▫️انتشار کتاب « مبانی تحول علوم انسانی با رویکرد قرآنی » نوشته‌ی دکتر یاسر ملکی 🔹این کتاب در ۲۸۰ صفحه رقعی و با قیمت ۵۴ هزار تومان توسط انتشارات آفتاب توسعه (ناشر اختصاصی مرکز پژوهش‌های علوم انسانی اسلامی) روانه‌ی بازار نشر کشور شد. 🔹این کتاب با هدف برجسته کردن موضع قرآن کریم، در قبال انسان و علم به عنوان دو مبنای اصلی تحول در علوم انسانی تألیف شده است. بی‌تردید هر نوع تلقی درباره ماهیت علم و ماهیت انسان، تأثیر مستقیمی روی محتوای علوم انسانی گذاشته و مبنا و بنای این علوم را دستخوش تغییر خواهد کرد. آن‌چه مسلم است قرآن کریم، از زاویه خاصی به شخصیت انسان و ساختمان علم می‌نگرد و همین مسئله، لزوم بازنگری در علوم انسانی مدرن را بیش از پیش اثبات می‌کند. متن کامل خبر : http://scih.ir/SqBN8 ♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️ @OlomEnsaniEslami

♦️علم دینی از ديدگاه سعيد زیباکلام♦️ 🔹محور اول اين بحث هم شامل علوم طبيعی و هم علوم انسانی می شود و حاصل آن اين است که هم در مقام فرضيه سازی و هم داوری و توليد نظريه ها می توان گفت که دين و آموزه های دينی در علم تاثير گزار است. 🔹فرضيه ها هيچ معيار و ضابطه و قانونی ندارد و ممکن است در خواب برای فردی رخ دهد همانند آنچه برای کاشف ملکول بنزن رخ داد. حجت الاسلام ربانی گلپایگانی بخش سوم ▫️حجت الاسلام علی ربانی گلپایگانی ( عضو شورای علمی کلام اسلامی، عضو هیئت علمی مؤسسه امام صادق(ع) ) در دروس خارج کلام خود که در سال ۹۵ - ۹۴ برگزار شده است به بررسی دیدگاههای موافقان و مخالفان علم دینی پرداختند. ایشان در سه جلسه از جلسات خارج علم کلام به بررسی و تحلیل دیدگاه یکی از موافقان علم دینی دکتر سعید زیباکلام پرداختند. 🔸حاصل آنکه دين و عوامل فرهنگی علاوه بر اينکه در فرضيه ها می توانند تاثير بگذارند، به بيانی که گفته شد در نظريات علمی دانشمندان نيز تاثير گذار هستند. 🔸ايشان در سه مرحله بحث خودشان را مطرح کرده اند. محور اول اين بحث هم شامل علوم طبيعی و هم علوم انسانی می شود و حاصل آن اين است که هم در مقام فرضيه سازی و هم داوری و توليد نظريه ها می توان گفت که دين و آموزه های دينی در علم تاثير گزار است. در مرحله فرضيه که از آن به مرحله جنينی ياد می شود، تاثير دين به اين صورت است که فرضيه تحت تاثير تعلقات و تمنيات عالمان پديد می آيند و لذا متاثر از باورها و جهان بينی های آنان قرار دارد. اين باورها و جهان بينی ها نيز وابسته به فضای جامعه ای است که عالم در آن زندگی کرده است. 🔸در مورد نظريه ها و تاثير دين بر آنها نيز گفته شد بنابر نظريه ابطال گرايی اگر در فرايند علمی با موارد نقضی مواجه شديم اينگونه نيست که عالمان بی درنگ دست به ابطال نظريه قبلی خود بزنند بلکه آن احتمال را قابل تاويل و بازنگری می دانند. در اين مرحله تصميم گيری عالم است که نقش آفرين است و داوری های او تابع قوانين منطقی نيست بلکه تابع علايق و سلايق روحی و نفسانی و جهان بينی ها و باورهای اوست. اينجا است که دين می تواند در اين مرحله تاثير گذار باشد. ✨ ارزيابی ✨ 🔸اگر بخواهيم در برابر کسانی که مطلقا نافی علم دينی هستند به عنوان نظريه رقيب قرار بگيريم اين سخنی که بيان شد، آن ديدگاه را خدشه دار می کند اما اين وجه برای کسانی که می خواهند علم دينی را پيگيری کرده و دغدغه های آن را برطرف کنند خيلی کم رمق است. بيان آن چنين است: ۱. در بخش فرضيه ها همان طور که گفته شد اگر بخواهد جهان بينی ها و تعلقات افراد در فرضيه ها اثر بگذارد مساله دو صورت دارد: 1⃣ گاه می خواهيم فرضيه ها را از نصوص و ظواهر دينی بگيريم. 2⃣ گاه خطوراتی است که به ذهن زده می شود. 🔸صورت اول نمی تواند وجهی برای دينی سازی علم باشد زيرا عالمان مسلمان به آنچه در متون دينی آمده اعتقاد و علم دارد و لذا ديگر برای آنها فرضيه مطرح نيست (فرضيه چيزی که است که نمی داند و می خواهد بداند) و اگر می خواهد اين فرضيه ها را به عالمان غير مسلمان بدهد، اين شيوه نمی تواند پاسخ گوی انبوهی از فرضيه ها که در رشته های مختلف علوم مورد نياز است باشد. 🔸صورت دوم نيز که مراد از فرضيه ها خطوراتی است که به ذهن فرد در اثر مواجهه با آموزه های دينی می آيد اما ارتباطی با آنها ندارد : (البته مراد آقای زيبا کلام اين صورت نيست) ۱. اولا هيچ قاعده و ضابطه ای در آن نيست بلکه صرف احتمال است. اين مانند آن است که گفته شود از روی شانس تيری را رها کن يا اصابت می کند و يا نه؛ ۲. ثانيا معلوم نيست اين تاثيرگذاری ها چه مقدار به دين ارتباط داشته باشد، زيرا هر انسانی اعم از مسلمان و غير مسلمان، تجربيات عادی و عاقلانه به عنوان يک انسان عاقل دارد، و نمی توان مرز مشخصی در مورد آنها و باورهای دينی مشخص کرد. ۳. ثالثا شواهدی بر خلاف آن هم وجود دارد، يعنی نه تنها هميشه اين فرضيه ها تحت تاثير تعلقات فرهنگی و دينی نبوده بلکه گاه بر خلاف آنهاست مثل فرضيه ای کپرنيک درباره حرکت زمين و خورشيد محوری که با باورهای دينی و فرهنگی عصر خود کاملا مخالف بود و از سوی کليسا تکفير و مورد مؤاخذه قرار گرفتند. و يا فرضيه معروف نيوتن در مورد جاذبه زمين که هيچ ارتباطی با عقايد مسيحی زمان وی نداشته است. 🔸بنابراين فرضيه ها هيچ معيار و ضابطه و قانونی ندارد و ممکن است در خواب برای فردی رخ دهد مثل آنچه برای کاشف ملکول بنزن رخ داد. می گفت من نمی دانستم شکل ملکول چگونه است در خواب ماری را ديدم که دمش را بر دهان گرفته و شکل حلقوی ايجاد شده ، همين مساله به ذهنم انداخت که ممکنه اين ملکول حلقوی باشد. با آزمايش معلوم شد این گونه است. ادامه دارد ... https://www.eshia.ir/feqh/archive/text/rabani/kalam/94/941217/ ♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️ @OlomEnsaniEslami

