۵. موسسه موشه دایان برای مطالعات خاورمیانه (Moshe Dayan Center for Middle Eastern Studies) بخش مطالعات شیعی این موسسه در تل‌آویو (Tel Aviv) بر روی روابط متقابل شیعیان و یهودیان در خاورمیانه تمرکز دارد. پروفسور الی پوده (Prof. Eli Podeh) و دکتر لیورا هندلمن-بعر (Dr. Liora Hendelman-Baavur) از محققان برجسته این موسسه هستند. لینک ۶. مرکز شالوم هارتمن (Shalom Hartman Institute) این مرکز در اورشلیم (Jerusalem) با رویکرد بین‌رشته‌ای به مطالعه ادیان، بخش ویژه‌ای را به مطالعات تطبیقی شیعه و یهودیت اختصاص داده است. دکتر دانیل رث (Dr. Daniel Roth) و پروفسور یهودا لیبس (Prof. Yehuda Liebes) از چهره‌های شاخص این مرکز هستند. لینک ۷. مرکز طرایم برای مطالعات تطبیقی ادیان (Taraim Center for Comparative Religious Studies) این مرکز در دانشگاه نیویورک (New York University) با شعبه‌ای در تل‌آویو، بخش تخصصی مطالعات شیعی را با تمرکز بر مناسک و آیین‌های مذهبی راه‌اندازی کرده است. پروفسور شموئل ساندلر (Prof. Shmuel Sandler) و دکتر عمانوئل سیوان (Dr. Emmanuel Sivan) از پژوهشگران برجسته این مرکز هستند. لینک ۸. مرکز یاد بن‌تسوی (Yad Ben-Zvi Center) این مرکز در حیفا (Haifa) بر مطالعات تاریخی روابط شیعیان و یهودیان در شمال آفریقا و یمن تمرکز دارد. پروفسور باتیا دونر (Prof. Batia Donner) و دکتر آریه کیدر (Dr. Aryeh Kedar) از محققان شاخص این مرکز هستند. لینک ۹. موسسه وان لیر (Van Leer Institute) گروه مطالعات اسلامی این موسسه در اورشلیم (Jerusalem)، برنامه ویژه‌ای برای مطالعات شیعی دارد که بر فلسفه و کلام شیعی تمرکز می‌کند. دکتر سارا استروملا (Dr. Sara Stroumsa) و پروفسور موشه حلبرتال (Prof. Moshe Halbertal) از محققان برجسته این موسسه هستند. لینک 🔹ارسال این مطلب فقط بصورت بازارسال (فوروارد) مجاز است🔹 مرجع تخصصی #مطالعات_شیعه_در_غرب @studiesofshia

ابن اعثم کوفی و کتاب الفتوح او مونیکا شونلبر انتشارات گِرلاخ انگلیسی دو جلد، حدود ۷۵۰ صفحه [زیر چاپ] این مجموعه به طور عمیق به زندگی ابن اعثم کوفی، دانشمند مسلمان، و اثر تاریخی برجسته او، کتاب الفتوح، می‌پردازد. پژوهش‌های پیشین با تردید قابل توجهی به این اثر پرداخته‌اند و ارزش تاریخی آن تقریباً از همان لحظه کشف زیر سوال رفته است. این مطالعه، ابن اعثم را به طور قاطع در بستر تاریخی اواخر قرن چهارم هجری قمری قرار می‌دهد. جلد اول به بررسی شرح حال ابن اعثم، ارائه یک چارچوب زمانی دقیق برای زندگی و کار او، و بررسی استقبال از اثر او در سراسر جهان اسلام و پژوهش‌های مدرن می‌پردازد و دوره‌های قابل توجه محبوبیت آن را در مناطق مختلف شناسایی می‌کند. جلد دوم، تصحیح انتقادی جدیدی از بخش‌های اول کتاب الفتوح را ارائه می‌دهد که روایت سقیفه و رده را بر اساس دو نسخه خطی این اثر دربردارد که در کتابخانه تحقیقاتی گوتا و کتابخانه عمومی شرقی خدابخش در پتنا نگهداری می‌شوند. ImamAli.info @ImamAliSLib ➡️https://chat.whatsapp.com/BVGBPaZOqioDVphAEOFKqn

