زرق وبرق بدل شده است. مسجد بزرگترین آموزشگاه قرآن، حدیث، فقه، لغت، و دیگر علوم بوده و بیشترین مساجد در ابتدای تاریخ اسلامی مراکز نهضت‌های علمی و فرهنگی محسوب می‌شده‌اند. برخی مسلمانان تهی دست در صفه و سکّوی مسجد النبی در مدینه به کسب دانش می‌پرداختند، آنجا محل سر پوشیده‌ای در شمال مسجد بوده که مسلمانان فقیر و بینوا در آن‌جا پناه می‌گرفته‌اند. مسجد، علاوه بر اعتبار و شان عبادی خود که خلیفه‌ی مسلمین در آنجا نماز به جماعت می‌گذارد، مرکز و مقرّ شؤون دولتی و حکومتی بود. منبر مسجد، حکم تخت شاهی دوره‌های بعدی را در کشور‌های غیر اسلامی داشت که فراز آن، سیاست حکومت تبیین و خطبه‌ها ایراد می‌شد. خلیفه ـ مانند پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) ـ سفرا را در مسجد به حضور می‌پذیرفت و قرار داد‌های مهم دولتی و جهانی مرتبط با مصالح عمومی، در مسجد منعقد می‌شد و از آن پس به اجرا در می‌آمد. مسجد مقرّ عالمان تفسیر و حدیث بود و اطفال مسلمین در آنجا دانش‌های مقدماتی و آداب و اصول می‌آموختند. مسجد، جایگاه قاضیان و داوران مسلمان، و حتی برای عده‌ای از مظلومان پناهگاه سیاسی بود که احیاناً با التجای به آن از شر دشمن در امان بودند، یا حتی دشمنان را از پای در می‌آوردند. ✳️✳️✳️✳️✳️✳️✳️✳️✳️ ← مساجد جهان اسلام «مسجد الازهر» مصر در عهد خلفای فاطمی مرکز مهم فرهنگی و مجمع علمی دانشمندان، به ویژه فقهای شیعه به شمار می‌رفت و هر چند در ابتدای امر، مسجدی ساده بود، ‌لکن بعدها به صورت دانشگاهی در آمد که دانشجویان و طالبان علم از اطراف و اکناف جهان اسلام به آنجا روی می‌آوردند. مسجد «قرویّین فاس»، در نیمه‌ی قرن سوم هجری قمری تاسیس شد و سپس به یکی از مراکز مهم فرهنگی و علمی در آمد؛ فارغ التحصیلان این مسجد با تبحّری که در علوم و فنون مختلف داشتند به اقطار اسلامی سرازیر شدند. مسجد «قرطبه»، اروپاییان را به خود جذب کرد و آنان را برای تحصیل دانش و کسب آگاهی بیشتر از اسلام به سوی خود کشید و عده‌ی کثیری از فقیهان، دانشمندان، ‌شاعران، ادیبان، فلاسفه و مترجمان آثار از آن مساجد فارغ التحصیل شدند. حوزه علمیه نجف اشرف به دست «شیخ الطایفه محمد بن حسن طوسی» در مسجد یا مساجد کنار حرم امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب (علیه‌السّلام) پایه گذاری شد و این مرکز علمی، با سابقه‌ای هزار ساله، تاکنون فقها و دانشمندان برجسته‌ای به جامعه‌ی بشری تحویل داده که به اقرار و اعتراف برخی حقوقدانان معاصر و صاحب اثر، ‌نظریه‌ی بعضی از فقهای فارغ التحصیل آن حوزه‌ی مقدس بر نظریه‌ی مشهورترین دانشمندان و حقوقدانان مغرب زمین در زمینه‌ی حقوق تطبیقی رجحان داشته و از عمق و دقت بیشتری برخوردار است.