▫️فایل صوتی سخنرانی دکتر نعمت الله فاضلی در نشست نقد کتاب « روش تحقیق تطبیقی در علوم انسانی » اثر دکتر عباس معدن دار 💫نقاط قوت کتاب : 🔹کتاب محدود به بحث های تکنیکی نیست؛ بلکه فلسفه و منطق روش شناسی تطبیقی را هم بیان می کند. 🔹متن، روان و خلاصه و فشرده است. 💫 نقدهای وارده بر کتاب : 🔸این کتاب برخلاف عنوانش درباره علوم انسانی و همچنین علوم تربیتی و روان شناسی نیست؛ درباره همه علوم آموزشی است. 🔸مفهوم روش معنای محدود تکنیک و فن را به ذهن می آورد. مفهوم رویکرد تطبیقی بهتر از روش تطبیقی است. 🔸همه فصل های کتاب حجم یکسانی ندارد .در بعضی فصول هیچ مثالی ارائه نشده است. 🔸کتاب جذابیت چندانی ندارد. بلاغت بیشتر و مثال های متنوع تر می توانست متن را جالب کند. ♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️ @OlomEnsaniEslami

♦️علم دینی از ديدگاه سعيد زیباکلام♦️ 🔹ادراکات حسی خالص و بدون واسطه با شرايط کامل ؛ مثل اينکه شيشه عطری کنار بينی فردی قرار داده که شامه ای سالم با فاصله کافی و بدون مانعی . اينجا دیگر خطايی نیست زيرا موانع حسی برداشته و شرايط حسی وجود دارد. 🔹دسته ديگر ادراکات حسی، ادراکات غير مستقيم است که دارای تفسير هستند. در اين گونه ادراکات خطا راه دارد زيرا در اينجا مساله تطبيق راه دارد. حجت الاسلام ربانی گلپایگانی بخش چهارم ▫️حجت الاسلام علی ربانی گلپایگانی ( عضو شورای علمی کلام اسلامی، عضو هیئت علمی مؤسسه امام صادق(ع) ) در دروس خارج کلام خود که در سال ۹۵ - ۹۴ برگزار شده است به بررسی دیدگاههای موافقان و مخالفان علم دینی پرداختند. ایشان در سه جلسه از جلسات خارج علم کلام به بررسی و تحلیل دیدگاه یکی از موافقان علم دینی دکتر سعید زیباکلام پرداختند. ▫️نکته ای در مورد روايات علوم تجربی 🔸وقتی روايتی را به معصوم نسبت می دهيم بايد سه جهت: اصل صدور، جهت صدور و دلالت آن روشن شود. يکی از مسائل مهم در استفاده از روايات در مسائل تجربی و غير آن همين نکته است. و لذا در مورد احاديثی که در مورد مسائل طبی و پزشکی مطرح شده ابتدا بايد ثابت شود آن حديث از معصوم صادر شده است. يک فقيه اگر بخواهد درباره مستحبات نيز بر اساس حديثی فتوا دهد قواعد رجالی را درباره آن حديث مورد توجه قرار می دهد و لااقل می تواند به صورت ظنی آن را به معصوم اسناد دهد. بدون ضابطه نمی توان از احاديث استفاده کرد و لذا تا وقتی نتوان صحت اسناد حديثی را احراز کرد نبايد آن را به دين نسبت داد. البته به صورت صريح هم نمی توان آن را رد کرد. 🔸يک موقع در حرم امام رضا (ع) فردی مباحثی را راجع به خانواده بيان می کرد و جمعيت کثيری حضور داشتند. وی مسائلی در خصوص مجامعت بيان می کرد و جوانانی بودند که می خنديدند. اين در حالی است که اولا بيان اين مباحث در يک فضای عمومی که زن و مرد و مجرد و متاهل حضور دارد مناسبت نيست؛ ثانيا چه مقدار از اين احاديث مورد بررسی سندی قرار گرفته است؟ گاه فردی قصد خدمت دارد اما به خاطر نبودن همين دقت ها، کار وی نتيجه عکس می دهد. 2⃣ اما در مورد قسمت دوم که مربوط به کشف گزاره های خلاف فرضيه بود بايد دانست که خود پوپر در کتاب «منطق اکتشافات علمی» به اين مطلب تصريح کرده : اگر يک گزاره مشاهدتی خلاف فرضيه و قانونی که پذيرفته ايم يافت شود نمی توانيم آن قانون را صد درصد رد کنيم زيرا احتمال دارد در آن مشاهده خطا کرده باشيم، زيرا مشاهده های ما به صورت خالص نيستند بلکه خودشان بر اساس فرضيه ها و مفاهيم کلی درک می شوند و لذا ممکن است آن مفاهيم دارای خطا باشد و در نتيجه اين مشاهده ما نيز خطا باشد. 🔸او می گوید نهايتا در اين جا ما ملاحظات مصلحت انديشانه می کنيم، به اين معنا که عالم در اين موارد دست به دامن مصلحت هايی زده و آنها را ملاک قبول يا رد فرضيه خود قرار می دهد. اين قبول و رد نيز ديگر تحت قواعد منطقی نيست بلکه علايق و تعلقات و باورهای دينی در آن نقش دارد. ▫️در ارزيابی اين سخن بايد دانست گزاره های مشاهدتی و ادراکات حسی بر دو گونه است: 1⃣ ادراکات حسی خالص و بدون واسطه به همراه فراهم بودن کامل شرايط؛ مانند اينکه شيشه عطری را کنار بينی فردی قرار داده که شامه او سالم است و فاصله نيز به مقدار کافی بين شيشه و بينی وجود دارد و مانعی ديگر وجود ندارد. در اينجا ديگر خطايی در ادراک وجود ندارد زيرا موانع حسی برداشته شده و شرايط حسی وجود دارد. 🔸اين دسته از ادراکات شالوده های فکر بشری را تشکيل می دهد. شهيد مطهری درباره تجربه گرايان و عقل گرايان می گويد هر دو، هم درست گفته اند و هم اشتباه؛ اگر مراد تصورات باشد تجربه گرايان درست گفته اند زيرا ما هيچ مفهوم فطری مادرزادی نداريم بلکه ذهن انسان در ابتدا صاف و بی نقش است (وَ اللَّهُ أَخْرَجَكُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهاتِكُمْ لا تَعْلَمُونَ شَيْئاً) اما اگر مراد تصديقات باشد حق با عقل گرايان است زيرا وقتی ذهن تصوراتی را پيدا کرد آنها را به هم نسبت داده و احکامی صادر می کند. ذهن اين احکام را از بيرون نگرفته ، مثل اينکه مفهوم شيرينی و ترشی را تصور کرده و در مقام مقايسه می گويد: شيرينی، شيرينی هست و شيرينی ترشی نيست. 2⃣ دسته ديگر ادراکات حسی، ادراکات غير مستقيم است که دارای تفسير هستند. در اين گونه ادراکات خطا راه دارد زيرا در اينجا مساله تطبيق راه دارد. 🔸برخی از ادراکات ما با اينکه شرايط محقق شده و مانعی هم نیست باز خطاست. مثل کسی که وارد کلاس شود و در کنار تخته سياه شی سفيد رنگ استوانه ای ببیند فورا حکم می کند که اين شی گچ است در حالی که شاید تکه ای پلاستيک باشد که به اين شکل در آمده است. ادامه دارد ... https://www.eshia.ir/feqh/archive/text/rabani/kalam/94/941217/ ♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️ @OlomEnsaniEslami

