💠 ریشه بسیاری از گناهان(۱) ✍ يكی از صفات رذيله و ناپسندی كه در انسان ها وجود دارد #سوءظن است. سوءظن يعنی اين كه انسان نسبت به ديگران بدگمانی و بدبينی داشته باشد و به تعبيری به همه چيز با عينك بدبينی بنگرد بطوری كه گفتار و كردار ديگران را در اكثر موارد حمل بر جهت منفی كند مثلا اگر كسی به او ابراز محبت كند او با خود می گويد حتما اين شخص در صدد سودجويی و سوءاستفاده از من است و بدگمانی ها و بدبيني هايی از اين قبيل. 🔹 خداوند متعال در قرآن مجيد می فرمايد: 🌷 «يا ايّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجتَنِبُوا كَثيرا مِن الظَّنِّ إنَّ بَعضَ الظَّنِّ إثْمٌ و َلاتَجَسَّسُوا وَ لايَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضاً أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتاً فَكَرِهْتُمُوهُ و َاتَّقُوا اللّهَ إِنَّ اللّهَ تَوّابٌ رَحِيم»؛ 🌹 ای كسانی كه ايمان آورده ايد، از بسياری گمانها بپرهيزيد كه بعضی گمانها گناه است و نيز هرگز (از حال درونی هم) تجسس نكنيد و غيبت يكديگر نكنيد آيا كسی از شما دوست دارد كه گوشت برادر مرده خود را بخورد البته از خوردن آن نفرت و كراهت داريد و از خدا پروا داشته باشيد كه خدا توبه پذير و مهربان است. حجرات/ 12 ✅ برخی از اختلافات خانوادگی که منجر به طلاق و گسست پیوند خویشاوندی می شود، بسیاری از گناهان و برخی از نزاح ها و خصومتها که منجر به قتل نفس می شود، ریشه در سوء ظن دارد. 🌷 اميرمؤمنان علی عليه السّلام می فرمایند: سُوءُ الظَّنِّ يُفْسِدُ الْأُمُورَ وَ يُبْعِثُ عَلیَ الشّرُور؛ بدگمانی کارها را فاسد می کند و انسان را بر کارهای زشت بر می انگیزاند. 📗 غررالحكم، ص263 #کانال_استاد_عباسے_خراسانے @abbasi_khorasani

💠 مراتب #سوءظن(۲) ✍ آنچه از روايات برمی آيد اين است كه سوءظن دارای دو مرتبه است: 1⃣ سوءظن نسبت به خدا 2⃣ سوءظن نسبت به مردم 🌷 پیامبر گرامی اسلام (صلي‌الله‌عليه‌وآله‌وسلم) در خصوص سوءظن به خدا می فرمایند: وَالَّذِي لَاإِلَهَ إِلَّا هُوَ لَايُعَذِّبُ اللَّهُ مُؤْمِناً بَعْدَ التَّوْبَةِ وَ الِاسْتِغْفَارِ إِلَّا بِسُوءٍ ظَنِّهِ بِاللَّهِ وَ تَقْصِيرٍ مِنْ رَجَائِهِ لَهُ وَ سُوءِ خُلُقِهِ وَ اغْتِيَابِ الْمُؤْمِنِينَ. و قسم به كسی كه جز او خدايی نيست خداوند هيچ مؤمنی را بعد از توبه و استغفار عذاب نمی كند مگر به واسطه چهار چيز: 1⃣ سوءظن نسبت به خدا، 2⃣ نااميدی و ياس از رحمت بی كران او، 3⃣ بداخلاقی 4⃣ و غيبت مؤمنين. 🌹 و نیز آن حضرت در خصوص سوءظن به مردم می فرماید: إنَّ اللّهَ حَرَّمَ مِنَ المُسْلِمِ دَمَهُ وَ مالَهُ وَ عِرْضَهُ وَأَنْ يَظُنَّ بِهِ ظَنَّ السَّوْءِ؛ خداوند خون و مال و آبروی مسلمان را محترم شمرده و سوءظن به مسلمان را تحريم فرموده است. 📚 وسائل الشیعه، ج 15، ص230. #کانال_استاد_عباسے_خراسانے @abbasi_khorasani