[۱۸] افزون بر بعد علمی، بعد سیاسی و مرکزیت مبارزاتی این حوزه‌ی شیعی ـ به ویژه در دو قرن اخیر ـ اظهر من الشمس است. همچون رهبری نهضت ضد انگلیس استعمارگر در جنگ‌های عراق و رهبری نهضت مشروطیت ایران در دوره‌ی قاجار،‌ و جنبش تنباکو و سر انجام قیام اسلامی و حرکت بی‌نظیر امام خمینی (قدس سره) در براندازی سلطه‌ی استعماری آمریکا و طرد رژیم دست نشانده‌ی پهلوی. حوزه علمیه قم نیز در مساجد اطراف مرقد مطهر حضرت فاطمه معصومه (علیهاالسلام) بنیان نهاده شده و توسعه پیدا کرده است؛ افاضات علمی و انتشار فرهنگ اصیل اسلامی از این مرکز مقدس علمی ـ دینی، بر همگان روشن است و اثبات آن با توجه به این همه آثار درخور توجه نیاز به اقامه‌ی دلیل و برهان ندارد. ← نقش دشمن با این همه آثار شگرف و در خور توجهی که مساجد برای جامعه‌ی اسلامی و انسانی به همراه داشته است موجب شده تا استعمارگران مخرب فرهنگ، به قصد سلطه‌یابی بر کشور‌های اسلامی زرخیز شرق و دست‌اندازی به چاه‌های نفت منطقه خاوری مسلمان‌نشین، به توطئه‌چینی بپردازند و با شیطنت و استشراق علمی در تضعیف این مراکز بکوشند؛ که در نتیجه به تغییر اوضاع سیاسی اجتماعی آن کشور‌ها دست یافتند و با اجرای سیاست‌های موذیانه و اعمال شیوه‌های استعماری نو و کهنه نظامی و فرهنگی و گماردن نوکران بومی و دست آموز و کاملاً مطیع خود، وضع مساجد را دگرگون ساختند و به وضعی نابهنجار راندند که امروزه شاهدیم. خوشبختانه نسل متعهد و آگاه، امروزه می‌تواند به داوری صحیح بنشیند و به این نتیجه برسد که نه روی آوردن به مساجد و تعمیم فرهنگ مسجد، عامل عقب ماندگی است و نه روی برتافتن از مساجد، موجب پیشرفت واقعی است، زیرا چه عقب ماندگی و چه پیشرفت و ترقی هر یک اسباب و عوامل خود را دارند؛ ‌اثر مساجد به شرط توجه به ارزش‌ها مثبت و سازنده است. بر مسلمانان عصر حاضر ـ که عصر بیداری و بازگشت به خویش است ـ فرض و لازم است که فرهنگ مسجد را احیا و زنده کنند و این مراکز روحانی و فرهنگی و عبادی را با همان منزلت واقعی و ماموریت اصلی و فلسفه حقیقی‌اش مطرح سازند، و نیز حوزه‌های علمیه و دانشگا‌ه‌های ممالک اسلامی را با روح توحیدی، و تفکر مبتنی بر خدا‌پرستی و

عقیده به مبداومعادونه براساس شرک و کفر و الحاد و‌اندیشه‌ی صرفاً مادی، تجدید سازمان کنند؛ در غیر این صورت، مساجد ما خلوت‌تر و بی‌رونق‌تر و دانشگاه‌های ما بی‌محتواتر خواهد شد و در نتیجه دشمنان اسلام و مسلمین و ایادی پست و جیره‌خوار آنان به اغراض پلید و شیطانی خود بیش از گذشته دست خواهند یافت و ملل مسلمان را بیش از پیش به خاک سیاه خواهند نشاند. مرکز سازماندهی نهضت‌ها ملت‌های مسلمان همواره حرکت‌های انقلابی و نهضت‌های رهایی بخش خود را از مساجد آغاز کرده‌اند؛ مساجد همواره کانون‌های الهام بخش برای مردم ظلم ستیز بوده است، ‌به خصوص در تاریخ نهضت‌های اسلامی که در ایران شکل گرفته است به طور قطع هسته‌ی مرکزی همه‌ی آنها در مساجد تکوین یافته است. اینک به ذکر چند نمونه می‌پردازیم: ✅← قیام سربداران در نیمه‌ی اول قرن هشتم هجری قمری که حکومت مغول پس از قتل عام‌های وسیع چنگیز و هولاکو مردم ایران را به یاس و ذلّت و ضعف تسلیم کرده بود و خواسته‌های چنگیز، ‌قانون بود و شمشیر دژخیمی مجری قانون، ‌خان‌های مغولی و صحرا گردان و افسران و رؤسای طوایف محلی، هر یک منطقه‌ای را به صورت اقطاع یا تیول در چنگ خود گرفته با قساوت هولناکی