باسمه تعالی رئوس مطالب #جلسه سی و یکم #إسراء/۲۸-۲۹ "وَإِمَّا تُعْرِضَنَّ عَنْهُمُ ابْتِغَاءَ رَحْمَةٍ مِّن رَّبِّكَ تَرْجُوهَا فَقُل لَّهُمْ قَوْلًا مَّيْسُورًا"(۲۸) (ﺍﮔﺮ ﺍﺯ #ﺗﻬﻴﺪﺳﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﻋﻠّﺖ ﺁﻥ ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻲ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﻴﺎﺭ ﻧﺪﺍﺭﻱ ﺭﻭﻱ ﻣﻲ ﮔﺮﺩﺍﻧﻲ، ﻭ ﮔﺸﺎﻳﺸﻲ ﺭﺍ ﺍﺯ ﭘﺮﻭﺭﺩﮔﺎﺭﺕ ﻣﻲ ﻃﻠﺒﻲ ﻛﻪ ﺍﻣﻴﺪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻱ، ﺑﺎ ﺁﻧﺎﻥ ﺑﻪ ﻧﺮﻣﻲ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻱ ﻭ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﺎﺯﮔﺮﺩﺍﻥ). ۱. بعد ار اینکه موارد و مصادیقی از #نیازمندان و ضرورت کمک به آنها را بیان کردند، در این آیه می خواهند به این نکته اشاره کنند که اگر در موردی چنین پیش آمد که انسان امکان مالی ندارد که به او کمک کند، چه باید کرد؟ پس اولاً نسبت به گروه خویشاوندان، مساکین و در راه ماندگان مسئول هستید، ثانیاً اگر نداشتید و نتوانستید کمک کنید، اعراضتان باید با احترام و مهربانی همراه باشد نه با بی اعتنایی، تحقیر و #دل_شکستن، چون به تعبیر حضرت امیر "إِنَّ الْمِسْکِینَ رَسُولُ اللَّهِ فَمَنْ مَنَعَهُ فَقَدْ مَنَعَ اللَّهَ وَ مَنْ أَعْطَاهُ فَقَدْ أَعْطَى اللَّهَ" (نهج البلاغه/حکمت ۳۰۴) (نیازمندى که به تو روى آورده فرستاده خداست، کسى که از یارى او دریغ کند، از خدا دریغ کرده، و آن کس که به او بخشش کند، به خدا بخشیده است) و در آیه ۱۰ سوره ضُحی فرمود الضحى "وَأَمَّا السَّائِلَ فَلَا تَنْهَرْ" (ﻭ ﺳﺆﺍﻝ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﺭﺍ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺗﻮ ﺭﻫﻨﻤﻮﺩ ﻣﻲ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻳﺎ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﻲ ﻃﻠﺒﺪ، ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﻣﺮﺍﻥ ﻭ ﺑﺮ ﺍﻭ ﺑﺎﻧﮓ ﻣﺰﻥ ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﺗﻠﺨﻲ ﺗﻨﮕﺪﺳﺘﻲ ﺭﺍ ﭼﺸﻴﺪﻩ ﺍی) ۲. اصولاً خداوند نیاز #نیازمندان را ملاک امتحان #اغنیا و #ثروتمندان قرار داده است به همین دلیل در روایت می فرماید: "لولا الفقراء لهلک الاغنیاء" (ارشاد القلوب۱/ ۱۹۴) یعنی اگر فقرا نبودند #ثروتمندان هلاک می شدند، پس برای حضور فقرا، ثروتمندان را ثروتمند قرار داد، که البته ثروت آنها و #فقر_فقرا هر دو امتحان است. ۳. پس حق نداریم فقرا را برنجانیم؛ بلکه باید با مهربانی و نرمی آنها را از خود دور کنیم. لذا در ادامه آیه فرمود: "فَقُل لَّهُمْ قَوْلًا مَّيْسُورًا" با آنها سخن آرام بخش و امیدوار کننده بگو، مثلاً بنده ندارم و دستم خالی است ولی امیدوارم خداوند مشکل شما را حل کند. "وَلَا تَجْعَلْ يَدَكَ مَغْلُولَةً إِلَىٰ عُنُقِكَ وَلَا تَبْسُطْهَا كُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُومًا مَّحْسُورًا"(۲۹) (ﻭ ﺩﺳﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮ ﮔﺮﺩﻥ ﻣﺒﻨﺪ ﻭ ﺑﺨﻞ ﻣﻜﻦ ﻭ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻫﻢ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﮕﺸﺎﻱ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺩﺍﺭﻱ ﺑﺒﺨﺸﻲ ﻭ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻜﻮﻫﻴﺪﻩ ﻭ ﺑﺮﻫﻨﻪ ﺑﺮ ﺟﺎﻱ ﺑﻨﺸﻴﻨﻲ) ۱. جمله "وَلَا تَجْعَلْ يَدَكَ مَغْلُولَةً إِلَىٰ عُنُقِكَ" کنایه است از خرج نکردن و #خساست به خرج دادن و پرهیز از بخشش، در مقابل بذل و بخشش زیادی، چنان که فرمود: "وَلَا تَبْسُطْهَا كُلَّ الْبَسْطِ" یعنی نه افراط و نه تفریط بلکه از باب #خیر_الامور اَوسطها، رعایت حدّ وسط و اعتدال را بکن. ۲. عبارت "فَتَقْعُدَ مَلُومًا مَّحْسُورًا" فرع بر اصل کلی "وَلَا تَبْسُطْهَا كُلَّ الْبَسْطِ" است، یعنی اگر آن قدر بخشیدی که خود درمانده شدی، مورد سرزنش قرار می گیری. ۳. کلمه "مَحْسُورًا" از ماده "حسر" به معنای برهنه و عریان؛ یعنی آن قدر دست و دلبازی نکن که روزی از فقر #زانوی_غم در بغل گیری و دستت از همه جا کوتاه، مورد سرزنش قرار گیری و برهنه بمانی. ۴. نکته ای مهم: در آیه ۲۲ همین سوره فرمود: "لَّا تَجْعَلْ مَعَ اللَّهِ إِلَٰهًا آخَرَ فَتَقْعُدَ مَذْمُومًا مَّخْذُولًا" در آیه ۲۹ نیز می فرماید: "وَلَا تَجْعَلْ يَدَكَ مَغْلُولَةً إِلَىٰ عُنُقِكَ وَلَا تَبْسُطْهَا كُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُومًا مَّحْسُورًا" از مقایسه این دو آیه و نتیجه مشابهی که در آخر هر دو آیه آمده، می توانیم بگوییم توحید در مسائل اعتقادی و #جهان_بینی همان تاثیری را دارد که عدل و عدالت در #مسائل_اجتماعی دارد؛ یعنی اهمیت عدل و توحید بسیار زیاد است، همان خطری را که شرک در جهان بینی و اعتقاد دارد، همان خطر را #بی_عدالتی از سوی حاکم در اجتماع دارد، اگر شرک بورزی "سرزنش شده و از رحمت الهی طرد می شوی" و اگر خلاف عدالت و #میانه_روی رفتار کنی "سرزنش شده ﻭ ﺑﺮﻫﻨﻪ ﺑﺮ ﺟﺎﻱ خود ﺑﻨﺸﻴﻨﻲ". @DailyCommentaryofQuran