◽️ انیمیشن روح و مساله تناسخ 🔹انیمیشن «روح» هر چند به حسب ظاهر «معنای زندگی» و مبارزه با پوچی را هدف گرفته است اما در بخش قابل توجهی از فیلم اتفاقی می‌افتد که شاید توجهی بدان نداشته باشیم و آن مسأله «تناسخ» است. اما «تناسخ» چیست؟ معنای نخست تناسخ این است که روح بعد از مرگ به بدن دیگری تعلق پیدا کند مثل اتفاقی که در همین انیمیشن برای کاراکتر اصلی (جو گاردنر) و شماره ۲۲ افتاد. ولی تناسخی که در آیین هندو بدان معتقدند چیزی مفصل‌تر از این است و آن تناسخ طبق قانون «کارما»ست. قانون کارما یا "انتقام کیهانی" بدین معناست که در یک چرخه مداوم روح انسان‌ها به این دنیا بازمی‌گردد و در بدن موجودات مختلف قرار می‌گیرد تا هم تکامل بیابد و هم پاداش و عقاب را متناسب با تعلق روح به بدن‌های در شرایط مختلف درک کند. در واقع تناسخ نظریه مقابل معاد است و به همین جهت از ائمه هدی علیهم‌السلام به صورت متواتر روایت رسیده است که «مَنْ قَالَ بِالتَّنَاسُخِ فَهُوَ كَافِرٌ بِاللَّهِ الْعَظِيمِ مُكَذِّبٌ بِالْجَنَّةِ وَ النَّارِ». این روایت از امام رضا علیه‌السلام در کتاب عیون اخبار الرضاست. 🔸 لابد سوال شده است که مشکل اصلی تناسخ چیست؟ باید توجه داشت که صرف بازگشت روح به دنیا در همه فروض و صورت‌های ممکن‌اش مشکلی ندارد و منکران تناسخ چنین چیزی را ممنوع و غیر مقبول نمی‌دانند بلکه مشکل در معنای دوم تناسخ است یعنی از جایی شروع می شود که تناسخ بخواهد جای معاد را بگیرد در این صورت است که می گوییم: در واقع بزرگترین مشکل تناسخ «بی دلیل» بودن آن است، فرضا اگر تناسخ ممکن هم باشد صرف امکان آن دلیل بر وقوعش نیست. و اگر تناسخ را آموزه‌ای دینی بدانیم طبعا باید آن دین از نقطه نظر عقلی مقبول افتد، در حالی که دین بودا و آیین هندو قابل قبول نیست و این البته بحث مستقلی می طلبد. اگر تناسخ به معنای اول مورد نظر باشد نیز گاهی روح در بدن دیگری حلول می کند و گاه در بدنی که در واقع بدن خود همین روح است حلول می کند، این مورد دوم بلا اشکال است و موضوعاتی مثل زنده شدن عزیر نبی و رجعت بر همین اساس بلا اشکال هستند. این که چرا گفته شد «بدنِ همین روح» نکته ای دارد که در شماره بعد بدان خواهم پرداخت. اما آیا شکل اول قابل قبول است؟ یعنی دقیقا چیزی که در «سول» اتفاق افتاد؟ ملاصدرا معتقد است خیر، ممکن نیست. دلیل ملاصدرا اصطلاحا «رجوع فعل به قوه» نام دارد و با زبان خیلی ساده به این معناست که ارتباط بدن و روح ارتباط قراردادی و مبتنی بر اعتبار نیست بلکه روح حقیقتا بر آمده از بدن و امتداد کمالی آن است، انسان پدیده ای است که پیدایی‌اش جسمانی است اما جسمی که در اثر تکامل جوهری به عالم ماوراء جسمانی رسیده، مجرد از ماده شده که به اصطلاح به آن «روح» گفته می شود. بر این اساس هر بدنی اختصاصا متعلق به یک روح است و حلول روح در بدن دیگر مثل آن است که (با تسامح بسیار در تشبیه) شما بخواهید موتور هواپیما را بر یک اتومبیل سوار کنید. #تناسخ