دهقانان را برده‌وار به بند کشیده بودند و در شهر‌ها نیز علمای مذهب یا در خدمت حکام مغول در آمده بودند و یا لباس زهد و تصوف پوشیده به انزوای خانقاه‌ها خزیده بودند و غیر مستقیم جاده صاف کن تجاوز و زمینه‌ساز جنایت شمرده می‌شدند و مردم را در زیر تازیانه‌ی جلادان و چپاولگران مغولی تنها گذاشته بودند، در این هنگام یک فقیه انقلابی به نام «شیخ خلیفه»، ‌ مسلمان‌وار، ‌در جستجوی حقیقت برمی‌خیزد و از همه‌ی مدعیان معروف آن عصر، سراغ می‌گیرد، نخست نزد «بالوی زاهد» می‌رود تا راه نجات را در مکتب پارسایی و آزادی او بیابد، زهد را سکوت در برابر ظلم می‌بیند و چه بی‌شرمی و بی‌رحمی و خود‌خواهی زشتی که انسانی در پیرامونش ضجه‌ی اسیران و نعره‌ی جلادان و فقر گرسنگان و تازیانه‌های ستم را بر گُرده‌ی بیچارگان ببیند و بشنود و به جای آنکه به نجات آنان برخیزد، خود به تنهایی، در طلب نجات خود و کسب بهشت باشد. ✅←← شیخ خلیفه «شیخ خلیفه» آن چیزی که به دنبالش بود، در محضر «شیخ بالوی» زاهد آملی، نمی‌یابد و با نفرت از او می‌گریزد و نزد «شیخ زکی الدین علاء‌ الدوله سمنانی» می‌رود که آوازه‌ی معرفت و پیشوایی طریقت او در تصوف، همه جا پیچیده بود، تصوف را نیز چون زهد، مذهب فرار از واقعیت‌ها و مسئولیت‌ها و پشت کردن به سرنوشت مردم و نادیده گرفتن ستم‌ها و قساوت‌ها می‌یابد؛ او را می‌بیند که دلی نازک و احساسی لطیف و روحی متعادل دارد، اما چگونه است که سیل خونی که مغول بر این ملک جاری کرده است و زوالی که اسلام و مردم را تهدید می‌کند، آرامش روح و صفای دل او را‌اندکی کدر نساخته است. گمشده‌ی خود را نزد او نیز نمی‌یابد، چنانکه روزی شیخ «علاء الدوله سمنانی» از وی می‌پرسد: «ای شیخ آنچه من می‌طلبم از این مذهب‌ها بالاتر است».[۱۹] از او نیز به نفرت می‌گریزد و به خدمت «شیخ الاسلام امام غیاث الدین حموی» به «بحر آباد» می‌رود ولی در بحر آباد نیز به خواسته‌ی خود نمی‌رسد و لذا رخت سفر می‌بندد و در لباس «درویش» ساده، تنها و غریب به سبزوار می‌آید. در «مسجد جامع» شهر خانه می‌کند و آنجا به وعظ می‌پردازد، سخنانش خلق کثیری را به سوی او می‌کشاند و بسیاری از افراد مرید و پیرو او می‌شوند؛ ‌به این ترتیب، آوازه‌ی شهرتش در اطراف و کنار می‌پیچید و صاحبان قدرت را به وحشت می‌اندازد؛ ‌از این رو صاحبان قدرت در دو بعد سیاسی و عقیدتی به مبارزه با او برمی‌خیزند، لکن «شیخ خلیفه» همچنان به کار خود مشغول و به تعلیم و تعالیم خود که عمدتاً قیام علیه ستمگران بود می‌پردازد. ✅←← فتوای علمای درباری و سر انجام علمای درباری که دست در دست حکام مغول داشتند، فتوایی صادر می‌کنند، با این مضمون که: «شخصی در مسجد ساکن است و حدیث دنیا می‌گوید و چون منعش می‌کنند، اثری نمی‌پذیرد و اصرار می‌نماید، این چنین کسی واجب القتل باشد یا نی؟ و اکثر فقهای رسمی زمان جواب می‌دهند که: باشد».[۲۰][۲۱] صورت فتوا را به نزد سلطان «ابو سعید» می‌فرستند تا بر آن صحه بگذارد. لکن ایلخان از این کار سرباز می‌زند و جواب می‌دهد: ‌«من دست به خون درویشان نمی‌آلایم، حکام خراسان به موجب شرع شریف عمل نمایند».