▫️برگزاری درسگفتار «تاریخ اندیشه فیزیک ؛ گزارشی از تأثیرات وضعیت اجتماعی - فکری بر نظریات فکری» 💫سرفصل ها: طبیعیات ارسطویی مکانیک نیوتنی الکترومغناطیس ترمودینامیک 🔹این درسگفتار توسط مدرسه آزاد فرهنگستان علوم اسلامی با همکاری کارگروه «فلسفه فیزیک» برگزار می کند. 🔸 مهلت ثبت نام: ۴ تیرماه ۱۴۰۱ 🔸آیدی ثبت نام: @Amozeshfarhangestan 09015353224 ♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️ @OlomEnsaniEslami

♦️تطور روش‌شناسی علوم انسانی در ایران♦️ 🔹دیدگاه خودم بیشتر از همه به روش‌های ترکیبی است. معتقدم که روش بایستی دوگانه باشد، ابتدا در روش‌های کیفی قرار بگیریم و سپس برای آن داده‌های کمی استخراج کنیم. ولی باید این‌ها را به داده‌های کمی تبدیل می‌کرد. 🔹یا اینکه اصلاً دو روشی کار کنیم؛ روش کیفی، مقولات را به دست آورد و روش کمی، رواج و شیوع و جغرافیای داده را به دست آورد. در اینجا روزنه رستگاری خواهیم داشت. پروفسور باقر ساروخانی قسمت چهارم ▫️پروفسور باقر ساروخانی از نظریه پردازان و اندیشمندان علوم ارتباطات و جامعه شناسی در کشور ماست که کارهای ارزنده و ماندگاری در حوزه نظریه‌های ارتباطات و روش شناسی از خود به یادگار گذاشته است. آنچه در ادامه می‌خوانید نظرات ایشان درباره تطور روش شناسی علوم انسانی در کشور است. ▫️نظراتی که به حوزه آسیب-شناسی روش شناسی های کمی و کیفی ورود می‌کند و در نهایت مسیری روشن پیش پای محققین و پژوهشگران باز می‌کند. حقیقتاً نظرات منسجم و ساختارمند باقر ساروخانی در حوزه روش شناسی علوم انسانی می‌تواند پاسخگوی بسیاری از سردرگمی‌ها و ناهنجاریهای امروز نظام دانشگاهی ما باشد. این مصاحبه در اولین شماره نشریه تخصصی مطالعات نوین ارتباطی منتشر شده است. 🔸دیدگاه خودم بیشتر از همه به روش‌های ترکیبی است. معتقدم که روش بایستی دوگانه باشد، ابتدا در روش‌های کیفی قرار بگیریم و سپس برای آن داده‌های کمی استخراج کنیم. مثلاً درباره کار همین خانم؛ ایشان با چهل نفر مصاحبه کرده است و به سلسله مقولاتی رسید. مثلاً فرض کنیم اینکه سالمندآزاری‌های تهدیدی، جسمانی، انزجاری و ارسالی به معنای فرستادن به خانه سالمندان، داریم. 🔸ولی باید این‌ها را به داده‌های کمی تبدیل می‌کرد؛ این‌که مثلاً سالمند آزاری انزجاری چقدر رایج است و در کجاهاست؟ بنابراین می‌توانیم پیمایش کار کنیم و پیمایش را به کیفی تبدیل کنیم. یا اینکه اصلاً دو روشی کار کنیم؛ روش کیفی، مقولات را به دست آورد و روش کمی، رواج و شیوع و جغرافیای داده را به دست آورد. در اینجا روزنه رستگاری خواهیم داشت. 🔸در حوزه روش‌های کمی رستگاری خیلی کم بود. مثلاً رئیس سازمان می‌گوید در حوزه تبلیغات تجاری مشکل داریم و حالا می‌خواهیم ببینیم تبلیغات تجاری را چطور می‌توان انجام داد. 🔸خوب! کار درستی نیست که یک نفر برود و بگوید لاستیک تولید می‌کنیم، بنویسید که لاستیک من بهترین، بادوام‌ترین، مطمئن‌ترین، در دنیا بی‌نظیرین و… است! این راه درستی برای سازمان نیست. این لاستیک را در شرایط نادرستی تولید می‌کنند و ما به اشتباه می‌گوئیم که بهترین و… است. مردم هم می‌بینند این تبلیغ را رادیو و تلویزیون می‌گوید، پس حتماً درست است! در این میان هم کسی که لاستیک را درست کرده مقصر است و هم کسی که تبلیغ آن را کرده است! رادیو و تلویزیون باید اطمینان داشته باشد و فرایند اعتبارسنجی داشته باشد. 