💠 نكوهش #سوءظن و ستايش حسن ظن به خداوند(۳) ✍ انسان بايد در طول زندگی به خداوند و رحمت او خوش بين و اميدوار باشد و به يقين بداند خداوند متعال از پدر و مادر نسبت به او مهربانتر است و با او به خوبی و احسن وجه مدارا خواهد نمود. 🌷امام رضا عليه السلام می فرمايند: أَحْسِنِ الظَّنَّ بِاللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَجَلَّ يَقُول: أَنَا عِنْدَ ظَنِّ عَبْدِي بِي إِنْ خَيْراً فَخَيْراً وَإِنْ شَرّاً فَشَرّاً؛ گمانت را به خدا نيكو گردان چرا كه خداوند می فرمايد: من نزد گمان بنده ام هستم اگر او به من خوش بين باشد من با او به خوبی معامله می كنم و بالعكس اگر نسبت به من بدبين باشد من هم مطابق همان نيت با او معامله می كنم. 🌹در روايت ديگری باز حضرت رضا عليه السلام می فرمايند: فَأَحْسِنِ الظَّنَّ بِاللَّهِ فَإِنَّ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام كَانَ يَقُولُ مَنْ حَسُنَ ظَنُّهُ بِاللَّهِ كَانَ اللَّهُ عِنْدَ ظَنِّهِ بِهِ وَمَنْ رَضِيَ بِالْقَلِيلِ مِنَ الرِّزْقِ قَبِلَ مِنْهُ الْيَسِيرَ مِنَ الْعَمَلِ؛ 🌸 گمان خود را نبست به پروردگار نيكو گردان زيرا حضرت ابا عبدالله عليه السلام مكرر می فرمودند: كسی كه گمانش نسبت به خداوند نيكو باشد خداوند در نزد گمان آن بنده نسبت به خودش خواهد بود ـ با او مطابق همان گمان معامله خواهد نمود ـ و كسی كه به مقدار اندكی از روزی اكتفا نمايد خداوند متقابلا عمل كم او را قبول خواهد نمود. 📚 وسائل الشيعه، ج15، ص229 #کانال_استاد_عباسے_خراسانے @abbasi_khorasani

💠 ستایش حسن ظن به خدا (۴) ✅ در ادامه نکوهش #سوءظن به خدا، و ستایش حسن ظن به خدا، رسول گرامی اسلام صلی الله عليه و آله و سلم در يكی از فرمایشات نورانی خويش می فرمایند: 🌹قسم به كسی كه جز او خدايی نيست خير دنيا و آخرت به مؤمنی عطا نشد مگر بواسطه چهار چيز: 1⃣ حسن ظن نسبت به خدا 2⃣ اميدوار بودن به رحمت او خوش اخلاقی 3⃣ اجتناب از غيبت مؤمنين، 🌹 وَالَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ مَا أُعْطِيَ مُؤْمِنٌ قَطُّ خَيْرَ الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ إِلَّا بِحُسْنِ ظَنِّهِ بِاللَّهِ وَرَجَائِهِ لَهُ وَ حُسْنِ خُلُقِهِ وَ الْكَفِّ عَنِ اغْتِيَابِ الْمُؤْمِنِينَ، ✅ و در فرازی دیگر در خصوص حسن ظن به خدا می فرماید: 🌸 و قسم به خدايی كه جز او معبودی نيست هيچ مؤمنی به خدا حسن ظن نمی ورزد مگر اينكه خداوند در نزد آن حسن ظن است يعنی با او مطابق همان حسن ظن برخورد می نمايد چرا كه او كريمی است كه تمام خوبی ها به دست اوست و شرم دارد از اين كه بنده ای به او حسن ظن داشته باشد و او خلاف آن ظن با او معامله نمايد و اميدش را نا اميد گرداند پس به خداوند و رحمت او اميدوار و راغب باشيد. 🌺 و الَّذِي لَاإِلَهَ إِلَّا هُوَ لَايَحْسُنُ ظَنُّ عَبْدٍ مُؤْمِنٍ بِاللَّهِ إِلَّا كَانَ اللَّهُ عِنْدَ ظَنِّ عَبْدِهِ الْمُؤْمِنِ لِأَنَّ اللَّهَ كَرِيمٌ بِيَدِهِ الْخَيْرُ يَسْتَحْيِي أَنْ يَكُونَ عَبْدُهُ الْمُؤْمِنُ قَدْ أَحْسَنَ بِهِ الظَّنَّ ثُمَّ يُخْلِفَ ظَنَّهُ وَ رَجَاءَهُ فَأَحْسِنُوا بِاللَّهِ الظَّنَّ وَ ارْغَبُوا إِلَيْه؛ 📚 وسائل الشیعه، ج15، ص230 #کانال_استاد_عباسے_خراسانے @abbasi_khorasani

