مربوط به یادداشت بالا تصویری از نشست علمی در دانشکده مطاالعات اسلامی دانشگاه بین‌المللی اهل بیت علیهم السلام در قم @MohsenAlviri

🌸 اَللّهُمَّ فَصَلِّ عَلی خاتِمِهْم وَقآئِمِهِمُ اَلْمَسْتُورِ عَنْ عَوالِمِهِمْ وَاَدْرِکْ بِنا أَیّامَهُ وَظُهُورَهُ وَقِیامَهُ وَاجْعَلْنا مِنْ اَنْصارِهِ وَاقْرِنْ ثارَنا بِثارِهِ وَاکْتُبْنا فی اَعْوانِهِ وَخُلَصآئِهِ 🔹 ارائه صحبت در نشست علمی "ایده‌پردازی مهدوی؛ ۱۲ ایده در ۱۲ دقیقه" صبح امروز ۲۵ بهمن ۱۴۰۳ نشست علمی "ایده‌پرداری مهدوی؛ ۱۲ ایده در ۱۲ دقیقه" از سوی انجمن علمی مطالعات تاریخی «آیه»، به مناسبت سالروز میلاد خجسته امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف در ساختمان علامه طباطبائی دانشگاه باقر العلوم علیه السلام برگزار و به ارائه‌کنندگان هفت ایده برگزیده نیز تقدیرنامه‌ای همراه با هدیه اهدا شد. دبیری این جلسه را سرکار خانم دکتر راحله ضائفی بر عهده داشتند. چکیده صحبت کوتاهی که در این نشست ارائه شد، چنین است: به استناد گزاره‌هایی مانند "یَستَخرِجُ الکُنوزَ" (کشف الغمة، ج ۲، ص ۴۷۰) و "اَللّهُمَّ اَمْتِعْنا بِاَسْماعِنا وَ اَبْصارِنا وَ قُوَّتِنا ما اَحْیَیْتَنا" (دعای مأثور نبوی برای شب نیمه شعبان) شکوفایی استعدادها و بهره‌مندی از توانمندی‌ها و توانائی‌ها یک کنش مهدوی و هر کوششی در این مسیر اقدامی همسو با ارزش‌های مهدوی است. با این معیار ایده‌پردازی هم که هنوز برابر فارسی مناسبی ندارد، به دلیل زمینه‌سازی برای بروز خلاقیت‌ها، دور نگاه داشتن اندیشه‌ورزی از دستورها و روند‌ها و روش‌های دست و پاگیر پژوهشی متعارف و بیرون بردن اندیشه‌ورزی از انحصار نخبگان و عمومیت بخشیدن به آن یک اقدام برخوردار از ارزش‌های مهدوی شمرده می‌شود. ابتکار انجمن علمی مطالعات تاریخی «آیه» برای فراخوان ایده‌های مهدوی و ارائه برگزیده‌های آن در این نشست، فعالیتی ارزشمند و ستودنی است و سزاوار است ایده‌های ارائه شده در این نشست، که ظرفیت تبدیل به طرح‌های پژوهشی گسترده را دارد به صورت مناسب در خبرگزاری‌های بازتاب بیابد تا پژوهشگران و مراکز پژوهشی از آن بهره ببرند: بازخوانی گفتمانی مهدویت‌پژوهی مستشرقان (آقای سیدمهدی حسینی)، چگونگی بازتاب یافتن مهدویت در سبک زندگی با الهام از یک تجربه تاریخی (خانم دکتر فرشته کوشکی)، بهره بردن از آموزه مهدویت در پاسخ به سرگشتگی انسان امروز در عرصه هنر (آقای دکتر مهدی نورمحمدی)، تدوین گفتمان واحد جهانی آخرالزمانی (خانم دکتر زینب شریفی اسدی)، تدوین مشترکات ادیان در موضوع مهدویت و فرهنگ‌سازی متناسب با آن (آقای ابوالفضل ظهوری)، تدوین یک چارچوب بین‌رشته‌ای فراگیر برای پرداختن به ابعاد مختلف مهدویت (خانم زینب شریفی شکوه)، و تدوین اخلاق فنآوری و فضای مجازی با بهره‌ جستن از آموزه‌های مهدوی (آقای سلمان فیاض). شایسته است این رویکرد در فعالیت‌های آینده انجمن از نظر دور نگاه داشته نشود. ۲۵ بهمن ۱۴۰۳ @MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا تصاویری از نشست علمی "ایده‌پردازی مهدوی؛ ۱۲ ایده در ۱۲ دقیقه" @MohsenAlvir