[۲۲] [۲۳] [۲۴] حکام و عمّال آنها در کار خود شدت عمل نشان می‌دهند و در صدد قتل شیخ بر می‌آیند، ‌ولی مریدان «شیخ» مانع از این کار می‌شوند، از سوی دیگر آوازه‌ی تعالیم شیخ مردم را به سوی او می‌کشد و هر روز بر عدّه‌ی پیروان او افزوده می‌شود. ارادت «شیخ حسن جوری» که به هر حال خود وزنه‌ای در منطقه محسوب می‌شد به اعتبار «شیخ خلیفه» و عدّه‌ی پیروان او می‌افزاید؛ اما صاحبان قدرت دست از او برنمی‌دارند و هر لحظه برای از بین بردن وی به طرح نقشه‌ای می‌پردازند وسرانجام درخفا

دسیسه کرده ویک روز قصد خود را عملی می‌سازند. «و در این اثنا ناگاه بامدادی به مسجدی که شیخ خلیفه می‌بود در آمدند ریسمانی بر ستون بسته دیدند و شیخ «خلیفه» از آن به حلق آویخته خشتی چند در پاس ستون بر یکدیگر نهاده، چنانکه پای بر آن خشت‌ها نهند و گردن به آن ریسمان رسد. بعضی را ظن آن شد که شیخ قصد خود کرده و اتباع او گفتند: منازعان، او را قصد کرده‌اند. فی الجمله کیفیت آن معلوم نشد».[۲۵] [۲۶][۲۷] لکن کیفیت معلوم بود. کار، کار معاندان و دشمنان سیاسی و عقیدتی «شیخ خلیفه» بود که سرانجام پس از کوشش‌های فراوان به اهداف خود رسیدند. پس از او بی‌درنگ شاگرد وی «شیخ حسن جوری» کارش را ادامه داد. وی ابتدا اعلام بسیج سپس سازماندهی کرد و مبارزه را مخفی ساخت و خود در شهر‌ها گردید و دست به هجرت زد و همه جا بذر آگاهی و انقلاب را بر مبنای تشیع پاشید. ✅← نهضت مشروطه در نهضت مشروطه نیز «مساجد» نقش بسیار حساسی در انسجام و حرکت مردم داشت. روحانیت مبارز و انقلابی با سخنان دلنشین و افشاگرانه‌ی خود مردم را در صفوف متحد از مساجد به سوی میادین مبارزه و انقلاب رهبری کردند، مساجد کانون‌های آگاهی بخش و ایام ماه محرم و عاشورا و ماه مبارک رمضان نقطه‌ی عطفی در تاریخ مبارزات مردم بوده است. ✅← انقلاب اسلامی به طوری که اشاره شد، ‌در صدر اسلام، حرکت‌ها از مسجد آغاز و در مسجد سازماندهی می‌شد و نیروها از مسجد بسیج می‌شدند، به این ترتیب نهضت و انقلاب همواره با مسجد، ‌پیوندی استوار و جاودانه دارد. با الهام از این تفکر بنیادی اسلامی، ملت مسلمان ایران در جریان «انقلاب اسلامی»، بویژه در سال قبل و بعد از پیروزی شکوهمند انقلاب، ‌با تاکید رهبر عظیم الشان انقلاب، یعنی امام خمینی (رضوان الله تعالی علیه) بر حضور فعال در مساجد، مسجد‌ها حالتی پر تحرک و سرنوشت ساز یافت و به دوران صدر اسلام باز‌گردانیده شد و روحانیت مبارز در سنگر محراب و منبر به تبیین تفکر سیاسی اسلام و نشر اهداف نهضت و افشاگری در زمینه‌ی فجایع رژیم ستمشاهی و آثار شوم سلطه‌ی خارجی و توطئه‌های استکبار جهانی به ویژه آمریکا و صهیونیسم پرداخت، ‌و با بازگو کردن بیانیه‌ها و اعلامیه‌ها و سخنان رهبر اسلام، ‌ آگاهی مردم را درباره‌ی آرمان‌های اسلامی و فجایع رژیم شاه رشد و تعمیق بخشید. مساجد در سراسر ایران موقعیتی سازنده و جایگاهی مقدس پیدا کرد و جاذبیت و مرکزیت سیاسی و عبادی خود را باز یافت، با این تحول عمیق، که خود باز‌گشتی به دوران شکوهمندU صدر