🔸در اینجا کیفی‌گرایی می‌تواند ما را نجات دهد و در زمان کم با هزینه کم نتیجه بدهد. ولی سوال این است که چه نوع روش کیفی می‌تواند کمک کند؟ 🔸اعتقاد من این است که اولین نکته مسئله فرضیه داشتن است. این طوری است که اساتید روش می‌گویند روش کیفی فرضیه نمی‌خواهد! اعتقاد من این است که انسان موجود اندیشمندی است و وقتی می‌گوئید فرضیه نمی‌خواهد، یعنی فکر را از انسان می‌گیرید و می‌گوئید فقط سوال کن! خوب این سوال را هر کسی می‌تواند بکند. سوال کردن کار دشواری نیست. هر کسی می‌تواند این سوالات را بپرسد. سوال کردن کار دشواری نیست. مهم، اندیشه کردن است. فرضیه یعنی اندیشه کردن، یعنی پاسخ موقت به سوال دادن. 🔸روش‌های کمی ما را از خیلی چیزها محروم می‌کرد و به ما می‌گفت همه باید استاندارد بشوید، یعنی پدیده را همه یکسان ببینند. بد نبود، ولی شدنی نبود. 🔸اگر مثلاً بخواهیم درباره پدیده طلاق صحبت کنیم، نمی‌توان یکسان نگاه کرد، کسی که تجربه طلاق دارد با کسی که این تجربه را ندارد متفاوت نگاه می‌کند. دیدگاه کمی‌گرایی که می‌خواست ما را شبیه دانش طبیعی کند و می‌گفت همه باید یک جور واقعیت را ببینید و واقعیت را مثل شیء ببینید، جواب ما را نمی‌داد و نتیجه‌ای حاصل نمی‌کرد. خواست خوبی بود، ولی شدنی نبود. این، بن‌بست کمی‌گرایی بود. حالا بن‌بست کیفی گرایی اینجاست که می‌گوید فکر نکن و با سوال به میدان برو! عملی نیست، نه با طبیعت انسان سازگار است و نه با واقعیت سازگار است. ادامه دارد ... http://farhangemrooz.com/news/63449 ♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️ @OlomEnsaniEslami

▫️فایل صوتی سخنرانی دکتر هادی موسوی از سلسله جلسات «تقابل علم و فلسفه» با عنوان «تقارن تاریخی ایده رویکرد و پارادایم در چیستی علوم انسانی »(مقایسه دیدگاه شهیدصدر در مفهوم «رویکرد» و دیدگاه توماس کوهن در مفهوم «پارادایم») 🔹دکتر هادی موسوی استادیار و عضو هئیت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه از پژوهشگران عرصه فلسفه علوم انسانی ، فلسفه علم و روش شناسی علوم انسانی هستند. 🔹در ادامه متن مقاله ای با همین عنوان که در فصلنامه علمی - پژوهشی نظریه های اجتماعی متفکران مسلمان ( سال دوازدهم/شماره اول / بهار ۱۴۰۱/ص ۴۹-۷۹ ) از ایشان چاپ شده ، خدمت دوستان ارائه میشود. ♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️ @OlomEnsaniEslami

▫️مدرسه فرهنگ و علوم اسلامی ضحی دوره زمستانه ای با عنوان «عقلانیت‌ اجتماعی‌ انقلاب‌ اسلامی» در شهر مقدس قم به صورت حضوری و مجازی برگزار کرده است. 🔹این دوره از ۱۱ اسفند ۱۴۰۰ الی ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۱ ، در قالب ۵۰ ساعت درس گفتار با حضور اساتید مطرح حوزه و دانشگاه برگزار شده است. 🔸در ادامه کانال «علوم انسانی اسلامی» یکی از کانال های گفتمانی - تخصصی مجموعه «مصباح» گزارشی از جلسات برگزار شده خدمت دوستان فرهیخته ارائه می دهد. ♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️ @OlomEnsaniEslami

▫️گزارش جلسه اول تدریس حجت الاسلام سید مهدی موسوی از اساتید حوزه و دانشگاه با موضوع «جریان شناسی عقلانیت اجتماعی در ایران معاصر» 🔹این جلسه از سلسله جلسات دوره زمستانه مدرسه فرهنگ و علوم اسلامی ضحی با عنوان «عقلانیت اجتماعی انقلاب اسلامی» ۱۱ اسفند ماه ۱۴۰۰ در شهر مقدس قم برگزار شد. ♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️ @OlomEnsaniEslami

