✏️ 🚩نهضت علمی امام باقر عليه السّلام : سال‌های ۹۴ تا ۱۱۴ق زمان پیدایش مسلک‌های  فقهی و اوج‌گیری نقل حدیث درباره تفسیر بود و این به دلیل ضیعف‌شدن دولت بنی امیه و درگیری میان سران دولت برای در اختیار گرفتن قدرت بود. از #علمای_اهل_سنت کسانی مانند ابن شهاب زهری، مکحول، هشام بن عروه و... در زمینه نقل حدیث و فتوا دادن فعالیت می‌کردند و افراد دیگری در ترویج عقاید خود تلاش می‌کردند مانند #خوارج،مرجئه، کیسانیه و غالیان. تا پیش از این زمان، نظرات #فقه_شیعه، به طور محدود و در حد اذان، #تقیه، نماز میت و... روشن شده بود، اما با ظهور امام باقر(ع) قدم مهمی در این راستا برداشته شد و یک #جنبش_فرهنگی تحسین‌برانگیز در میان شیعه به وجود آمد. امام باقر (ع) جنبش علمی وسیعی را به وجود آورد که در دوره امامت  فرزندش امام صادق(ع) به اوج خود رسید. وی در علم، زهد، عظمت و فضیلت سرآمد همه بزرگان بنی هاشم بود و روایات و احادیث وی در زمینه علم دین، آثار و #سنت_نبوی، علوم قرآن، سیره و #فنون_اخلاق و آداب بدان حد است که تا آن روز از هیچ یک از فرزندان امام حسن و امام حسین به جا نمانده بود.  در این عصر بود که شیعه تدوین فرهنگ خود -شامل فقه وتفسیر و اخلاق- را آغاز کرد. امام باقر(ع) استدلال‌های  #اصحاب_قیاس را به تندی رد کرد و در برابر سایر فرق اسلامی منحرف نیز موضع تندی اتخاذ کرده و با این برخورد کوشید محدوده اعتقادی صحیح اهل بیت را در زمینه‌های مختلف از سایر فرق، مشخص و جدا کنند. وی درباره #خوارج فرمود: خوارج از روی جهالت عرصه را بر خود تنگ گرفته‌اند، دین ملایم‌تر و قابل انعطاف‌تر از آن است که آنان می‌شناسند. شهرت علمی امام باقر نه تنها در حجاز، بلکه حتی در #عراق و خراسان نیز به طور گسترده فراگیر شده بود، چنان‌که راوی می‌گوید: دیدم که مردم #خراسان دورش حلقه زده و اشکالات علمی خود را از او می‌پرسند. در ادامه به طور اختصار به میراث علمی امام در رشته‌های مختلف علمی اشاره می‌شود: ▫️تفسیر: امام بخشی از وقت خود را به بیان مباحث تفسیری اختصاص داده بود که برگزاری جلسات تفسیر و پاسخ به سوالات و #شبهات دانشمندان و سایر مردم از جمله آنهاست. گفته می‌شود امام باقر عليه السّلام کتابی در #تفسیر_قرآن نوشته است که محمد بن اسحاق ندیم در کتاب الفهرست، از آن نام برده است. امام، معرفت و شناخت قرآن را منحصر در اهل بیت می‌دانست. چرا که آنان‌اند که می‌توانند #محکمات قرآن را از متشابهات و #ناسخ_و_منسوخ تشخیص دهند و چنین عملی در نزد هیچ کس غیر از اهل بیت وجود ندارد به همین دلیل است که ایشان فرموده‌اند: هیچ چیزی به‌اندازه #تفسیر_قرآن از عقل مردمان دور نیست. چرا که یک آیه که کلامی متصل است اول آن درباره یک مسئله و آخر آن درباره مسئله دیگر، و این کلام متصل به چند وجه برگشت داده می‌شود. ▫️حدیث : امام باقر عليه السّلام به شکلی خاص به #احادیث_رسول_اکرم (ص) اهمیت می‌داد، تا جایی که جابر بن یزید جعفی هفتاد هزار حدیث از آن حضرت از پیغمبراکرم نقل کرده است. همچنان که ابان بن تغلب و سایر شاگردان آن حضرت مجموعه بسیار بزرگی از این میراث عظیم را از آن حضرت #روایت نموده‌اند. حضرت تنها به #نقل_حدیث و انتشار آن اکتفا نکرده، بلکه اصحاب خود را به همت گماشتن در #فهم_حدیث و آشنایی پیدا کردن با معانی آن فرا می‌خواند. ایشان در جمله‌ای فرمود: مراتب #شیعیان ما را با میزان روایت‌ کردنِ آنان از احادیثِ اهل بیت و معرفتشان به آن احادیث بشناسید، و معرفت، همان شناخت روایت و #درایةالحدیث است، و با درایت و فهم روایت است که مؤمن به بالاترین درجات ایمان می‌رسد. ▫️کلام : در زمان امام باقر (ع) با توجه به فرصت ایجاد شده و کمتر شدن فشار و کنترل از سوی حاکمیت، زمینه برای ظهور و بروز عقاید و افکار مختلف بوجود آمد که خود این باعث ایجاد و رواج افکار انحرافی در جامعه شد، در این شرایط امام می‌بایست ضمن بیان عقاید اصیل و صحیح شیعی و رد عقاید باطل، شبهات مربوطه را پاسخ دهد. لذا امام بحث‌های کلامی خود را ناظر به این امور مطرح می‌کرد. از جمله این مباحث می‌توان به عاجز بودن عقل انسان از درک حقیقت خداوند، ازلی بودن واجب الوجود و وجوب اطاعت امام(ع) اشاره کرد. میراث دیگری نیز از امام به یادگار مانده است که #میراث_فقهی و میراث تاریخی از آن جمله است