🔟 ز شیر شتر خوردن و سوسمار
عرب را به جایی رسیدست کار
1⃣1⃣ که تاج کیانی کند آرزو
تفو بر تو ای چرخ گردون تفو
✅این دو بیت مشهور و جنجالی شاهنامه تنها در دو دست نویس خطی دیده شده و در مابقی نیامده است.
شاهنامه پژوهانی چون جلال خالقی مطلق ، ابوالفضل خطیبی و جلیل دوستخواه با ذکر دلایلی آن دو را از ابیات الحاقی شاهنامه دانسته اند.
از جمله این دلایل:
🔸در نسخه های کهن تر شاهنامه نیامده است.
🔸ارتباط این دو بیت با ابیات قبل و بعد
بسیار ضعیف است و با حذف آنها خللی به سیر داستان وارد نمی شود.
🔸"تفو" از واژه های شاهنامه نیست و جز در یکی دو بیت الحاقی و مشکوک، در جایی از شاهنامه دیده نمی شود.
♦️اما این دو بیت به صورت دیگر نیز نقل شده اند
تهو به جای تفو _ چرخ گردان به جای چرخ گردون
ملک عجم شان یا ملک عجم را یا دیهیم شاهی به جای تاج کیانی
♦️دکتر محمد رضا ترکی در مقاله ای با بیان اینکه این ابیات در داستان مشهور حمزه نامه به صورت:
به شیر شتر خوردن و سوسمار
عرب را بدین جا رسیدست کار
که ملک عجم شان کند آرزو
تهو باد بر چرخ گردان تهو
دیده می شود، می نویسد وقتی امیر حمزه عرب مورد توجه خسرو انوشیروان قرار می گیرد مورد رشک درباریان قرار می گیرد و آنان با گفتن اینکه ببینید کار این عرب به کجا رسیده
است که حتی ملک عجم نیز خواهان اوست، حسادت خود را به مقام او نشان می دهند.😊
از نظر وی "به یک احتمال" ماخذ این دو بیت از شاهنامه همین ماجرای حمزه نامه است. (11)
2⃣1⃣ دریغ است ایران که ویران شود
کنام پلنگان و شیران شود
✅این بیت اصلا ربطی به جریان حمله اعراب ندارد و در بخش "رزم کاووس با شاه هاماوران" آمده است.
بیت بالا به همراه ابیات پیشین و پسین:
که ما را ز بدها تو باشی پناه
چو گم شد سر تاج کاووس شاه
دریغ است ایران که ویران شود
کنام پلنگان و شیران شود
همه جای جنگی سواران بدی
نشستنگه شهریاران بدی
👈نتیجه :
از 12 بیت بالا، بیت های 2 تا 8 از ابیات شاهنامه نیستند.
بیت های 1 ، 10 و 11 جزو ابیات الحاقی و افزوده شده به شاهنامه اند.
بیت 12 از ابیات شاهنامه است اما مربوط به بخش پادشاهی یزدگرد و حمله اعراب نیست.
فقط بیت 9 از شاهنامه و مربوط به پادشاهی یزدگرد ساسانی است.
( تحقیق از #اکبر_عزیزیان )
📝پانویس ها:
1. شاهنامه چاپ مسکو، 1971، ج 9 ، بخش ملحقات (پادشاهی یزدگرد)، ص 392
2. شاهنامه چاپ ترنر ماکان، 1829 ،ج 4، بخش پادشاهی یزدگرد، ص 2061
3. بخش پادشاهی اسکندر
4. بخش داستان فرود سیاوش
5. بخش پادشاهی نوذر
6. بخش کیقباد
7. بخش پادشاهی کیکاووس
8. بخش ضحاک
9. بخش پادشاهی یزدگرد
10. بخش پادشاهی کیخسرو
11. وبلاگ فصل فاصله _ مقاله "ز شیر شتر خوردن از کیست؟" از دکتر محمدرضا ترکی
@Antishobheh
🇮🇷 کانال "ویکےشبهہ" کانال جامع شبهات و شایعات فضاے مجازے🇮🇷
🆔 @wiki_shobhe
☆○═════════┅
https://eitaa.com/joinchat/423559169C437e7ceb51
کانال 🇮🇷 ویکےشبهہ 🇮🇷 در تلگرام:📲
https://telegram.me/joinchat/BWGstz9LDGhlEtwQ6sumxg