مازوخیسم جمعی ما ایرانیان
تجربهی عجیبی در سخنرانیها در جاهای گوناگون پیدا کردهام و آن گرایش شدید جامعه به گفتن و شنیدن چیزهای منفی و ناامیدکننده در مورد اقتصاد ایران است. هر اندازه از سختیها و بحرانی بودن شرایط بگویی، بیشتر پیشواز میبینی. هرچقدر بذر ناامیدی بیشتری نسبت به آینده پراکنده کنی، دانشمندتر قلمداد میشوی. اگر رویههای مثبت رخدادها یا چشماندازهای پیشرفت را هم بگویی، چنان با دیدهی تردید در تو مینگرند که گویی از حکومت پول گرفتهای تا به مردم دادههای نادرست بدهی. شگفت است که ما از آزار خود لذت میبریم!
بله باید کاستیها را گفت، ولی پیشرفتها را هم باید دید. آدمی احساس میکند که ملت، رفتار حکومت در دهههای گذشته را تلافی میکند. در گذشته حکومت تنها پیشرفتها را گزارش میکرد و از دشواریها چیزی نمیگفت. اکنون جامعه از آن سوی بام افتاده و تنها بر تاریکیها چشم دوخته است.
واقعیت این است که در کنار تاریکی، روشنیها هم هست و باید این روشناییها را هم دید. خدا نگذرد از کسانی که ما را به جایی رساندند که خوبیهای ایران را کمانگاری و خوبیهای دیگران را بیشانگاری (overestimate) میکنیم و از سوی دیگر بدیهای خودمان را بیشانگاری و بدیهای دیگران را کمانگاری میکنیم.
آنچه در بالا خواندیم، نوشتهی دکتر علی سرزعیم کارشناس مرکز بررسیهای استراتژیک بود.
نمیخواهم من هم دوباره از ایران و ایرانی خرده بگیرم. بس است! تنها این را بگویم که فضای ناامیدی به اندازهای سنگین است که در نشستهای گوناگون حتا نمیشود از نشانههای آشکار پیشرفت نیز سخن گفت. به محض شنیدن یک بهبود رتبه یا افزایش یک شاخص شروع میکنند به زیر سوال بردن آمار و حتا شاخصهای بینالمللی. انگار یک تشنگی دارند که شما از ناامیدی، فلاکت و بدبختی بگویید. هنگامی که از دشواریها و نگرانیها سخن میگویید، همه به دیدهی آفرین در شما مینگرند و شما احساس روشنفکری میکنید، ولی هنگامی که از پیشرفتها میگویید، همه به شما به دیده جیرهخوار حکومت نگاه میکنند!
امیل سیوران فیلسوف اهل رومانی جمله ای گفته است که سخت باید به آن اندیشید: ناامیدی همگانی مهمترین عامل نابودی ملتها است. ملتی كه دچار آن شود، نخواهد توانست دوباره روی پای خود بایستد. در کنار همهی کاستیها و سختیها، وضعیت کشور با بیست سال پیش سنجیدنی نیست. من تصمیم گرفتهام به جای آن که یک روشنفکر منفینگرِ دوستداشتنی باشم، یک تحلیلگر مثبتاندیش و واقعیتگرا باشم. شما را نیز به مثبت اندیشی و مبارزه با #مازوخسیم_همگانی فرا میخوانم.
دکتر مجتبی لشکر بلوکی، استاد دانشکدهی اقتصاد و مدیریت دانشگاه صنعتی شریف
از کانال انديشهی میهن