بسمه تعالی شأنه
شرح حدیث
( حديث): سپس حضرت فرمودند: فَإِن أَرَدتَ العِلمَ فَاطلُب أَوَّلاً في نَفسِكَ حَقيقَةَ العُبُوديَّةِ: اگر اراده‌ی علم کرده‌ای و طالب علمی، در گام نخست، حقیقت عبوديت را در نفس خودت طلب کن. طالب شو که حقیقت عبودیت در جان تو محقّق شود.
معرفت در درون خود انسان است
عبوديت نتيجه‌ي معرفت خدا، معرفت نفس و درك رابطه‌ي بين عبد و مولاست و اين سه معرفت در جان هر انساني مندرج و ثبت است. اگر عبد در نفس خود تأمّل و تفكّر كند و كتاب نفس خود را مطالعه نمايد، به معرفة‌النّفس و خودشناسي نايل مي‌شود و با نيل به معرفة‌النّفس به معرفة‌الرّبّ راه مي‌يابد و آن‌گاه رابطه‌ي خود به عنوان عبد و پروردگار به عنوان ربّ را، كه همان عبوديت است، كشف مي‌كند و از رهگذر درك عبوديت، به دو جنبه‌ي اثباتي و سلبي كه لازمه‌ي عبوديت است، پي مي‌برد.
جنبه‌ي اثباتي آن، حبّ، خشيت، خوف، رجا، صبر، رضا، توكّل، تفويض، تسليم، طاعت، عبادت، ذكر، دعا و ... است و جنبه‌ي سلبي آن، ترك طاعت و بندگي غيرخدا، پروا و ترس نداشتن و اميد و طمع نبستن به غيرخدا و ... مي‌باشد.
سالك با مراجعه به درون خويش و كاوش و تأمّل در خود مي‌تواند به همه‌ي اين حقايق كه قلم صنع در كتاب نفسش نگاشته است، پي برده و دست يابد. لذا حضرت فرمودند: ابتدا در نفس خودت حقيقت #عبوديت را طلب كن. چنان كه اميرالمؤمنين علیه السلام نيز فرموده‌اند: لَيسَ العِلمُ فِي السَّماءِ لِيُنزِلَ اِلَيكُم وَ لا فِي الأَرضِ لِيَصعَدَ لَكُم، بَل مَجبولٌ في قُلوبِكُم، تَخَلَّقوا بِأَخلاقِ الرَّوحانيّينَ حَتّيٰيَظهَرَ لَكُم: علم نه در آسمان است كه بر شما فرود آيد و نه در زمين است كه براي شما بالا بيايد، بلكه در قلب‌هاي شما آفريده شده است. به اخلاق روحانيان متخلّق شويد تا بر شما آشكار شود.
يكي از تفاوت‌هاي مهمّ معرفت و علم اين است كه ممكن است شخصي به نكته‌اي علم داشته باشد، مثلاً به سودمندي صداقت علم داشته باشد؛ ولي در عمل صداقت نداشته باشد. يا فردي به زيان‌هاي دخانيات و مواد مخدّر علم داشته باشد؛ ولي به آنها مبتلا و معتاد باشد. امّا معرفت مقرون به عمل است و لذا كسي كه به عبوديت معرفت يافت؛ حقيقت عبوديت در جانش مستقر مي‌شود و به لوازم عبوديت ملتزم مي‌گردد.
التماس دعا