💠 نكوهش #سوءظن نسبت به مردم(۵) ✍ گفتیم که سوءظن دوقسم است: ۱. سوءظن به خدا، که در مذمت آن و نیز ستایش حسن ظن به خدا روایاتی ذکر شد. ۲. سوءظن به مردم، که در اینجا به برخی از روایات وارده در مذمت این نوع از سوءظن اشاره می شود؛ 🌷 رسول خدا صلّی اللّه عليه و آله و سلّم می فرمایند: إنَّ اللّهَ حَرَّمَ مِنَ المُسْلِمِ دَمَهُ وَ مالَهُ وَ عِرْضَهُ وَأَنْ يَظُنَّ بِهِ ظَنَّ السَّوْءِ؛(۱) خداوند خون و مال و آبروی مسلمان را محترم شمرده و سوءظن به مسلمان را تحريم فرموده است. ✅ در مذمت سوءظن به مردم همين بس كه حضرت آن را در كنار كشتن و تجاوز به آبروی مؤمن بيان نموده است. 🌹 اميرمؤمنان علی عليه السّلام می فرمایند: اطرحُوا سُوءَ الظّنّ بَيْنََكُمْ فَإِنّ اللّه عزّ وَ جَلّ نَهی عَنْ ذَلِكَ؛ نسبت به يكديگر سوءظن نداشته باشيد زيرا خدا از آن نهی كرده است.(۲) 🌸 پيامبر اكرم صلّی اللّه عليه و آله و سلّم فرمودند: إيّاكُم و الظَّنَّ؛ فإنَّ الظَّنَّ أكذَبُ الحَديثِ، و لا تَحَسَّسُوا، و لا تَجَسَّسُوا (۳) از گمان بپرهيزيد؛ زيرا گمان دروغ ترين سخن است، و تجسّس و كنجكاوى نكنيد. (۱) وسائل الشیعه، ج 15، ص230. (۲) مستدرک الوسایل، ج۹، ص۱۴۴، (۳) وسائل الشّیعه، ج ۱۸، ص ۳۸، ح ۴۲، کانال_استاد_عباسے_خراسانے @abbasi_khorasani

