ويژگى هاى كتاب «الوسيط في أصول الفقه» برخى از اساتيد علاقمندند از خصوصيات كتاب «الوسيط» آگاه شوند، اينك در محضر مؤلف محترم هستيم و از ايشان درخواست مى شود كه ويژگى هاى اين كتاب را به صورت موجز بيان بفرماييد. با اهداء سلام خصوصيات اين كتاب به شرح زير است: 1. در آغاز جلد اوّل به سير تدوين علم اصول از قرن سوم تا قرن چهاردهم اشاره شده است تا روشن شود كه اين علم سابقه بسيار طولانى دارد تا آنجا كه به عصر ائمه اطهار(عليهم السلام) منتهى مى گردد. 2. مى گويند موضوع علم اصول است ادله اربعه است، كتاب و سنت و عقل و اجماع، بنابراين بايد براى هركدام از اين چهار دليل، باب جداگانه گشوده شود در حالى كه چنين كارى در كتاب هاى درسى انجام نگرفته است، تا آنجا كه بحث در «كتاب» در حجيت ظواهر حجيت، بحث در سنت در حجيت خبر واحد، حجيت عقل در قطع قطاع و حجيت اجماع محصل در اجماع منقول ادغام شده اند. ولى در اين كتاب براى هركدام از اين چهار دليل باب مستقلى گشوده شده است. 3. بر مسائل هر علمى بايد از دلايل متناسب با موقعيت آن علم استدلال نمود، از اين جهت استدلال بر مسائل اصولى با قواعد فلسفى كاملاً ناروا است، از اين جهت در اين كتاب از قواعد فلسفى زير بهره گرفته نشده است: 1. الواحد لا يصدر منه إلاّ الواحد(در مبحث صحيح و اعم). 2. بحث درباره جنس و فصل، ماده و صورت در مبحث مشتق. 3. تركيب اتحادى و انضمامى در بحث اجتماع امر و نهى. 4. بحث درباره لا بشرط مقسمى و قسمى، در بحث مطلق إلى غير ذلك كه كوچك ترين ارتباطى به مسائل اصولى ندارند. و مساحتى از كتاب هاى اصولى را گرفته اند. 4. فقهاى عامه بر استنباط احكام شرعى با قواعد هفتگانه استدلال مى كنند، مانند قياس، استحسان، سد الذرايع و....» ولى در كتاب هاى متأخرين بحثى از اينها صورت نگرفته، در حالى كه در كتاب هاى قدماء مانند «الذريعه» سيد مرتضى، «عدّه» شيخ طوسى همه اين قواعد مورد بحث واقع شده، و لذا در اين كتاب، اصول هفتگانه ياد شده مورد بررسى واقع شده است. مسلماً يك فقيه نمى تواند از دلايل مخالف آگاه نباشد. 5. بحث هاى جانبى مانند جبر و اختيار به مناسبت طلب و اراده، كه خود بحث كلامى است مطرح نشده است زيرا كوچك ترين اثرى در استنباط ندارد جز اين كه طلبه را از رسيدن به مقصد باز دارد. 6. غالباً ثمرات فقهى هر مسأله به صورت موجز مطرح شده است تا تدريس اصول فقه بسان قواعد رياضى با تمرين همراه باشد. 7. در اصول عمليه كه يكى از آنها تخيير است باب مستقلى در رسائل و كفايه نيست، بخشى از آن در شك در تكليف و بخشى در شك در مكلف به مطرح شده است و چنين كار اين جا نوع ناهماهنگى در ذهن طلبه پديد مى آورد. در اين كتاب اصل تخيير، به طور مستقل مطرح شده است. در پايان هيچ كار بشرى بدون كاستى نيست مسلماً اين كتاب از اين قاعده مستثنى نيست، لذا تذكرات اساتيد مورد احترام مؤلف است كه در چاپ هاى بعدى رعايت شود. از شما تشكر مى كنيم كه ما را از خصوصيات اين كتاب آگاه فرموديد. ضمناً يادآورى مى شود كه مؤلف متجاوز از هفتاد سال در حوزه به تدريس اصول و فقه پرداخته است و از تجارب خود در اين تأليف بهره گرفته است. عليرضا سبحانى