اسلام و سیره‌ی پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و امیرالمؤمنین علی (علیه‌السّلام) بود، نقش سرنوشت سازی در ایجاد وحدت و یکپارچگی طبقات گوناگون ملت و همدلی نیرو‌های انقلابی در مسیر اهداف و آرمان‌های مقدس انقلاب اسلامی، ایفا کرد. پایگاه ارتباطی متناسب به خوبی می‌دانیم که کارکرد وسایل ارتباط جمعی در برقراری هر چه عمیق‌تر ارتباط با انسان ـ به صورت مهمترین مخاطب ـ خلاصه و متمرکز می‌شود. اگر چنین باشد، باید ببینیم مسجد، به عنوان پایگاهی ارتباطی و بسیار مهم، چه نقشی در افزایش پیوند‌های انسانی و توسعه‌ی فرهنگ اسلامی ایفا کرده است. در تبیین این قسمت از این نوشتار به ذکر نکاتی تامل‌زا به این شرح می‌پردازیم: ۱) اصولاً تمامی وسایل ارتباط جمعی، نوعی ارتباط غیر حضوری را با مخاطب برقرار می‌سازند و این ارتباط غیر حضوری، علی‌رغم جذابیت‌های فراوانش حالتی تصنعی داشته و لزوماً دارای ارتباطی عمیق با مخاطبان نیست. ۲) در تمامی نظریه‌های ارتباطی تاکنون، رسانه‌های جمعی، وظیفه‌ی اطلاع رسانی و ارسال پیام داشته‌اند؛ در این بینش، ‌ می‌باید افکار عمومی به سمتی خاص، ‌که نهاد‌های سیاسی و حکومت‌های قدرتمند و غالب دنیا طالبند، سوق داده شود و رفتار جمعی بر اساس الگو‌هایی که عرضه می‌شود، شکل گیرد و نهایتاً ثبات اجتماعی در تحقق اهداف سرمایه‌داری جهانی حفظ شود. بدیهی است در این نظریه‌ها، انسان، ابزاری بیش نیست ولی دیدگاه رسانه‌ای اسلام انسان را نه تنها به عنوان مخاطبی که پیامی به اطلاع او می‌رسد، بلکه به منزله‌ی مخاطبی که آگاهی و به ویژه تعالی او همواره مدّنظر است، می‌نگرد، پس، فرق است میان تعالی آموزش و تربیت انسان تا به دست گرفتن تنها افکار عمومی او. ۳) ‌نفوذ در قلب‌ها و در افکار، به مراتب اقتداری افزون‌تر در افکار می‌سازد. رسانه‌های جمعی مورد تاکید فرهنگ اسلامی، که عمدتاً بر نقش رسانه‌ای مسجد و خطابه و ارتباط‌ها و پیوند‌های حضوری (و تشکل‌های ارتباطی خاص) انگشت می‌گذارد و البته وسایل و تکنیک‌های نوین را هم نفی نمی‌کند و می‌پذیرد، در این نکته‌ی حکمت‌آمیز هدایتی خلاصه می‌شود، زیرا در این مدل ارتباطی، انسان با انسان حضوراً در ارتباط است و این شیوه‌ی ارتباط، در تصرف قلب‌ها و تسخیر افکار به مراتب مؤثر‌تر است. ۴) ‌مسجد و خطابه، بر فرهنگ شنیداری تاکید دارد، بدیهی است در جوامع اسلامی که کماکان از تحولات

فرهنک دیداری اثار مهمی دیده نمی‌شود، مسجد و خطابه با استفاده از فرهنگ شنیداری مؤثر‌ترین پیام ‌رسان است. ضمن آنکه مسجد به عنوان پایگاه و رسانه‌ی ارتباطی مهم، از هر دو حالت می‌تواند به طور بالقوه برخوردار باشد. برای نمونه اگر مساجد در زمانی که درصد مردم با سواد جامعه‌ی مورد نظر ما به حدی رسید که به ناچار می‌باید پاسخگوی نیاز‌های فرهنگی آنان، به ویژه در زمینه‌ی کتاب و رسانه‌های دیداری مثل سینما، تئاتر و امثال آن باشد، به سهولت می‌توان کتابخانه و کانون‌های فرهنگی را در مساجد تشکیل داد و تقویت کرد، ولی نکته‌ی جالب این است که مخاطب آمده است و مسجد چون کانون هدایت انسان در بستر اجتماع و از جاذبه‌های معنوی فراوانی برخوردار است، ‌ اثر خود را بر مخاطبانش می‌گذارد. 