✡️ نگاهی به #تاریخ #اقتصاد_سیاسی ایران و خاندان‌های یهودی #بوشهر، #شیراز و #تاریخ آغازین #تکاپوهای_استعماری در ایران (١) 1️⃣ با افول بندرعباس، از اوائل دهه ۱۷۶۰ #بندر_بوشهر به مهم‌ترین بندر تجاری ایران بدل شد. آلکساندر داگلاس، سرپرست دفتر کمپانی هند شرقی بریتانیا در بندر عباس، در ۱۹ آوریل ۱۷۶۲ به لندن گزارش داد: «در وضع فعلی، بوشهر تنها بندر خلیج فارس است که در آن تجارت قابل توجهی جریان دارد.» او شش سال بعد مرکز فعالیت کمپانی را به بوشهر منتقل کرد. 2️⃣ از نیمهٔ دوم سدهٔ هیجدهم، به‌دلیل موقعیت تجاری بوشهر، #یهودیان، ارامنه و #پارسیان (زرتشتیان) این بندر را به یکی از مراکز اصلی فعالیت خود بدل کردند تا بدان‌جا که در اوائل سدهٔ نوزدهم بوشهر دارای دو محلهٔ یهودی‌نشین بود. در دههٔ ۱۸۶۰ در بوشهر حدود ۳۵۰ #یهودی زندگی می‌کردند و در مناطق اطراف، چون بحرین، نیز حضور داشتند. در سال ۱۹۰۰ تعداد آن‌ها به ۶۰۰ نفر رسید. 3️⃣ در سال ۱۸۲۹ م./ ۱۲۴۵ ق. #خاندان_ساسون (سرانِ یهودیان بغداد)، از بغداد به بوشهر مهاجرت کردند. خاندان ساسون قریب به ۵ سال در بوشهر به واردات کالا از بمبئی به ایران اشتغال داشت و در سال ۱۸۳۳ به‌طور کامل در بمبئی مستقر شد. بمبئی دومین شهر بزرگ امپراتوری بریتانیا، پس از لندن، بود. 4️⃣ از نیمهٔ اول سدهٔ نوزدهم، ساسون‌ها، و سایر سران #یهودیان_بغداد مانند خاندان‌های عزرا و کدوری و گبای، در اتحاد با #الیگارشی_پارسی و برخی شرکای مسلمان، چون خاندان آقاخان محلاتی (سران اسماعیلیه)، و هندو، چون خاندان‌های تاگور و سِن، مقتدرترین کانون مالی- تجاری و سیاسی بمبئی و بنگال به‌شمار می‌رفتند که از طریق حکومت هند بریتانیا بر مقدرات ایران تأثیر بزرگ نهادند. 5️⃣ اینان بنیان‌گذاران فرقه‌های رازآمیز، چون #فراماسونری و #تئوسوفی و فرقه‌های دینی چون برهما ساماج و احمدیه (قادیانی)، در شبه‌قاره هندوستان بودند همان‌گونه که شرکای ایرانی‌شان فرقه‌های همسان را در ایران بنیان نهادند. ✍️ استاد عبدالله شهبازی/ ادامه مطلب در دو پست بعدی:👇👇👇 👉 @jscenter 👉@SchoolofEconomics

✡️ نگاهی به #تاریخ #اقتصاد_سیاسی ایران و خاندان‌های یهودی #بوشهر، #شیراز و #تاریخ آغازین #تکاپوهای_استعماری در ایران (٢) 1️⃣ پیوند #ساسون‌ها و #الیگارشی_پارسی هند در زمان شکوفایی تجارت ایران و هند و اوج فعالیت کمپانی هند شرقی بریتانیا و سایر کمپانی‌های غربی در بمبئی رخ داد. 2️⃣ تجارت جهانی #تریاک در آغاز راه و در اوج سودآوری بود. در سال ۱۸۳۲، با سرمایهٔ خاندان‌های زرسالار بریتانیا، کمپانی «جردن ماتسون» در بندر کانتون تشکیل شد و به «غول» تجارت جهانی #تریاک بدل گردید. 3️⃣ نه‌تنها زرسالاران لندن و دلالان و شرکای بومی آنان در هند و بنادر چین، که بر پایهٔ این تجارت طبقهٔ جدیدی را در هند و خاوردور بنیان نهادند و این طبقه زمام اقتصاد و سیاست آسیای جنوب شرقی را به‌دست گرفت، بلکه تجار بزرگ بندر بوستن آمریکا نیز به #تجارت_تریاک با چین روی آوردند. ثروت ناشی از تجارت جهانی تریاک در بنیاد پیدایش طبقه‌ای قدرتمند در ایالات متحده آمریکا قرار گرفت که به #الیگارشی_بوستن موسوم است. 4️⃣ این تحول، در ایران به اقتدار شبکه‌ای انجامید که از سال ۱۲۸۸ ق./ ۱۸۷۱ م. کِشت گستردهٔ تریاک را بنیان نهاد و به تجار و صادرکنندگان عمدهٔ آن بدل شد. هر چند #دیوید_ساسون در سال ۱۸۳۳ مرکز شبکهٔ تجاری گسترده‌اش را از بوشهر به بمبئی منتقل کرد ولی خویشان و کارگزاران او همچنان نبض تجارت بوشهر- بمبئی را به‌دست داشتند. 5️⃣ شیراز، به‌عنوان مرکز ایالت فارس و نزدیک‌ترین شهر بزرگ به بوشهر، در این تجارت از جایگاه اصلی برخوردار بود. حاج میرزا علی‌اکبر خان قوام‌الملک #یهودی‌تبار کلانتر شیراز و بیگلربیگی فارس بود و یهودیان مهاجر، که بسیاری از آنان «مسلمان» و «بومی» شده بودند، در کسوت «تاجران شیرازی» رشتهٔ این تجارت را استوار می‌کردند. ✍️ استاد عبدالله شهبازی 👉 @jscenter 👉 @SchoolofEconomics