🔸 انتشار مصاحبه‌ای با عنوان "اگر نخواستند تا کجا پافشاری کنیم؟ در آمدی بر نقش مردم در الهیات تغییرات اجتماعی" شماره ۳۲ مجله عصر اندیشه (دوره جدید، شماره سه، شهریور ۱۴۰۳) ویژه موضوع "مردمِ مردم‌سالاری دینی؛ دشواره جمهوری در یک تئوکراسی نخبه‌گرا" است. در صفحات ۶۲ تا ۷۱ این شماره از مجله، مصاحبه‌ای با عنوان "اگر نخواستند تا کجا پافشاری کنیم؟ در آمدی بر نقش مردم در الهیات تغییرات اجتماعی" منتشر شده است. در این مصاحبه به این پرسش‌ها‌ (با ویرایشی بسیار کوتاه) پاسخ داده شده است: • به طور کلی نگاه دین و منابع دینی به نقش مردم در تغییرات اجتماعی چگونه است؟ آیا بر اساس آیه «ان الله لایغیر ما بقوم حتی یغیروا ما بانفسهم» مردم در رقم‌زدن تغییرات اجتماعی محوریت مطلق دارند؟ در این صورت تکلیف سنن و قوانین الهیِ ساری و جاری در مسیر حرکت تاریخ چه می‌شود؟ • شما در یکی از یادداشت‌های خود اشاره کرده بودید این برای چندمین بار است که در عرصه انتخابات نامزد منتخب مردم با نامزد مورد تبلیغ نهادهای رسمی تفاوت داشت. تحلیل خود حضرتعالی از ریشه این پدیده چیست؟ • اگر اختلاف سلیقه در انتخاب نامزد تسری یابد و به اختلاف سلیقه در رعایت یا عدم رعایت احکام و حدود الهی مانند حجاب یا شُرب خَمر یا به صورت کلی اختلاف سلیقه در سبک زندگی مطلوب برسد، تکلیف چیست و در یک حکومت اسلامی چه باید کرد؟ • پاسخ شما به سؤال مهمی که در یادداشتتان در خصوص جایگاه نقد یا به بیان دیگر اعتراض در مدیریت تغییرات اجتماعی مطرح کردید چیست؟ به نظر شما آیا در الگوی مردم‌سالاری دینی سازوکار کارآمدی بدین‌منظور تعبیه شده است؟ • الگوی مردم‌سالاری دینی چه‌بسا سنگ محکی برای امکان آمیختن الهیات و مدرنیته از طریق امتزاج دوگانه اسلامیت و جمهوریت بود. پس از گذشت ۴۵ سال چقدر این الگو را در آزمون خود موفق ارزیابی می‌کنید؟ • آیا شما با برداشت از منابع اسلامی به‌ویژه نظریه انتصاب، حضور مردم در امر حکمرانی را صرفاً ابزاری و تزئینی می‌دانید؟ از حوادث تاریخی صدر اسلام چه استنباط‌هایی در این زمینه می‌توان داشت؟ • در یادداشت خود نسبت به تطبیق دادن حوادث روز با حوادث صدر اسلام تشکیک کرده بودید. اگر چنین تطبیق‌هایی درست نباشد، پس اساساً عبرت‌گیری از تاریخ و این‌که خداوند از سرنوشت جوامع پیشین با عنوان «نکال» یاد می‌کند چه منطقی دارد؟ متن این مصاحبه با کسب اجازه از مجله عصر اندیشه به پیوست در دسترس است. ۲۶ بهمن ۱۴۰۳ @MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا تصویر روی جلد شماره ۳۲ مجله عصر اندیشه @MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا متن مصاحبه "اگر نخواستند تا کجا پافشاری کنیم؟ در آمدی بر نقش مردم در الهیات تغییرات اجتماعی" @MohsenAlviri