🔵 نتیجه گیری در عصر تحول شگرف ارتباطات قرار گرفته‌ایم، عصری که از آن به «عصر دهکده‌ی جهانی» یاد می‌شود، نه می‌بایست یکسره مرعوب این تحولات شد و نه از کار فرهنگی تبلیغی و ارتباطی عظیمی که در این مقطع حساس تاریخی بر دوش مبلغان و علما و خطبا و عناصر فرهنگی نهاده شده است، ‌غفلت ورزید. ماندگاری فرهنگ اسلامی به حفظ این تلاش و افزوده‌تر شدن بستگی تام پیدا کرده است. در دنیای ارتباطات، تحولات تکنیکی یک پایه‌ی این تحول محسوب می‌شوند، ولی دنیا با فرو‌پاشی مکتب‌ها و بحران فرهنگی و انحطاط اجتماعی، پیام و فرهنگی درست برای رفع نیاز‌های انسان معاصر در دست ندارد. اهمیت اسلام و فرهنگ آن و توجه یکجا به نقش رسانه‌های امروزی و مساجد به عنوان مدل ارتباطی و رسانه‌ای سنتی در جوامع اسلامی، ‌ نباید نادیده انگاشته شود. کارکرد رسانه‌ی ارتباط جمعی، با همه‌ی تحولات تکنیکی، ‌زمانی قرین توفیق قلمداد می‌شود که بتواند عمیق‌ترین ارتباط و پیوند را با مخاطب خود برقرار سازد. مساجد در پیشرفت و پیروزی انقلاب اسلامی سال ۵۷، ‌ نشان دادند که می‌توانند چنین ارتباطی را برقرار ساخته و نقش هدایتی و رسانه‌ای خود را ایفا کنند. ویژگی‌های منحصر به فرد مسجد، در قالب پایگاه‌های ارتباطی مهم به هیچ وجه نباید در دنیای امروز فراموش شود، بلکه این پایگاه همواه می‌تواند در تقویت فرهنگ شنیداری و دیداری مردم و مخاطبانش بسیار مؤثر باشد؛ ماندگاری فرهنگ اسلامی تاکنون به لحاظ پویایی و تحرک این کانون‌های سازماندهی حرکت‌های اجتماعی و توده‌ای مردم بوده است. در آینده هم یکی از عوامل و متغیر‌های مهم این ماندگاری ما تحرک همین پایگاه‌هاست. 🔴 پانویس   ۱. ↑ مکارم، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱، ص۴۴.     ۲. ↑ سعیدی، عباس، بینش اسلامی و پدیده‌های جغرافیایی، ص۴۰ - ۴۱. ۳. ↑ سعیدی، عباس، بینش اسلامی و پدیده‌های جغرافیایی، ص۴۱. ۴. ↑ سعیدی، عباس، بینش اسلامی و پدیده‌های جغرافیایی، ص۴۱ - ۴۲. ۵. ↑ سعیدی، عباس، بینش اسلامی و پدیده‌های جغرافیایی، ص۴۲. ۶. ↑ سعیدی، عباس، بینش اسلامی و پدیده‌های جغرافیایی، ص۴۲ - ۴۳. ۷. ↑ حجتی، سید محمدباقر، آداب تعلیم و تعلّم در اسلام، ص۵۵. ۸. ↑ غنیمه، عبدالرحیم، تاریخ دانشگاه‌های بزرگ اسلامی، ص۵۲. ۹. ↑ غنیمه، عبدالرحیم، تاریخ دانشگاه‌های بزرگ اسلامی، ص۴. ۱۰. ↑ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۳، ص۴۲۲.     ۱۱. ↑ بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، ج۱، ص۹۵.     ۱۲. ↑ زرکشی، محمد بن عبدالله، اعلام المساجد باحکام المساجد، ص۲۷. ۱۳. ↑ زرکشی، محمد بن عبدالله، اعلام المساجد باحکام المساجد، ص۲۷. ۱۴. ↑ حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۳، ص۴۲۳.     ۱۵. ↑ توبه/سوره۹، آیه۱۰۸.     ۱۶. ↑ ابراهیمی، حسن، تاریخ الاسلام. ۱۷. ↑ ابراهیمی، حسن، تاریخ الاسلام، ج۱، ص۵۲۴. ۱۸. ↑ جوان، موسی، مبانی حقوق، ج۲، ص۱۳۸ ۱۹. ↑ میرخواند، محمد، روضة الصفا، ج۵، ص۶۰۵. ۲۰. ↑ حافظ ابرو، مجموعه، زبدة التواریخ. ۲۱. ↑ میرخواند، محمد، روضة الصفا، ج۵، ص۶۰۵. ۲۲. ↑ حافظ ابرو، محمد، جغرافیا. ۲۳. ↑ حافظ ابرو، محمد، زبدة التواریخ. ۲۴. ↑ میرخواند، محمد، روضة الصفا، ج۵، ص۶۰۵. ۲۵. ↑ حافظ ابرو، محمد، مجموعه. ۲۶. ↑ حافظ ابرو، محمد، زبدة التواریخ. ۲۷. ↑ مجمل، ج۳، ص۴۲. منبع سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «نقش مساجد در جوامع اسلامی»  کانون فرهنکی هنری شهدای نوقاب

ندبه عملی. پنجم دی ماه 99 منزل همسر شهید

یکی از گروه ها همان پشت بام نماز ظهر را اقامه و بعدم ادامه کار

#_ ندبه عملی 🎬 #طنز صبح جمعه 5 دی ماه 99 #_گروه جهـادی شـهیـدغیـور اصلـی به همت خیرین چکمه و بیل خریداری گردید ☝️ شما هم می‌توانید در این کار خداپسندانه سهیم باشید کمک های نقدی خود را به شماره کارت 👇👇👇 6037997558982113 بنام اسماعیل صدیقی واریز نمایید. ضمنا جهت کمک های غیر نقدی با تلفن 09153770842 اسماعیل صدیقی تماس بگیرید

#محتوا 🔰 سامانه انتشار محتوا سردار شهید حاج قاسم سلیمانی 🔸 محتوا با کیفیت چاپ و قابل دانلود مستقیم مورد نیاز تشکل ها و مجموعه های فرهنگی اجتماعی در اولین سالگرد شهادت سردار دلها 📷 گرافیک و تصاویر: 🔹 مجموعه نمایشگاهی فقط برای خدا (۳ سری) 🔹 مجموعه پوسترهای جدید حاج قاسم 🔹 مجموعه تایپوگرافی 🔹 مجموعه شابلون 🔹 مجموعه ۴۰ تصویر از وصیتنامه 🔹 مجموعه تصویری سخنان رهبری درباره حاج قاسم 🔹 پوسترهای انحصاری و فردی 🎥 ویدیو و نواهنگ: 🔹 گزیده نواهای شهادت حاج قاسم 🔹 کتاب صوتی حاج قاسم 🔹 نماهنگ صبح سخت 🔹 نماهنگ صبح نبرد 🔹 و ... 📚 کتاب و اسناد: 🔹 کتاب من قاسم سلیمانی هستم 🔹 کتاب رفیق خوشبخت ما 🔹 کتاب شرح دلبری 🔹 کتاب مکتب سلیمانی 🔹 کتاب مکتب آسمانی 🔹 رمان تنها میان داعش 🔹 میثاق نامه مکتب حاج قاسم 🔻 مشاهده و دانلود‌ محتوا: https://yk8.ir/hajqasem 🔰 ستاد مردمی بزرگداشت سالگرد شهادت سردار حاج قاسم سلیمانی #برای_سرباز #به_یاد_حاج_قاسم @yaran_khorasan

حتما تا آخر بخوانید و برای دوستاتون ارسال کنید عالییییه👌 🔴دلیل این همه تاکید بر نماز صبح چیست؟ با خواب شب، غلظت خون بالا میره و هرچقدربه صبح نزدیک می شیم خون غلیظ تر میشه و درست لحظات نزدیک شدن به اذان به حد اعلا می رسد! دلیل اینکه اکثر سکته ها سحر به بعد هست همین مسئله است! ✨👈 کسانی که بیدار می شن با وضو گرفتن قدری خون تنظیم می شه و با خوندن نماز، بدن کاملا بالانس شده و به حالت نرمال باز می گرده! ❤️ بی خود نیست می گیم خدا از مادر هم مهربونتره❤️ یه نکته جالب دیگه اینکه، كساني كه با يوگا و نرمش هاي آرامش بخش آشنا هستند می دونند "چاكراها"، نقاط ورود و خروج انرژي به بدن هستند. اگه دقت کرده باشین موقع وضو گرفتن، تنها جایی که از پایین به بالا شسته می شود مسح پاست! بقیه حرکات از داخل به سمت بیرونه. به جز مسح پا! موقع مسح پا، شما از نقطه ی انگشت شست پا، دستتون رابه سمت بالاو درون می کشین! چرا؟ چون مسح پا تنها جاییه در یوگا که انرژی مثبت را به درون بدن برمی گردونه!! در تمام مراحل وضو گرفتن با هفت چاکرای بدن سر و کار داریم. در تمام مراحل از تمام چاکراها به وسیله آب، که منبع پاکی و قداسته، انرژیهای منفی بدن رو به سمت خارج دفع کرده و در مرحله آخرِ وضو گرفتن انرژی مثبت رو وارد بدن مي كنيم. عجیب و غریب اینکه پزشکان اروپایی بدون اینکه اعتقادی به نماز داشته باشند با ترسیم بدن در حالات تشهد، رکوع و سجود کشف کردند اگر کسی پنج مرتبه (در روز حدود ده دقیقه) این حرکات (حرکات نماز) را انجام دهد بار مغناطیسی بدنش تخلیه و از سرطان در وی جلوگیری میشود!!!!! 🔴حرف آخر: از عالمی پرسیدند: بالاترین وزنه چند کیلوئه، که یه نفر بزنه و بهش بگن پهلوان؟؟ عالم در جواب گفتن بالاترین وزنه یه پتوی نیم یا یه کیلوییه. که یه نفر بتونه موقع نمازصبح از روی خودش بلند کنه! هرکی بتونه اون وزنه رو بلند کنه باید بهش گفت پهلوان. رسول الله فرموده اند: ترکِ نماز صبح : نور صورت را از بين می برد. ترکِ نماز ظهر : بركت رزق را از بين می برد. ترکِ نماز عصر : طاقت بدن را از بين می برد. ترکِ نماز مغرب : فايده فرزند را از بين می برد. و ترک نماز عشاء : آرامش خواب را از بين می برد. ❤️شاید اگه جوک بود خیلی خوب پخش می شد. اما به نیت دعوت به نماز به چند نفر بفرست. پخش اين پيام صدقه جاريه است❤️

🌼🌼بنام هستی بخش یکتا🌼🌼🌼 💝💝زیارت امام عصر(عج) 💝 💝در هر صبح گاه💝💝💝💝 💝دعای بعد از نماز صبح 💝💝 اَللّـهُمَّ بَلِّغْ مَوْلاىَ صاحِبَ الزَّمانِ صَلَواتُ اللهِ عَلَيْهِ عَنْ جَميعِ الْمُؤْمِنينَ وَالْمُؤْمِناتِ في مَشارِقِ الاَْرْضِ وَمَغارِبِها، وَبَرِّها وَبَحْرِها وَسَهْلِها وَجَبَلِها، حَيِّهِمْ وَمَيِّتِهِمْ، وَعَنْ والِدِيَّ وَوَُلَْدي وَعَنّي مِنَ الصَّلَواتِ وَالتَّحِيّاتِ زِنَةَ عَرْشِ اللهِ وَمِدادَ كَلِماتِهِ، وَمُنْتَهى رِضاهُ وَعَدَدَ ما اَحْصاهُ كِتابُهُ وأحاط بِهِ عِلْمُهُ، اَللّـهُمَّ اِنّي اُجَدِّدُ لَهُ في هذَا الْيَوْمِ وَفي كُلِّ يَوْم عَهْداً وَعَقْداً وَبَيْعَةً في رَقَبَتي اَللّـهُمَّ كَما شَرَّفْتَني بِهذَا التَّشْريفِ وَفَضَّلْتَنى بِهذِهِ الْفَضيلَةِ وَخَصَصْتَنى بِهذِهِ النِّعْمَةِ، فَصَلِّ عَلى مَوْلايَ وَسَيِّدي صاحِبِ الزَّمانِ، وَاجْعَلْني مِنْ اَنْصارِهِ وأشياعه وَالذّابّينَ عَنْهُ، وَاجْعَلْني مِنَ الْمُسْتَشْهَدينَ بَيْنَ يَدَيْهِ طائِعاً غَيْرَ مُكْرَه فِي الصَّفِّ الَّذي نَعَتَّ اَهْلَهُ في كِتابِكَ فَقُلْتَ: (صَفّاً كَاَنَّهُمْ بُنْيانٌ مَرْصوُصٌ) عَلى طاعَتِكَ وَطاعَةِ رَسُولِكَ وَآلِهِ عليهم السلام، اَللّـهُمَّ هذِهِ بَيْعَةٌ لَهُ في عُنُقي اِلى يَوْمِ الْقِيامَةِ 🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼 💝💝💝💝💝💝💝💝💝💝💝

✅ رهبر معظم انقلاب میلاد حضرت مسیح(ع) را تبریک گفتند 🔺 صفحه توییتری منتسب به رهبر معظم انقلاب در پیامی توئیتری که به زبان انگلیسی منتشر شد، عید میلاد حضرت مسیح(ع) را تبریک گفت.

☫﷽☫ 📹💢 صحبت‌های عجیب یک اسقف مسیحی در مورد حاج قاسم 🔺اسقف اعظم مسیحیت در شهر حلب: قاسم سلیمانی به مانند عیسی مسیح، مدافع مسیحیان بود!