#یادداشت‌ها 📚 دلالت‌های تاریخی معناشناسی واژگان قرآن ✍️ سید محمد سلطانی 🔰 بسیاری از اما کم و بیش با #ایزوتسو و روش #معناشناسی او در تبیین معنای واژگان قرآن در این متن مقدس آشنا هستیم، اما کتاب خدا و انسان در قرآن نکته‌های بدیعی دارد که هنوز هم پس از حدود 60 سال از انتشار آن، کمتر مورد توجه قرار گرفته است. یکی از این نکات، کاربست این روش معناشناسی در کشف زوایای تاریخ صدر اسلام ار قرآن کریم به عنوان یک منبع مستقل است. برای نمونه ایزوتسو در صفحات 95- 101 (ترجمه احمد آرام) مفهوم «امت» را مورد کنکاش قرار می‌دهد و تولد آن را لحظه قاطعی در تاریخ اسلام می‌داند. سازمان اجتماعی و سیاسی عربستان پیشااسلامی ماهیتی قبیلگی داشت و خویشاوندی خونی قاطعترین عنصر در تصور و دریافت عرب جاهلی نسبت به وحدت اجتماعی بود. اما قرآن اندیشه تازه‌ای را گسترش داد که از اعتقاد مشترک دینی برمی‌خاست. استقرار این مفهوم جدید «جامعه دینی» سبب آشفتگی بزرگی در ساخت میدان معناشناختی جامعه شد. اینک جامعه را چهار گروه اهل کتاب، مسلمانان، منافقان و کافران تشکیل می‌دادند و تثبیت هویت «امت اسلامی» به عنوان «خیر أمة» (آل عمران/110) و «أمة وسطآً» (بقره/143) در گرو تعریف دقیق خود در برابر سایر امتها بود. امت نخستین بار در مدینه وجود پیدا کرد و با سرعتی شگفت‌انگیز رشد کرد. برخلاف اغلب کلمات کلیدی قرآن، در این میدان معناشناختی کلمات کلیدی در درجه اول بیانگر رابطه انسان با انسان در زندگی اجتماعی این جهانی است ... معناشناسی «امت» در قرآن می‌تواند به عنوان منبعی مستقل نشان دهد چگونه رسول خدا (ص) سبب گذار پرشتاب جامعه عرب از پیوندهای خونی تفرقه‌انگیز به پیوند دینی وحدت‌‌آفرین گردید. ▫️▫️▫️▫️ ▫️▫️▫️▫️ ▫️▫️▫️▫️ 🌐 پورتال قرآن و استشراق 👈 https://eitaa.com/Quranic_Studies

#یادداشت‌ها 📄 علل احتمالی عدم ذکر سه قبیله بنوقینقاع، نضیر و قریظه در #عهدنامه مدینه ✍️ فرد دانر، پروفسور تاریخ خاور نزدیک در دانشگاه شیکاگو 🔸 2010 🔻 فرد دانر، مبتکر نظریه «جامعه مؤمنان» است. افزون بر استنادات قرآنی، یکی از مهمترین ادله او #عهدنامه مدینه است که میان یهود مدینه و پیروان حضرت محمد (ص) نگاشته شده است. 🔻 با اینکه متن این عهدنامه تنها در مجموعه‌های متأخر حفظ شده است، محتوا و سبک نگارش آن، چنان با سایر مطالب این مجموعه‌ها متفاوت است، و چنان ویژگی‌های کهنی دارد که تمام پژوهشگران تاریخ صدر اسلام، حتی شکاک‌ترین آنها، آن را معتبر و دارای ارزش استنادی می‌دانند. 🔻با این که در منابع سنتی، به‌تفصیل از درگیری‌های پیامبر اسلام با سه قبیله اصلی یهودی مدینه – قینقاع، نضیر و قریظه – یاد شده است، در این عهدنامه هیچ اشاره‌ای به این قبایل نشده است. فرد دانر معتقد است این حذف می‌تواند به دلایل زیر باشد: 1️⃣ زمان تنظیم سند: ممکن است سند امّه در اواخر زندگی پیامبر، پس از شکست این سه قبیله، تنظیم شده باشد و به همین دلیل، به آنها اشاره‌ای نشده است. 2️⃣ حذف یا گم شدن بندها: احتمال دارد بخش‌هایی از سند که به این قبایل مرتبط بوده‌اند، یا به‌مرور زمان از بین رفته‌اند یا پس از خروج یا شکست این قبایل، به‌عنوان بخش‌های غیرضروری کنار گذاشته شده باشند. 3️⃣ ساختگی بودن روایت‌های بعدی: احتمال دیگری وجود دارد که داستان‌های مربوط به درگیری‌های پیامبر با یهودیان مدینه در منابع سنتی اغراق‌آمیز بوده یا حتی به‌کلی توسط سنت اسلامیِ متأخر ساخته شده باشد، شاید برای تأکید بر جایگاه پیامبر به‌عنوان فردی که بر مقاومت اطرافیانش غلبه کرده است. ◀️ این احتمالات نشان می‌دهند که بررسی دقیق‌تر این موضوع نیازمند پژوهش‌های بیشتری در حوزه تاریخ‌نگاری اسلامی است. 🔗 Donner, F. M. (2010). Muhammad and the believers: At the origins of Islam. Harvard University Press.‏ p. 73. ▫️▫️▫️▫️▫️ 🕌 مطالعات بین المللی اسلام و ایران https://eitaa.com/International_Studies_Islam_Iran