ادبخانه
#این_شتریست_که_درِ_خانه_هر_کسی_میخوابد
#ضرب_المثل 17
بسم الله الرحمن الرحیم
هست کلیدِ درِ گنجِ حکیم
🐫 این شتری است که درِ خانه هر کسی می خوابد
سه روز قبل از عید قربان، یک شتر ماده را، با انواع گلهای رنگارنگ و حتی سبزی و بر گهای درختان زینت داده بودند
و جمعیتِ بسیاری، از هر طبقه و صنف دنبال او راه می افتادند و در شهر می گرداندند،
برای او طبل و نقاره و شیپور می زدند و سخنان دینی و اشعار مذهبی می خواندند.
… 🐫این شتر از هر جای و هر کوی و برزن که می گذشت، مردم دور او جمع می شدند و پشم حیوان را؛ عَوام الناس،(بویژه زنانِ حاجت مَند)مایه اقبال و رفع نِکبت و بدبختی دانسته
و به عنوان تَیَمُّن و تَبَرک از بدنش می کندند و از اجزا آن تَعویذ و حِرزِ بازو و گردن خود و اطفال ( برای جلوگیری از چشم زخم و…) قرار می دادند⁉️
👆این جریان و آداب و رسومش که ریاست آن به عهده شخصِ مُعینی است؛ مباشرینی با القاب خاص دارد.
… و مدت سه روز به طول می انجامد و در این مدتِ شتر گردانی؛
که به درِ خانه هر یک از اعیان و اشراف شهر می رسیدند، شتر را به زانو در می آورده و از صاحب خانه، به فراخور مقام و شخصیتش، هدایای قابل توجهی(نقد یا جنس) دریافت می کردند و می گذشتند.
روز سوم که روز عید قربان بود، این حیوان زبان بسته را، به طرز جانگدازی نحر می کردند،😔
… و هنوز جان در بدن داشت❗️ که هر کس با خنجر، چاقو و دشنه حمله ور می شد و شتر قربانی که هنوز چشمان وحشت زده اش در کاسه سر به اطراف می نگریست⁉️
تمام اعضای بدنش را پاره پاره کرده و گوشت هایش به یغما می رفت.
🔵معنای کنایی
باری، به گفته استاد ارجمند شادروان “سید جلال الدین همایی” : از مبنای همین کار در زبان فارسی، کنایات و امثالی وارد شده است، مانند؛
✔شتر را کشتند⁉️ یعنی: کار تمام شد. ✔فلانی شتر قربانی شده است⁉️
یعنی: هر کس او را به طرفی می کشید، یا به معنی اینکه، دور او را گرفته، اهمیتش می دهند! ولی بالاخره نابودش خواهند کرد.
⬅ در دنباله مطلب به این اصطلاح و ضرب المثل می رسند که؛
✔شتر را در منزل فلانی خوابانده اند⁉️
یعنی: غائله را به گردن او انداختهاند.
اما
✔ این شتری است که، درِ خانه هر کسی می خوابد.
⬅ اصطلاح و ضرب المثلی است که به عنوان تسلیت و همدردی به کار می رود، تا مصیبت دیدگان را موجب دلگرمی و دلجویی باشد و متجاوزان را مایه تنبیه و عبرت!!!
… تا بدانند که مرگ در عقب است و مانند شتر قربانی، در آستانه ی درِ هر خانه و کاشانه ای زانو به زمین می زند! و تا بهره و نصیبی نستاند بر پای نمی خیزد.
⚠️و همچنین از باب تذکر و هشدار به کسانی است که فراموشی، آنان را در روزگار آسایش، از دریافت فراز و فرود روزگار باز می دارد!
@adabkhane
#شاه_بیت ۳۶
تویی بهانه آن ابرها که میگریند
بیا که صاف شود این هوای بارانی
#قیصر_امین_پور
@adabkhane
ادبخانه
#حرف_مفت – #ضرب_المثل 18
بسم الله الرحمن الرحیم
هست کلیدِ درِ گنجِ حکیم
حرف مفت
داستان: … زمانی كه ناصر الدين شاه دستگاه تلگراف را به ايران آورد
و در تهران نخستين تلگرافخانه افتتاح شد؛
مردم به اين دستگاه تازه بی اعتماد بودند، برای همين، سلطان اجازه داد كه مردم چند روزی پيام های خود را رايگان به شهرهای ديگر بفرستند …
🤔 وزير تلگراف استدلال كرده بود كه ايرانی ها ضرب المثلی دارند كه می گويد
«مفت باشد؛ كوفت باشد»
يعنى هر چه كه مفت باشد مردم از آن استقبال می كنند‼️
همين طور هم شد، مردم كم كم و با ترس برای فرستادن پيام هايشان راهی تلگرافخانه شدند.
دولتِ وقت، چند روزی را به اين منوال گذراند و وقتی كه تلگرافخانه جا افتاد و ديگر كسى آنجا را به شعبده و جادو مرتبط نكرد، مُخبر الدوله دستور داد بر سردر تلگرافخانه نوشتند:
از امروزحرفِ مفت، قبول نمی شود🚫
✍می گويند “حرف مفت” از آن زمان به زبان فارسی راه پيدا كرده است.
معنای کنایی:
سخن گزاف و بیهوده گفتن
(ترکیب وصفی ، اِ مرکب ) سخن و حرف پوچ. سخن بی پایه. گفته ٔ بیهوده. حرف بی هوده. حرف بی ارزش.
@adabkhane
#شاه_بیت ۳۷
بشکن دل بینوای ما را ای عشق
این ساز شکسته اش خوش آهنگ تر است!
#سید_حسن_حسینی(معاصر)
@adabkhane
#شاه_بیت ۳۸
نام حسین حک شده بر تار و پود من
پیراهن محرم من پرچم من است
#علی_اصغر_شیری (معاصر)
@adabkhane