🔹 انتشار مقاله "نماذج من الحیاة الاجتماعیة للنبی محمد صلی الله علیه و آله فی ضوء آراء المستشرقین" در جلد ۳۰ (شماره پیاپی ۱۲۸) سال ۲۰۲۴ م. مجله کلیة التربیة الاساسیة وابسته به الجامعة المستنصریة مقاله‌ای با عنوان "نماذج من الحیاة الاجتماعیة للنبی محمد صلی الله علیه و آله فی ضوء آراء المستشرقین" (نمونه‌هایی از زیست اجتماعی پیامبر صلی الله علیه و آله در پرتو دیدگاه مستشرقان) به قلم مشترک خانم دکتر أمل حمودی رشید، آقای دکتر أحمد هاتف المفرجی و بنده منتشر شده است. چکیده این مقاله چنین است: اهتم المستشرقون - بمختلف صنوفهم - بدراسة سيرة رسول الله محمد بن عبد الله (ص) بكل تفاصيلها من الجوانب السياسية والاقتصادية وكذلك الجوانب الاجتماعية باعتبار ما أحدثه هذا المحور من تغيير في الحياة الاجتماعية بين العرب بوجه خاص والعالم بوجه عام، وذلك لما عرفت عن حياة العرب بالبداوة وعدم إعطاء الحياة الاجتماعية أهمية كبيرة لا سيما المرأة ومشاركتها في الحياة الاجتماعية، على نقيض ما جاء به النبي محمد (ص) من ترسيخ دور المرأة في الحياة الاجتماعية، من خلال تشريعات الإسلامية لذلك، وقد سلط المستشرقون الضوء على هذه المحاور ومنها مشاركة رسول الله محمد (ص) في الحياة الأسرية، ومسألة تعدد الزوجات التي خصها الله عز وجل بها دون غيره عن العدد المسموح به في الشريعة الإسلامية، ومسألة تعليم المرأة وبيان أهمية هذا الجانب في الحياة العامة، وذلك عن طريق بيان أهم آراء المستشرقين المختلفة ما بين مؤيد ومتعصب ومعارض، وقد اتضح أن هناك تطور في المنظور الاستشراقي لحياة النبي (ص) عما هو عليه في القرون السابقة، يقترب إلى الاعتدال والإنصاف. متن کامل مقاله به پیوست در دسترس است. ۲۷ بهمن ۱۴۰۳ @MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا متن مقاله "نماذج من الحیاة الاجتماعیة للنبی محمد صلی الله علیه و آله فی ضوء آراء المستشرقین" @MohsenAlviri

روح دانشجوی مظلوم مقتول زنده‌یاد امیرمحمد خالقی شاد باد. 🔹 انتشار ترجمه عربی دو مقاله در باره پیوند آموزه‌های دین و تمدن کتاب "الدین و الحضارة" چهاردهمین مجموعه از سلسله منشورات دراسات دینیة معاصرة از سوی المرکز الاسلامی للدراسات الاستراتیجیة وابسته به العتبة العباسیة المقدسة (به نشانی https://www.iicss.iq/) است که به کوشش آقای محمدحسین کیانی در سال ۲۰۲۴ ق. در نجف منتشر شده است. این مجموعه در ۳۹۹ صفحه در بردارنده ۱۲ مقاله است که همراه با یک مقدمه و سخن مرکز منتشرشده است، ترجمه دو مقاله زیر در این مجموعه منتشر شده است: ـ الاداء الحضاری للقرآن الکریم؛ دراسة تمهیدیة فی حقل الحضارة الاسلامیة المتقدمة، صص ۸۵ ـ ۱۱۲، ترجمه: الویری، محسن، "کارکرد تمدنی قرآن؛ یک بررسی مقدماتی در قلمرو تمدن پیشین اسلامی"، فصلنامه علمی ـ پژوهشی نقد و نظر، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، دوره ۲۰ شماره ۸۰، زمستان ۱۳۹۴، صص ۵۵ ـ ۷۶. ـ مهفوم المهدویة و الحضارة الاسلامیة الحدیثة، صص ۱۱۳ ـ ۱۳۵، ترجمه: الویری، محسن، "اندیشه مهدویت و تمدن نوین اسلامی"، فصلنامه علمی ـ ترویجی انتظار موعود، سال سیزدهم، پاییز ۱۳۹۲، شماره ۴۲، صص ۷ ـ ۲۶. ۲۸ بهمن ۱۴۰۳ @MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا متن مقاله " الاداء الحضاری للقرآن الکریم؛ دراسة تمهیدیة فی حقل الحضارة الاسلامیة المتقدمة" @MohsenAlviri

مربوط به یادداشت بالا متن مقاله "مهفوم المهدویة و الحضارة الاسلامیة الحدیثة" @MohsenAlviri

🔹 انتشار یادداشت "شهید رئیسی و الهیات اخلاص" ـ بخش نخست از دو قسمت به مناسبت چهلمین روز شهادت رئیس جمهور فقیدمان مرحوم آیت‌الله رئیسی سلسله نشست‌هایی با عنوان ملت ابراهیم در چند مرکز آموزش عالی قم و تهران برگزار شد. مباحث ارائه شده در این نشست‌ها در قالب یک مجموعه با عنوان "ملت ابراهیم؛ یادنامه اصحاب علوم انسانی و اجتماعی در نکوداشت شهدای پرواز اردیبهشت ۱۴۰۳" به کوشش آقای محسن لبخندق و سه همکار دیگر ایشان از سوی دانشگاه امام صادق علیه السلام با همکاری دانشگاه باقر العلوم علیه السلام در ۵۲۱ صفحه منتشر شده است. این مجموعه دربردارنده ۷۶ مقاله و یادداشت و یک مقدمه به قلم آقای پارسانیا و یک پیشگفتار به قلم سرکار خانم دکتر سیدجمیله علم‌الهدی است. یادداشت "شهید رئیسی و الهیات اخلاص" که در صفحات ۴۵ تا ۵۰ این مجموعه مقالات آمده است، چنین است: ... وَمَنْ يَخْرُجْ مِنْ بَيْتِهِ مُهَاجِرًا إِلَى اللَّهِ وَرَسُولِهِ ثُمَّ يُدْرِكْهُ الْمَوْتُ فَقَدْ وَقَعَ أَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ ... (نساء، ۱۰۰) کوچ غم‌انگیز رئیس جمهور شهید و عزیز و همراهان پاک‌باخته و مجاهد او، همچون هر رویداد بزرگ دیگر شایسته درنگ و بررسی از ابعاد مختلف است. نگرش الهیاتی به این حادثه یعنی نگریستن به ابعاد گوناگون آن از منظر آموزه‌های دینی. بنا بر این بهره جستن از تعابیری مانند الهیات خدمت، الهیات حکمرانی، الهیات مردم‌دوستی، الهیات قدردانی از خدمتگزاران راستین، الهیات مدیریت بحران، الهیات موقعیت‌شناسی، الهیات همدلی و جز آن برای تفسیر زوایای مختلف این رویداد امری گزاف نیست. رویکرد الهیاتی که چه بسا مخالفانی هم داشته باشد، به پدیده‌های مختلف رویکردی بالنده است که پس از پایان یافتن دوران چیرگی پوزیتویسم با قواعدی نو و متفاوت از نگاه دینی سنتی، رفته رفته شکل گرفته است هر چند به دلیل تازگی، هنوز قوام و سامان ندارد. شایسته و بایسته است دین‌باوران در تحلیل مسائل پیرامون خود هر چه بیشتر از این رویکرد