♦️عقلانیت اجتماعی انقلاب اسلامی♦️ 🔹غرض از جریان شناسی جایگزین کردن آن با دانش نیست بلکه هدف جریان شناسی، طرح یک نقشه و بیان موقف ها و شخصیت های مهم برای سهل الوصول کردن دسته بندی و ارزشیابی است. 🔹فطرت که همان میل و گرایش به کمال مطلق و تنفراز نقص است جهت بخش به عقل و راهبر زندگی است. سید مهدی موسوی استاد حوزه و دانشگاه ▫️گزارش جلسه اول از سلسله جلسات دوره زمستانه مدرسه فرهنگ و علوم اسلامی ضحی با تدریس حجت الاسلام سید مهدی موسوی با موضوع «جریان شناسی عقلانیت اجتماعی در ایران معاصر» 🔸باز خوانی عقلانیت اجتماعی انقلاب اسلامی که در امتداد حرکت انبیا قرار دارد در آستانه گام دوم انقلاب امری ضروری و حیاتی است. البته باید توجه داشت که غرض از جریان شناسی جایگزین کردن آن با دانش نیست بلکه هدف جریان شناسی، طرح یک نقشه و بیان موقف ها و شخصیت های مهم برای سهل الوصول کردن دسته بندی و ارزشیابی است. 🔸سیمای کلی مباحث جریان شناسی عقلانیت اجتماعی را می توان در سه سطح چارچوب بندی کرد: ۱.تعریف عقلانیت اجتماعی ومفهوم شناسی ۲.تطورات این مفهوم به خصوص در دنیای غرب ۳.گونه شناسی عقلانیت 🔸برای تحقیق در این سه سطح از دو سبک و روش می توان استفاده کرد. در روش نخست که سبک متداول است ابتدا چارچوب های نظری مدرن، فهم و سپس براساس آن صورت بندی مدرن، به بازخوانی تراث اسلامی اقدام می شود. درحالی که در روش دوم که امثال شهید مطهری در پی به کار گیری آن بودند با تحقیق در تراث به صورت بندی مفهومی برآمده از آن خواهیم رسید و درنهایت میان صورت بندی اسلامی و مدرن به قضاوت می پردازیم. ▫️ایجازی از مطالب گام اول 🔸عقلانیت مصدر جعلی از عقل است و به حسب استعمال بر امر در نسبت با عقل و یا امر محصول عقل دلالت می کند. 🔸در نظر حکمت اسلامی عقل فصل ممیز انسان است که از یک سو تمایز ساز انسان از سایر حیوانات است و از سوی دیگرافق گشا و تعالی بخش گرایش ها و خواسته ها است. 🔸عقل یک حقیقت واحد متحد با نفس است که مشکک و ذو ابعاد است به همین جهت فهم معنای آن در یک کلام نیازمند بررسی هم نشینی و جانشینی (تعدد دال و مدلول) است. 🔸برای عقل به صورت عام می توان دو کار ویژه کلی نام برد که هر کدام در اموری خاص متعین می شوند: الف- کار ویژه ادراکی ادراک واقعیت و معانی شبکه سازی معرفت سنجش و داوری آینده بینی و تفکر در باب آینده ب- کار ویژه تدبیری حد شناسی و کنترل قوی محاسبه گری و بهره وری از سرمایه ها فعال کردن اراده و ساخت جهان 🔸فطرت که همان میل و گرایش به کمال مطلق و تنفراز نقص است جهت بخش به عقل و راهبر زندگی است. 🔸در انسان و پیرامون آن سه جهان محقق است: الف- جهان واقعیت ب- جهان ذهن ج- جهان اجتماع 🔸عقل در نسبت با هر کدام از این سه جهان به یک نحو قابل تعریف است. در نسبت با جهان واقعیت درک کننده و فاهم است. در نسبت با جهان ذهن دانش آفرین است (حکمت های نظری وعملی). و در نسبت با جهان اجتماعی -مبتنی بر معانی جهان اول و دوم- سازنده است. 🔸بر این اساس سه معنا ازعقلانیت میتوان ارائه کرد : الف- دریافت حقایق و تصویر سازی از واقعیت (عقلانیت نظری) ب- تصویر سازی از آینده مطلوب و زندگی بهتر (عقلانیت اجتماعی) ج- روش مدیریت و به کار گیری بهینه ابزارها برای رسیدن به مطلوب (عقلانیت ابزاری) ♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️ @OlomEnsaniEslami

▫️گزارش جلسه دوم تدریس حجت الاسلام سید مهدی موسوی از اساتید حوزه و دانشگاه با موضوع «جریان شناسی عقلانیت اجتماعی در ایران معاصر» 🔹این جلسه از سلسله جلسات دوره زمستانه مدرسه فرهنگ و علوم اسلامی ضحی با عنوان «عقلانیت اجتماعی انقلاب اسلامی» ۱۲ اسفند ماه ۱۴۰۰ در شهر مقدس قم برگزار شد. ♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️ @OlomEnsaniEslami