📣 #فراخوان #بورسیه_پژوهشی 🔺بورسیه «رالف سی. و مری لین هاید برای تحقیق در منابع کمیاب» با امکان دسترسی به مخزن مخطوطات اسلامی 🔺 🔺Ralph C. and Mary Lynn Heid Rare Materials Research Fellowship 🔺 🔹 کتابخانه دانشگاه میشیگان؛ ۵ مه ۲۰۲۵ تا ۱۴ اوت ۲۰۲۶ 🔹 کتابخانه دانشگاه میشیگان از پژوهشگرانی که با دسترسی حضوری به مجموعه‌ منابع ویژه این کتابخانه می‌توانند بر غنای تحقیقات خود بیافزایند دعوت کرده است که درخواست‌های خود را ارسال کنند. در توضیحات این فراخوان آمده است: بورسیه «رالف سی. و مری لین هاید برای تحقیق در منابع کمیاب» به پژوهشگرانی تعلق می‌گیرد که مطالعاتشان از دسترسی مستقیم به مجموعه‌های ویژه کتابخانه دانشگاه میشیگان، از جمله مجموعه نسخه‌های خطی اسلامی موجود در مرکز پژوهش‌های مجموعه‌های ویژه، بهره‌مند می‌شود. مبلغ ۳۰۰۰ دلار به پروژه‌هایی که مستلزم سفر بین‌المللی به آن آربر، میشیگان است تعلق خواهد گرفت. متقاضیان از تمام ملیت‌ها امکان ثبت درخواست دارند و نیازی به پیوستگی یا وابستگی علمی و دانشگاهی نیست. پروژه‌ها می‌توانند ماهیت دانشگاهی، روزنامه‌نگارانه یا خلاقانه داشته باشند. متقاضیان باید طرح پیشنهادی خود (حداکثر ۵۰۰ کلمه)، فهرست و شرح منابعی که نیاز دارند، دو توصیه‌نامه، و رزومه‌ی خود را از طریق این صفحه ارسال کنند. مهلت ثبت درخواست برای دوره جاری تا ۳۱ ژانویه ۲۰۲۵ است. دوره اقامت و استفاده از بورسیه از ۵ مه ۲۰۲۵ تا ۱۴ اوت ۲۰۲۶ خواهد بود. شهروندان غیر-آمریکایی در صورت پذیرش ملزم به دریافت ویزای J-1 خواهند بود. 📌مرکز و کتابخانه مطالعات اسلامی به زبان‌های اروپایی @islamicstudies

#گفتاورد 🟩"خاک بر سر"، "گزیدگ"، "جزیه" ✍️هوان کول 📚[حضرت] محمد[ص] پیامبر صلح در گرماگرم ستیز امپراتوری‌ها 🔻آیه 29 سوره مبارکه توبه به موضوع گرفتن جزیه از اهل کتاب اشاره دارد و عالمان مسلمان اهل کتاب را شامل یهود، نصاری، صابیئن و مجوس می‌دانند. 🔻هوان کول در کتاب خود معتقد است که این آیه در واقع درباره کافران است، زیرا آیات قبل به کافران اشاره دارد و یهود و نصاری به عنوان کسانی که به خدا و قیامت ایمان ندارند معرفی نشده‌اند. 🔻او همچنین بیان می‌کند که مسلمانان بعدی جزیه را به عنوان مالیات سرانه بر غیرمسلمانان تفسیر کردند. ❇️منابع جهت مطالعه بیشتر: M. A. S. Abdel Haleem, “The Jizya Verse (Q. 9:29): Tax Enforcement on Non-Muslims in the First Muslim State,” JQS 14, no. 2 (2012): 72–89 Firestone, Jihad, 89–90. For extemporaneous comments of contemporary academics on this verse, see “Q9:29–32,” chap. 12 in Qur’an Seminar, ed. Mehdi Azaiez (Berlin: De Gruyter, 2017) 🖊تهیه و تنظیم: سید محمد سلطانی ▫️▫️▫️▫️ ▫️▫️▫️▫️ ▫️▫️▫️▫️ 🌐 پورتال مطالعات بین‌المللی قرآن کریم 👇👇 https://eitaa.com/Quranic_Studies https://eitaa.com/Quranic_Studies