بهره بجویند تا ضمن فرهنگ‌سازی برای ترویج نگاه دینی به مسائل مختلف، اصول و ضوابط و معیارهای نگاه الهیاتی هم به تدریج تدوین و تعین یابد. روشن است که صرف دین‌دار بودن و یا ادعای دین‌داری به مفهوم برخوردای از نگاه الهیاتی نیست و چه بسیار دین‌داران و مدعیان دینداری که گفتار و رفتار آنها یکسره خالی از نگاه دینی است. یکی از شاخص‌ترین ویژگی‌های مرحوم شهید آیت‌الله رئیسی که در این حادثه نظر همگان را به خود جلب کرد اخلاص او بود. اخلاص که در آموزه‌های دینی با ویژگی‌ها و شاخصه‌هایی همچون غایت دین‌داری، برترین درجه عبادت، و معیار ارزیابی عبادت وصف شده است، در دانش‌هایی مانند اخلاق و عرفان هم مورد توجه قرار گرفته و به تفصیل نسبی در باره تعریف، عوامل ایجادکننده و تقویت‌کننده و آسیب‌‌رسان‌های آن سخن رفته است. در ساده‌ترین عبارات اخلاص به معنای پیراستن انگیزه خود در انجام کارها از هر چیزی جز خداست. بزرگان دین‌شناس ما و مردم دیندار و انسان‌شناس ما هر دو بر این باور بودند که آیت‌الله رئیسی از گوهر اخلاص برخوردار و این ویژگی در بین همه ویژگی‌های او سرآمد بود. خاطرات اندک بنده هم از ایشان یکسره نشان فروتنی و خلوص نیت ایشان است. به ویزه در سال‌های پیش از ۱۳۸۵ در مسجد قدس واقع در تقاطع بلوار دریا و خوردین در پل مدیریت (تهران) که شهید رئیسی به عنوان مأموم در مسجد حاضر می‌شدند و اصرار حقیر را که گاه به نیابت از امام جماعت مسجد، نماز را اقامه می‌کردم برای امامت نماز نمی‌پذیرفتند. بر پایه روایات امامان معصوم علیهم السلام اخلاص موجب رهایی است. امیر المؤمنین علی علیه السلام در جایی گفته‌اند: وَ بِالْإِخْلَاصِ‏ يَكُونُ‏ الْخَلَاصُ‏ (الکافی، ط اسلامیه، ج ۲، ص ۴۶۸) و در جایی دیگر از آن حضرت نقل شده است که: كُلَّمَا أَخْلَصْتَ‏ عَمَلًا بَلَغْتَ‏ مِنَ الْآخِرَةِ أَمَلا (عیون الحکم و المواعظ، لیثی واسطی، ص ۳۹۶) به پاداش هر کاری که در آن اخلاص بورزی، به یک آرزو در بهشت دست یافته‌ای. در آشفته‌بازار سیاست و سیاست‌ورزی و سیاست‌زدگی جامعه ما بسیارند کسانی که با هر گرایش سیاسی بر این باورند شهید رئیسی هر چند مظلومانه جان باخت ولی خداوند او را برگزید و از بسیاری رنج‌ها و دشواری‌ها ودام‌ها رهانید. پایان زیست این‌جهانی شهید رئیسی که دل بسیاری را فشرد برای خود او آغازی شیرین در سفر همیشگی آن جهانی بود و رهایی از رنج‌های پرشمار زمانه‌ای که در آن می‌زیست. به استناد این روایت علوی، او به پاداش رفتارهای مخلصانه‌اش به آرزوهای اخروی دست یافت. اگر این برداشت درست باشد، می‌توان پرسید چرا شهید رئیسی شایسته این گزینش الهی شد و این گونه خداوند او را رهانید؟ این روایات و مانند آن‌ها برای پاسخ به این پرسش و مانند آن، به گوهر اخلاص اشاره می‌کنند و چرایی را در اخلاص سراغ می‌دهند. ... ۲۹ بهمن ۱۴۰۳ @MohsenAlviri