⬅️ شناخت جشن های ایران باستان ✅اسفندگان (سپندارمذگان)، جشن بزرگداشت زمین و زن #اسفند #اسفندگان #سپندارمذگان #جشن_اسفندگان #جشن_سپندارمذگان 🔷 اسفند نام پنجمین روز هر ماه و همچنین نام دوازدهمین ماه در گاه شماری ایران باستان است. در پنجمین روز از اسفند ماه که در گاه شماری ایران باستان، نام روز و ماه یکی می شود جشن ویژه این روز به نام جشن اسفندگان(سپندار مذگان) همراه با آداب و رسم ها و تشریفات ویژه برگزار می شد. 🔶 این جشن باستانی به سپندارمذ، فرشته نگهبان زمین تعلق دارد. به بیان ابوریحان بیرونی، سپندارمزد ایزد نگهبان زمین و ایزد نگهبان زنان شوهر دوست و پارسا و درست کار بوده است، به همین مناسبت این روز، جشن زنان به شمار می رفته است. 🔶پنجم اسفند در ایران باستان به تعبیری در آیین زرتشت، روز زن است. این جشن همچنین، به "جشن مرد گیران" یا "مژد گیران" نیز معروف بوده است. این جشن ویژه زنان بوده و به مناسبت تجلیل و بزرگداشت شان بر پا می گشت. گردیزی در کتاب "زین الاخبار" نوشته است از این جهت جشن را "مردگیران" می گفتند که زنان به اختیار خویش و با آزادی، شُوی و مرد زندگی خود را بر می گزیدند. 🔷در کتاب مقدس اوستا (یسنای ۳۸) به سبب همسان بودن زن و سپندارمذ از نظر باروری با هم ستوده شده اند: اینک زمین را می ستاییم؛ زمینی که ما را در بر گرفته است. ای اهورامزدا، زنان را می ستاییم. زنانی را که از آنِ تو به شمار آیند و از بهترین اَشَه برخور دارند، می ستاییم. (یسنای ۳۸؛ اوستا؛ جلیل دوستخواه ) 🔶 به موجب یک متن سنتی، یعنی خرده اوستا، چاپ موبد رستم رشید خورسند، جشن سپندارمذگان را جشن برزگران نیز می نامیدند. 🔷 ابوریحان بیرونی، این جشن را مژدگیران یا مُزدگیران نامیده است. وجه تسمیه این عنوان نیز شاید به آن جهت باشد که در این روز که عید زنان بوده، مردان جهت گرامی داشتن و قدر دانی، مزد و پاداشی به صورت هدیه به زنان می دادند و از آنها پیروی کرده و آرزوهایشان را بر آورده می نمودند. به راستی می توان گفت که روز جشن زنان بوده است. 🔶ابوریحان بیرونی در کتاب آثار الباقیه می نویسد:" اسفندارمذ ماه که روز پنجم آن اسفندارمذ است و برای همراه بودن دو نام آن را چنین نامیده اند و معنی آن خرد و بردباری است و اسفندامذ فرشته نگهبان زمین است و نیز پشتیبان زنان درست کار، پارسا، شوهر دوست می باشد. در روزگاران گذشته، این روز جشن زنان بوده، در این روز مردان به زنان پیشکش می دادند و هنوز این رسم در اصفهان، ری و پهله باز مانده است که به فارسی مُزد گیران می گویند." 🔷در این روز، شعایر و رسم هایی انجام می دادند که در فرهنگ ها و کتاب ها تحت عنوان "رقعه کژدم" آمده است این مراسم به ویژه در سرزمین ها و نقاطی باید بیشتر رایج باشد که عقرب یا کژدم زیاد بوده است، هر چند طلسم ها و دفع گزندها تنها برای عقرب و دفع شرّش نبوده، بلکه جهت رفع خطر و راندن همه گزندگان و حشره های زیان کار تهیه می شد. 🔶 بیرونی در کتاب آثار الباقیه می نویسد که این مراسم را بیشتر عوام بر پا می کنند و اصولا رسمی مستحدث است و از رسم های پارسیان نیست. عوام در جشن اسفندارمذ افسون می نویسند 🔷 در این روز، با کوبیده و مخلوط کردن مویز و دانه انار، تریاقی می ساختند که سم ناشی از گزش کژدهم را خنثی می کرد و با آویختن سه دعای مقید به نام اسپندارمذ از سه دیوار خانه، بر این باور بودند که کژدم، گزندگان و سایر حشره های موذی تا سال دیگر در آن خانه آسیب نخواهند رساند. 🔶 چنین نیرنگ ها و افسون ها میان زرتشتیان بسیار رایج و مورد اعتقاد بود و در کتاب ادعیه ی بهدینان بسیاری از آنها گرد آوری شده است. در خرده اوستا، به افسون هایی اشاره شده برای دفع انواع بیماری ها و دعاهای چشم زخم و.... یکی از مورد توجه ترین این افسون ها، منسوب به فریدون با عنوان "افسون شاه فریدون" است، برای دفع بیماری و آفت ها که متنی مفصل است. 📚بن مایه ها 1⃣ هزاره های گمشده؛ جلد نخست؛ دکتر پرویز رجبی 2⃣ تاریخ نوروز و گاهشماری ایران؛ استاد عبد العظیم رضایی 3⃣ اساطیر و فرهنگ ایران در نوشته های پهلوی؛ دکتر رحیم عفیفی 4⃣ اوستا؛ جلیل دوستخواه 5⃣ گاه شماری و جشن های ایران باستان؛ هاشم رضی @adabiyatjame1112