♦️عقلانیت اجتماعی انقلاب اسلامی♦️ 🔹ایشان دوران قاجار را مقطع پیدایش مسأله عقلانیت در ایران معاصر دانستند که ریشه در حوادثی چون جنگ های ایران و روسیه و جدایی آذربایجان از ایران داشت.ایرانیان در این زمان نسبت به مدیریت جامعه و خود دچار سوال شده بودند. 🔹عقلانیت جامع نگر، احیا گرانه که در آرا امام، علامه و شاگردان مکتب قم تجلی پیدا کرد و تلاش داشت در یک منظومه منسجم از جهان بینی تا کنش فردی امتداد پیدا کند. سید مهدی موسوی استاد حوزه و دانشگاه ▫️گزارش جلسه دوم از سلسله جلسات دوره زمستانه مدرسه فرهنگ و علوم اسلامی ضحی با تدریس حجت الاسلام سید مهدی موسوی با موضوع «جریان شناسی عقلانیت اجتماعی در ایران معاصر» 🔸حجت الاسلام والمسلمین موسوی در دومین روز از سلسله مباحث جریان شناسی عقلانیت اجتماعی ایران معاصر به تبیین سیر تطور عقلانیت اجتماعی و گونه های عقلانیت به عنوان سطوح دوم و سوم بحث از جریان شناسی پرداختند. 🔸در سطح دوم یا همان سطح سیر تطور عقلانیت اجتماعی در غرب مدرن با ریشه یابی این نوع عقلانیت در تحولات قرون وسطی و به چالش کشیدن عقلانیت مسیحی در تدبیر انسان و جامعه توسط روشنگران از طیف های مختلف علمی، هنری و فلسفی در دوران پس از جنگ های صلیبی و سقوط قسطنطنیه به این نکته اشاره کردند که در فضای بعد از رنسانس،غرب به این نتیجه رسید که شهود و دین، قدرت مدیریت جامعه را ندارد. 🔸به اعتقاد ایشان حکمت مدرسی و عقلانیت مسیحیت قرون وسطی ثمره انتقال حکمت مشائی با قرائت ناقص ابن رشدی به جهان غرب بود و به جهت اینکه در یک شبکه دانشی قرار نگرفت محکوم به زوال گشت. و این یک قاعده کلی است که هر عقلانیت باید شبکه دانشی متناسب با خود را تولید کند در غیر این صورت قادر به ادامه حیات نیست. 🔸اما عقلانیت مدرن مبتنی بر خرد خود بنیاد و تقلیل یافته به امر محسوس تجربه پذیر بیش از همه در تفکر کانت در یک صورت بندی فلسفی ارائه شد و درنهایت با عبور از شهود و کلیت، امور نامحسوسی چون خداشناسی و ارزش گذاری از دایره مفاهیم معقول خارج و به وجدان سپرده شد. 🔸استاد موسوی بعد از گذر از مباحث متاخرتر عقلانیت مدرن تا ایده های آنارشیستی و ارتباطی، شبکه ای از مولفه های پیشینی و عام را برای تعریف و تمایز عقلانیت ها برشمردند که عبارت اند از: ۱- برخورداری از یک پایگاه معرفتی ۲-تلقی روشن و آسیب شناسانه نسبت به وضع موجود ۳-تلقی روشن و نسبتا دقیق از وضع مطلوب ۴-طرحی برای خروج از موجود به سمت مطلوب ۵-سطحی از کنش مستقیم و غیر مستقیم 🔸ایشان دوران قاجار را مقطع پیدایش مسأله عقلانیت در ایران معاصر دانستند که ریشه در حوادثی چون جنگ های ایران و روسیه و جدایی آذربایجان از ایران داشت. 🔸ایرانیان در این زمان نسبت به مدیریت جامعه و خود دچار سوال شده بودند. عقلانیت های اجتماعی در دوران پس از قاجار تا کنون را میتوان به اعتبار ایده ها و طرح های عملیاتی به هفت نوع تقسیم کرد و البته فارق از تقدم و تأخر رتبی و تاثیر و تأثرات اجتماعی و تنها با ملاک حرکت از عقلانیت بسیط به سمت پیچیده به گونه های ذیل اشاره نمود: ۱- عقلانیت مدیریت عمل گرا که از امیر کبیر آغاز و در افرادی چون سروش ده ۶۰ امروزی شد. اندیشه ای که میان علم و ارزش فارق می گذاشت و مشکل غرب را در ارزش می‌دانست و به دنبال آشتی دادن علم مدرن با ارزش اسلامی بود. ۲-عقلانیت مدرن و ابزاری که معتقد بود هر علم جهان معنایی خودش را خلق می کند و برای بهره مندی از علم مدرن باید سراپا غربی شد. ملکم خان، طالبوف و تقی زاده و جبهه ملی از این عقلانیت برخوردار بودند. ۳-عقلانیت دین ستیز و ضد سرمایه داری که در مکتب سوسیالیسم در پی پاسخ بودند و علم و دین را محصول ابزارهای مادی می‌دانستند. افرادی چون تقی آرانی و کانون نویسندگان در این طیف قرار دارند. ۴- عقلانیت سنتی-تصوفی که برای فرار از علم مدرن توسط بریکسون پایه گذاری شد و توسط رنه گنون در اندیشه اسلامی پی گرفته شد و با آرا سید حسین نصر وارد ایران شد. ۵-عقلانیت هویتی و انتقادی که در دو شاخه عدالت خواهانه و فلسفی دنبال می‌شود و در شاخه نخست افرادی چون سید منیر الدین هاشمی و شریعتی و سعید زیبا کلام قرار دارند، و در شاخه فلسفی می توان به فردیدی ها و سید جواد طباطبایی اشاره کرد. ۶- عقلانیت فقاهتی که به دنبال ارائه برنامه از طریق چارچوب فقه سنتی و حکم نگر بود و افرادی چون آخوند خراسانی، نایینی و شیخ فضل الله نوری تا اعضای جامعه مدرسین را می توان در این طیف قرار داد. ۷-عقلانیت جامع نگر، احیا گرانه که در آرا امام، علامه و شاگردان مکتب قم تجلی پیدا کرد و تلاش داشت در یک منظومه منسجم از جهان بینی تا کنش فردی امتداد پیدا کند. ♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️ @OlomEnsaniEslami

▫️گزارش جلسه سوم تدریس حجت الاسلام امین اسدپور از اساتید حوزه و دانشگاه با موضوع «چیستی و چرایی عقلانیت اجتماعی » 🔹این جلسه از سلسله جلسات دوره زمستانه مدرسه فرهنگ و علوم اسلامی ضحی با عنوان «عقلانیت اجتماعی انقلاب اسلامی» ۱۸ اسفند ماه ۱۴۰۰ در شهر مقدس قم برگزار شد. ♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️ @OlomEnsaniEslami

