🔴گاهشماری #جلالی؛ دقیقترین تقویم جهان
گاهشماری جلالی را در هماهنگی با سال اعتدالی دقیقترین گاهشماری جهان دانستهاند. در برابر تقویم اروپایی که در هر ۳.۲۲۶ سال یک روز خطا دارد، گاهشماری جلالی در هر ۱۱۶.۵۲۹ سال یک روز خطا دارد
ایرانیان پس از اسلام تا سده ۹ هجری قمری از ۵ نوع تقویم استفاده میکردند
1- گاهشماری یزدگردی
2. گاهشماری مجوسی
3. گاهشماری خراجی
4. گاهشماری جلالی
5. گاهشماری غازانی
گاهشماری جلالی یا خیامی :
عُمَر خیام در روز جمعه نهم رمضان سال ۴۷۱ هجری قمری در حالیکه ۳۲ سال بیشتر نداشت تقویم ایرانی را تکمیل کرد.
اختلالاتی که در زمان حیات #خیام یعنی سده ۵ هجری در گاهشماریها وجود داشت، دولت #سلجوقی را برآن داشت تا تقویم جدیدی با مبدأ هجرت پیامبر اسلام از مکه به مدینه و براساس سال خورشیدی را تدارک ببیند.
در دوره ملکشاه سلجوقی، به دستور وزیر ایرانی او « #خواجه_نظام_الملک_طوسی » و با مشارکت جمعی از دانشمندان و منجمان مسلمان آن روزگار چون ( ابومظفر اسفزاری، ابو عباس لوکری، محمد بن احمد معموری، میمون بن نجیب واسطی، و ابن کوشک بیهقی مباهی به سرپرستی «حکیم عمر خیام» و با همکاری عبدالرحمان خازنی ) در ۳ رمضان ۴۷۱ هجری قمری تدوین شد.
و محل رصد آن شهرهای اصفهان (پایتخت سلجوقیان)، ری و نیشابور ذکر شدهاست.و دقیقترین گاهشماری تاریخ ساخته شد.
گاهشماری جلالی مانند گاهشماری یزدگردی ۳۰روزه با ۵روز افزوده و ماهها با همان اسامی (فروردین تا اسفند با پسوند جلالی یا سلطانی) و روزها با عددشماری بودهاست و لحظه تحویل سال مقارن با عبور مرکز خورشید از نقطه اعتدال بهاری است، وقتیکه خورشید از نیمکره جنوبی وارد نیمکره شمالی آسمان میشود. این لحظه که اول برج حمل نامیده میشود، نوروز نامیده میشود و همیشه بر روز اول بهار منطبق است.
مهمترین ویژگی گاهشماری جلالی، که آن را از سایر گاهشماریهای ایرانی پیش از خود متمایز میکند، نخستین کبیسهای است که به هنگام رسمیت یافتن گاهشماری جلالی (در 471 هجری قمری) اعمال شده است. این کبیسه، که به کبیسه جلالی نیز مشهور است، عبارت بود از حذف هجده روز آغاز فروردین در سال 448 یزدگردی و قرار دادن موقعیت ورود خورشید به نقطه اعتدال بهاری در اول این ماه.
از آنجاییکه محور چرخش زمین به دور خودش تقریبا ۲۳/۵ درجه با محور چرخش خورشید به دور خودش زاویه دارد صفحه دایره برجها (دایرة البروج، صفحهای که از استوای خورشید میگذرد) نیز نسبت به صفحه استوای آسمانی (صفحهای که از استوای زمین میگذرد) ۲۳/۵ درجه زاویه دارد
صفحه دایره برجها صفحه استوای آسمانی را در دو نقطه اعتدالها قطع میکند: اعتدال بهاری و اعتدال پاییزی. در اعتدالها طول روز و شب تقریبا در تمام کره زمین برابر است، هنگامی که زمین به اعتدال بهاری میرسد ( بین ۲۹ اسفند تا اول فروردین) آغاز بهار در نیمکره شمالی و سال نو بر اساس دقیقترین گاهشماری جهان، گاهشماری جلالی، است که در دو کشور ایران و افغانستان استفاده میشود.
نام ماههای این تقویم همان نامهای باستانی تقویم یزدگردی بودند با پسوند جلالی یا سلطانی ( تیر، مهر، اسفند ... ) ؛ و در برخی منابع تاریخی از نامهای دیگری هم استفاده شده است
۱- ماهنو
۲- نوبهار
۳- گرمافزا
۴- روزافزون
۵- جهانتاب
۶- جهانآرا
۷- مهرگان
۸- خزان
۹- سرمافزا
۱۰- شبافروز
۱۱- آتشافروز
۱۲- سال افزون
مدت سال شمسی، نوروز و کبیسههای تقویم هجری شمسی دقیقا بر مبنای محاسبات نجومی تعیین میشود. تقویم هجری شمسی، تنها تقویم متداول در جهان است که علاوه بر کبیسههای چهارساله، کبیسه پنج ساله نیز دارد. وجود کبیسههای پنج ساله، باعث انطباق دایمی و دقیقتر تقویم هجری شمسی با فصول طبیعی میشود.
• تعداد روزهای ماههای تقویم هجری شمسی مبنای نجومی و طبیعی دارد. به عبارت دقیقتر، تعداد روزهای ماهها با مدت حرکت ظاهری غیربکنواخت مرکز خورشید روی دایرهالبروج هماهنگی کامل دارد
گروه تحقیقاتی استاد خسروی
https://eitaa.com/Ostadkhosravi