💠 منشأ #سوءظن(۶) ✍ سوءظنّ و بد دلی از نتايج ضعف و پستی نفس و حاكی از خبث باطن انسان است، حضرت علی عليه السلام می فرمايند: 🌷 سُوءُ الظَّنِّ بِمَنْ لايَخُونُ مِنَ اللُّؤمِ؛ از پستی انسان است كه به كسانی كه خيانت پيشه نيستند، بدگمان باشد. (۱) ✅ زيرا انسان ضعيف النفس هر فكر فاسدی را كه به خاطرش می گذرد و به ذهنش خطور می كند می پذيرد و به آن ترتيب اثر نيز می دهد مثلا شيطان او را وا می دارد كه از او غيبت كند يا در بزرگداشت و احترام او بی اعتنائی و سستی نمايد و در ادای حقوق او كوتاهی كند، يا به ديده حقارت به او بنگرد و خود را از او بهتر بداند و اگر كسی از طينت پاكی برخوردار باشد، با ظن و گمان، آبروی كسی را نمی برد و به صورت حدس و گمان و يا تنها به بهانه اين كه من شنيدم فلانی مرتكب فلان خلاف شده است، حيثيت و شخصيت او را لكه دار نمی كند. ✅ و اميرمؤمنان عليه السّلام فرمود: 🌹 ضَعْ أَمْرَ أَخِيكَ عَلَی أَحْسَنِهِ حَتَّی يَأْتِيَكَ مَا يَغْلِبُكَ مِنْهُ وَلَا تَظُنَّنَّ بِكَلِمَةٍ خَرَجَتْ مِنْ أَخِيكَ سُوءاً و َأَنْتَ تَجِدُ لَهَا فِي الْخَيْرِ مَحْمِلًا؛(۲) اعمال برادر ديني ات را به بهترين وجه توجيه و حمل كن، مگر اين كه دليلي بر خلاف آن قائم شود و هرگز نسبت به سخني كه از برادر مسلمانت صادر شده گمان بد مبر؛ تا هنگامي كه مي تواني براي آن توجيهي مناسب و راه صحيح داشته باشي. 📚 (۱) غررالحكم، 263 (۲) كافی، ج2، ص362 #کانال_استاد_عباسے_خراسانے @abbasi_khorasani

💠 حرمت #سوءظن(۷) ✍ از آيات و روايات بخوبی استفاده می شود كه سوءظنّ، در صورتی كه به مرحله عقد قلب و ترتيب اثر عملی برسد، حرام است و برای اين كه گمان های بد به مرحله باور و عقد القلب نرسد دستور اين است كه به تصورات و خاطرات بدی كه احيانا در ذهنتان خطور می كند اعتنا نكنيد. ✅ سرّ اين كه در شرع از بد گمانی نهی شده اين است كه اسرار قلوب را جز علام الغيوب نمی داند و تنها اوست كه از باطن همه موجودات و نيت انسان ها آگاه است: ☀️ يَعْلَمُ خائِنَةَ الْأ عْيُنِ وَما تُخْفِی الصُّدورُ،غافر/۱۹ او؛ خداوند از خيانت چشم ها و از آنچه در سينه ها پنهان است خبر دارد. ✅ و هيچ كس حقّ ندارد نسبت به ديگری اعتقاد و پيش داوری منفی داشته باشد مگر اين كه بدی او از راه های غير قابل انكار كه اصلا قابل توجيه نباشد ثابت شود امّا نسبت به چيزهايی كه برای او يقينی نيست و اصلا از او چيزی نديده و نشنيده و يا اين كه ديده و شنيده ولی قابل توجيه است بايد آن را وسوسه شيطان ـ كه دشمن قسم خورده بشريت است ـ تلقی كند و اصلا به آن گمان، اعتنايی نكند چرا كه اگر به چنين گمانی اعتنا كند در حقيقت به اين آيه شريفه عمل نكرده است كه می فرمايد: ☀️«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِن جَاءكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَأٍ فَتَبَيَّنُوا أَن تُصِيبُوا قَوْمًا بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَى مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِينَ» حجرات/آیه۶ ای كسانی كه ايمان آورده ايد اگر شخص فاسقی برای شما خبری آورد در باره آن تحقيق كنيد، مبادا نادانسته به گروهی از مردم آسيب برسانيد و از كرده خود پشيمان شويد. #کانال_استاد_عباسے_خراسانے @abbasi_khorasani