♦️عقلانیت اجتماعی انقلاب اسلامی♦️ 🔹بحث از عقلانیت اجتماعی در یک جامعه و نمود آن در راهبردها، برنامه های توسعه و بودجه ریزی در سطح کلان و در روابط اجتماعی افراد و نهادها در سطح خرد امری ضروری است. 🔹دیرینه شناسی مفهوم عقلانیت حاکی از آن است که این مفهوم یک برساخت اجتماعی است، به خلاف اصطلاح عقل که مشعر به قوه ادراکی کلیات و تفکر به عنوان یک شأن از نفس انسانی است. حجت الاسلام امین اسدپور استاد حوزه و دانشگاه ▫️گزارش جلسه سوم از سلسله جلسات دوره زمستانه مدرسه فرهنگ و علوم اسلامی ضحی با تدریس حجت الاسلام امین اسدپور با موضوع «چیستی و چرایی عقلانیت اجتماعی در ایران معاصر» 🔸بحث از عقلانیت اجتماعی در یک جامعه و نمود آن در راهبردها، برنامه های توسعه و بودجه ریزی در سطح کلان و در روابط اجتماعی افراد و نهادها در سطح خرد امری ضروری است . 🔸ضرورت این بازاندیشی و بازخوانی در وضعیت موجود ایران آكد است چراکه عقلانیت انقلاب اسلامی با عقلانیت هایی رقابت می‌کند که از تراث چندصد ساله غرب بهره می‌برند. 🔸بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی در چنین فضایی یک فراخوان عمومی به نخبگان و بخصوص جوانان برای شناخت، آسیب شناسی و صورت بندی مطلوب آینده است. 🔸اصطلاح rationality یک اصلاح مدرن است و پیش از مدرنیته اصطلاح عقل به عنوان یک قوه ادراکی کاربرد داشته که از لحاظ معنایی با عقلانیت متفاوت است. 🔸اصطلاح عقلانیت بعد از بسط مدرنیته و شکل گیری جریانهای انتقادی نسبت به آن در قرن ۱۹ در ادبیات دانشی غرب زاده شد و نخستین کسی که به صورت منسجم و عینی از این اصطلاح استفاده کرد مارکس وبر بود. 🔸وبر تلاش کرد عقلانیت حاکم بر مدرنیته را توصیف و آسیب شناسی کند و از عقلانیت مطلوب سخن بگوید. 🔸این اصطلاح بعدها در لایه های فلسفی و روانشناختی و فلسفه علم (فلسفه مضاف به دانش) مطرح شد و موصوف های دیگری غیر از کنش های فردی را به خود جذب کرد. به طوری که می‌توان از فرد عقلانی، سازمان عقلانی، نظریه عقلانی و... سخن گفت. 🔸دیرینه شناسی مفهوم عقلانیت حاکی از آن است که این مفهوم یک برساخت اجتماعی است، به خلاف اصطلاح عقل که مشعر به قوه ادراکی کلیات و تفکر به عنوان یک شأن از نفس انسانی است. 🔸تفاوت میان عقلانیت و عقل در سطحی کلانتر، ریشه در تفاوت مفاهیم اعتباری از حقیقی دارد. بدین خاطر عقلانیت را باید به صورت پسینی و با لحاظ تعیّنات آن و به واسطه غرض و پرهیز از جامعیت، مانعیت و ثبات تعریف کرد. 🔸توجه به مصادیق و تعیّنات عقلانیت حاکی از آن است که این اصطلاح یک بار برای توصیف یک نظام باور به کار برده می‌شود که مراد از آن وجود انسجام درونی و عدم تناقض در آن نظام باوری و معرفتی است. بار دیگر در نسبت با نظریه به کار بسته میشود و منظور معین بودن نسب بین مولفه های نظریه و قابلیت تحلیل، تبیین و مدیریت کنش است. یکبار هم در نسبت با کنش تصویر می شود که مقصود خواستگاه یا غرض از کنش است که وبر آن‌را در چهار گونه، سنتی،عاطفی، معطوف به هدف و معطوف به ارزش دسته بندی می‌کند. این برش از عقلانیت را می‌توان در سه گانه عقلانیت در کشف، در روش و در هدف گذاری صورت بندی کرد که گونه سوم، سطح آسیب پذیر غرب مدرن است چراکه قدرت قضاوت در اهداف را ندارد. 🔸در یک کلام بررسی مصادیق و تعیّنات اصطلاح عقلانیت کاشف از آن است که این مفهوم را می‌توان به منطق حساب‌گری در کنش تعریف کرد. 🔸اما تنها زمانی که این اصطلاح در نسبت با رفتارهای بین الاثنینی یا در سطح ساختارهای اجتماعی قرار گیرد می‌توان از عقلانیت اجتماعی سخن گفت. به بیان دیگر اگر مطلق گرایش ها و بینش ها منجر به یک کنش ارتباطی یا شکل گیری یک ساختار یا نهاد اجتماعی گردد می‌توان از عقلانیت اجتماعی سخن گفت. ♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️ @OlomEnsaniEslami

▫️فایل مکتوب گفتگوی حجت الاسلام احمدحسین شریفی و دکتر علی پایا با عنوان:«علوم انسانی اسلامی، محال‌اندیشی یا واقع‌بینی» 🔹این نشست علمی به بهانه معرفی و نقد کتاب «علم دینی ، علم بومی و علم اسلامی؛ محال اندیشی یا دوراندیشی» اثر دکتر علی پایا به صورت مجازی و در تاریخ ۲۷ آبان ماه ۱۴۰۰ برگزار شد. ♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️ @OlomEnsaniEslami

▫️گزارش جلسه چهارم تدریس حجت الاسلام امین اسدپور از اساتید حوزه و دانشگاه با موضوع «چیستی و چرایی عقلانیت اجتماعی » 🔹این جلسه از سلسله جلسات دوره زمستانه مدرسه فرهنگ و علوم اسلامی ضحی با عنوان «عقلانیت اجتماعی انقلاب اسلامی» ۱۹ اسفند ماه ۱۴۰۰ در شهر مقدس قم برگزار شد. ♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️ @OlomEnsaniEslami

♦️عقلانیت اجتماعی انقلاب اسلامی♦️ 🔹جریان شناسی عقلانیت اجتماعی ، باید به امتدادهای بینشی یا گرایشی یک اندیشه در سطح ارتباطی یا ساختاری بپردازد. 🔹عقلانیت اجتماعی غیر از اندیشه اجتماعی و دانش اجتماعی است چراکه ناظر بر امتدادهای اندیشه و دانش در واقعیت عینی است. حجت الاسلام امین اسدپور استاد حوزه و دانشگاه ▫️گزارش جلسه چهارم دوره زمستانه مدرسه فرهنگ و علوم اسلامی ضحی با تدریس حجت الاسلام امین اسدپور با موضوع «چیستی و چرایی عقلانیت اجتماعی» 🔸پیش از ورود به بحث از جریان شناسی عقلانیت اجتماعی، نگاهی اجمالی به مفاهیم اندیشه اجتماعی، دانش اجتماعی، جریان شناسی و عقلانیت اجتماعی به تبیین مسأله کمک قابل توجهی خواهد کرد. 🔸از دیر باز انسان ها در تدبیر اعمال خود، خانواده و مدنیت بوده اند و ثمره اندیشه های اجتماعی بخشی از افراد نوع بشر ، شکل گیری دانش های اجتماعی به صورت مجموعه مسائل مدون است. اما زمانی که سخن از جریان شناسی در میان است بحث از اندیشه یا دانشی است که در جامعه بشری به میزان متنابهی اثر گذار بوده است. 🔸جریان شناسی در صورتی که به امتدادهای بینشی یا گرایشی یک اندیشه در سطح ارتباطی یا ساختاری پرداخت کند، بدان اطلاق جریان شناسی عقلانیت اجتماعی خواهد شد. پس عقلانیت اجتماعی غیر از اندیشه اجتماعی و دانش اجتماعی است چراکه ناظر بر امتدادهای اندیشه و دانش در واقعیت عینی است و البته غیر از جریان شناسی دانش و اندیشه، چراکه ناظر به سطح ساختاری و ارتباطی است نه هر اثر اجتماعی. 🔸نقطه آغاز جریان شناسی عقلانیت در ایران معاصر را باید عصر صفوی قرار داد چراکه از صفوی تاکنون مسائل کلان جامعه ایران و پاسخ های ارائه شده در روح خود وحدت دارند. 🔸جریان‌های عقلانیت اجتماعی ایران را در پیش و پس از ورود مهمان ناخوانده مدرنیته می‌توان پیگیری کرد. 🔸در عصر صفوی و پیش از ورود مدرنیته، سه نوع عقلانیت کنشی و ساختاری داریم. به بیان دیگر ایران از سه نوع عقلانیت در سطح ارتباطات بین فردی و صورت بندی ساختارهای فرهنگی، سیاسی، اقتصادی متاثر بوده است: 1️⃣ عقلانیت اصولی-فقهی در اینجا دو گونه متفاوت وجود دارد که بیشتر از اختلافات بینشی در بسترهای اجتماعی گرایش ساز ریشه دارد، چه اینکه محقق کرکی و مقدس اردبیلی هر دو متأثر از مکتب حله بودند ولی یکی در ایران و دیگری در نجف. 2️⃣ عقلانیت اخباری با مولفه های عقل ستیزی، علم ستیزی و خبر محوری شناخته می‌شود. جریان اخباری گری اگرچه در نجف ظهور کرد ولی در بدنه ایران نمو پیدا کرد که اکثریت آن زمان اهل سنت و اقلیت حداکثری آن شیعیان اسماعیلی دور از اجتهاد بودند. 3️⃣ عقلانیت صوفیه مولفه اصلیش دوری از اجتماع و البته این مولفه شاخصه اصلی تصوف قرن ۹ است چرا که در قرن ۶_۸ صوفیه وجه عمل‌گرای جریان عرفانی و یک تفکر مبارز و انقلابی به شمار می آمد. 🔸در ایام پایانی عصر صفوی با ورود میسیونرهای مسیحی و افزایش تجارت و مستقر شدن کمپانی ها و باز شدن سفارت خانه ها، جریان منورالفکری به ایران رسید و اولین نوع از عقلانیت آن‌را در دارالفنون می‌توان مشاهده کرد. 🔸عقلانیت مدرن در دو گونه بروکراتیک و تکنوکرات در ایران رشد کرد. دو منطق کنش‌گری که در یکی روح سازمانی تجسم یافته بود و دیگری با منطق پیچ و مهره ای فیزیک جان می‌گرفت. 🔸همان طور که اندیشه چپ در اروپا ظاهر شد در ایران نیز بعد از پهلوی اول و سرخوردگی منور الفکرهایی چون فروغی و تقی زاده متاخر که به سمت ایرانگرایی و باستان گرایی سوق داده می شدند، اندیشه های انتقادی و چپ و عقلانیت سوسیالیستی جان گرفت. عقلانیتی که به دنبال جامعه بی طبقه اشتراکی حرکت می‌کرد و در نهایت در دولت مصدق تجلی پیدا کرد. 🔸در میان نزاع دو عقلانیت منور الفکری و روشنفکری از همان دهه ۲۰، عقلانیت اجتماعی اسلامی به عنوان راه سوم در حال تولد بود و در کنش افرادی چون نواب و شاه آبادی نمود داشت و در نهایت در عقلانیت انقلاب اسلامی متعین گشت.اموری چون قرآن گرایی، عقل گرایی، مبارزه با علم ستیزی و علم زدگی و... 🔸ریشه این عقلانیت و چهره ابتدایی آن در کنش های سید جمال الدین اسد آبادی محقق شد و مرحوم امام با عبور از نخبه گرایی سید جمال و حرکت به سمت عموم مردم بدان ارتقا داد. 🔸دوران پسا انقلاب با عقلانیت های چپ در دهه ۶۰ آغاز، به تکنوکرات های اقتصاد محور و بعد بروکرات های اعتدالی آخرین نسخه عقلانیت های رقیب در دوران پسا انقلاب بودند، ولی ایده اصلی انقلاب -که همان جامعه سازی فراتر از تقابل با مدرنیته بود- در حاشیه قرار گرفت و نه در ساحت فرهنگ و نه در ساحت سیاست و اقتصاد در سطوح اجتماعی و حاکمیتی مورد توجه قرار نگرفت. ♦️گفتمان تمدنی سربازان ولایت خلیج همیشه فارس♦️ @OlomEnsaniEslami