💠 از جمله زیان های #سوءظن(۸) الف) زیان های فردی سوءظن 1 ـ گوشه گيری: ✍ يكی از زيان های فردی سوءظن اين است كه شخص بدگمان به دليل عدم اعتماد به مردم، هميشه در رنج و ناراحتی بسر می برد و به خاطر ترسی كه از مردم دارد و آنان را مورد اعتماد خود نمی داند، گوشه نشينی اختيار كرده و دور از اجتماع زندگی می كند. 🌷 حضرت علی عليه السّلام می فرمایند: مَن لَم يَحْسِنْ ظَنّهُ اِسْتَوْحَشَ مِن كُلّ أَحَدٍ؛ كسی كه بدبين است از همه وحشت دارد. (۱) 2 ـ غيبت قلبی: زيان فردی ديگری كه سوءظن دارد اين است كه گمان بد، خود نوعی غيبت قلبی است. علمای اخلاق سوءظن را يكی از مصاديق غيبت قلب می دانند، به اين معنی كه اگر انسان در دل و ضمير خود نسبت به برادر مسلمانش بدبين شد در دل از او غيبت كرده است و از ديدگاه دين مقدس اسلام، گذشته از ممنوع بودن گناه، فكر گناه نيز ناپسند است چون فكر گناه سبب می شود كه انسان صفای روح خود را از دست بدهد. 🌹 امير مؤمنان حضرت علی(ع) می فرمایند: مَن كَثُرَ فِكْرُهُ فِي المَعَاصِی دَعَتهُ إِلَيهَا؛ كسی كه زياد در باره گناهان فكر كند گناهان او را به سوی خود می كشاند. (۲) (۱) غررالحكم، ص254. (۲) همان، ص 186. #کانال_استاد_عباسے_خراسانے @abbasi_khorasani

💠 مفاسد #سوءظن(۹) ب) زيان های اجتماعی سوءظن 1⃣ اختلال در امور اجتماع. ✍ مردم بايد در معاشرت خود نسبت به يكديگر حسن ظن داشـته باشند، كه اگر حسن ظن و اعتماد متقابل نباشد چرخ زندگی از كار می افتد و ادامه فعاليت و همكاری برای مردم دشوار می شود، زيرا در اجتماعی كه مردم به يكديگر اطمينان نداشته باشند نمی توانند روابط خوب و پايداری ميان خود برقرار سازند. 2⃣ گسستن رشته الفت در اجتماع. يكی از زيانبارترين نتايج سوءظن اين است كه رشته الفت و مودّت مردم را از هم می گسلد و بين آنان تفرقه و جدايی به وجود می آورد. 🌷حضرت علی عليه السّلام می فرمایند: مَن غَلَبَ عَلَيهِ سُوءُ الظّنّ لَم يتْرَكْ بَيْنَهُ وَبَيْنَ خَليلٍ صُلْحًا؛ بر هر كس بدگمانی غلبه كند هر گونه صلح و صفا بين او و دوستانش از بين می رود. 📗 غررالحكم، ص264. #کانال_استاد_عباسے_خراسانے @abbasi_khorasani

💠 مفاسد #سوءظن(۱۰) ج) زيانهای معنوی سوءظن: تباه شدن عبادت و ايمان: ✍ از مفاسد ديگری كه سوءظن دارد اين است كه سبب فساد و تباهی عبادت انسان می شود. از اين رو اميرمؤمنان علی عليه السّلام مردم را از عاقبت اين بلايی كه دامن گير افراد می شود بر حذر داشته و می فرمايد: 🌷إيّاكَ أن تُسِيءَ الظَّنَّ؛ فإنّ سُوءَ الظَّنِّ يُفسِدُ العِبادَةَ و يُعظِّمُ الْوِزْرَ؛ از گمان بد دوری كنيد زيرا بدگمانی اثر عبادت را از بين می برد و گناه انسان را بزرگ می سازد.(۱) و نيز می فرمايند: 🌸 آفَةُ الدِّينِ سُوءُ الظَّن؛ سوءظن آفت دين است. (۲) و نيز آن حضرت فرمود: 🌹 لااِيمَانَ مَعَ سُوءِ ظَنّ؛ ايمان با سوءظن جمع نمی شود. (۳) 🌺 وَرُوِيَ أَنَّ دَاوُدَ عليه السلام قَالَ يَا رَبِّ مَا آمَنَ بِكَ مَنْ عَرَفَكَ وَلَمْ يُحْسِنِ الظَّنَّ بِك؛ روايت شده حضرت داود عليه السلام به خداوند عرضه می دارد خدايا؛ كسی كه تو را شناخت و به تو خوش بین و خوش گمان نبود در حقيقت به تو ايمان نياورده است. (۴) (۱) غررالحكم، ص263. (۲) همان، ص263. (۳) همان، ص264. (۴) مستدرك، ج11، ص248). #کانال_استاد_عباسے_خراسانے @abbasi_khorasani

💠 جایگاه #سوءظن و حسن ظن(۱۱) ✍ نبايد فراموش كرد كه حسن ظن در شرايطی درست است كه در جامعه صلاح بر فساد غالب باشـد، ولی در جامعه ای كه اكثر افراد آن اهل فسادند، يعنی فساد بر صلاح غلبه دارد، خوش بينی و حمل بر صحّت بی مورد است. در اين گونه جوامع بايد با عينك بدبينی و سوءظن نظر كرد و چنانچه بدون اتكا به محمل قابل قبول و معتبر، كارهای مردم را توجيه و تصحيح كنيم، خود را فريب داده ايم. 🌷 اميرمؤمنان علی(علیه‌السلام) در این باره می فرمایند: هنگامی كه صلاح و نيكی، زمانه و مردم آن را در بر گيرد در چنين شرايطی اگر كسی گمان بد به ديگری ببرد كه از او گناهی آشكار نشده است بی ترديد به او ستم كرده است، اما هنگامی كه فساد بر زمان و اهل آن فراگير شد هر كس به ديگری گمان خوب ببرد قطعا خود را فريب داده است. 🌹 إِذَا اسْتَوْلیَ الصَّلاَحُ عَلَی الزّمَانِ و َأَهلِِهِ ثُمّ أَسَاءَ رَجُلٌ الظّنَّ بِرَجُلٍ لَم تظْهَرْ مِنْهُ حُوبَةٌ فَقَد ظَلَمَ، و َإِذَا اسْتَولیَ الفَسَادُ عَلیَ الزّماَنِ وَ أَهلِهِ فَأَحسَنَ رَجُلٌ الظّنَّ بِرَجُلٍٍ فََقَدْ غرَّرَ؛ 📗نهج البلاغه، حکمت ۱۱۰ #کانال_استاد_عباسے_خراسانے @abbasi_khorasani

💠راه علاج #سوءظن(۱۲) ✍ موراد زیر می تواند کمک شایانی به علاج سوء ظن بکند: ۱- شناخت مضرات و مفاسد سوءظن. ۲- بی اعتنایی به گمان بد و ترتیب اثر ندادن به آن. 🌷 پيامبر اسلام صلّی اللّه عليه و آله و سلّم فرمود: إِذَا ظَنَنتَ فَلاَ تُحَقِّقْ؛(۱) هرگاه گمان بد بردی آن را دنبال مكن. ۳- تا زمانی كه انسان از كسی كردار و رفتار بدی نديده است نبايد به او بدبين شود، زيرا شنيدن يا حدس و گمان، معيار خوبی و بدی اشخاص نيست و بسياری از مطالبی كه انسان می شنود بی پايه و بی دليل است. 🌹امام باقر عليه السّلام فرمود: از اميرالمؤمنين علي(علیه‌السلام) سؤال شد كه فاصله بين حق و باطل چه اندازه است؟ فرمود: چهار انگشت. آن گاه امیر مومنان علی(علیه‌السلام) دست خود را بر گوش و دو چشم خويش گذاشت و فرمود: آن چه چشمهايت ببيند حق است و آن چه گوشت شنيده بيشترش نادرست و باطل است. 🌸 سُئِلَ أَميِرُ المُؤْمَنيِِنَ عليه السّلام كَمْ بَيْنَ الحَقِّ وَ البَاطِلِ؟ فَقَالَ أَربَعُ أَصَابِعَ وَ وَضَعَ أَميِرُ المُؤمِنيِنَ عليه السّلام يَدَهُ عَلَی أُذُنِهِ وَعَيْنَيْهِ، فَقَالَ: مَا رَأَتْهُ عَيْناكَ فَهُوَ الحَقّ وَ مَا سَمِعَتْهُ اُذُناكَ فَأَكْثَرُهُ بَاطِلٌ؛ (۲) (۱) بحارالانوار، ج55، ص320. (۲)بحارالانوار، ج72، ص196. #کانال_استاد_عباسے_خراسانے @abbasi_khorasani