‍ 🔸یکسال از درگذشت مرحوم #نجف_دریابندری ، گذشت. اگرچه آثار او در زمینه ادبیات و فلسفه گرانقدرند اما هیچکدام برای من به اندازه کتاب"مستطاب آشپزی" جذاب نبوده است. البته این کتاب برای آنها که دنبال دستور آشپزی هستند هم مفید است اما دلیل جذابیتش برای من این نبود. این کتاب تلنگری بود که خوراک و عادت های غذایی جزیی از مردم شناسی و جامعه شناسی و از جمله دریچه ها برای درک فرهنگ و اخلاق جوامع هم هست. مقدمه این کتاب ذخیره ارزشمندی از فهرست منابع تاریخی برای شناخت فرهنگ ایرانی بر اساس نوع خوراک و فرهنگ آن است و البته باعث می شود یادی هم کنیم از مرحوم محمد زهرایی مدیر نشر کارنامه که اگر اصرار و پیشنهاد او نبود شاید این کتاب هم وجود خارجی نداشت. 🔻نمونه هایی ازمتون تاریخی که در مقدمه کتاب مستطاب آشپزی آمده است: مروج الذهب مسعودی: دو پاره نان برگیر و روی یکی چند پاره گوشت مرغ بگذار و چند حبه مغز گردو و بادام را چپ و راست بچین؛ برش های پنیر و تخم مرغ پخته و دانه های زیتون را هم مانند چند نقطه اضافه کن و اندکی نمک بپاش؛ آنگاه نگاه کن تا چشمت لذت ببرد، سپس پارۂ دوم تان را روی آن بگذار و گاز بزن تا آنچه را ساخته ای ویران کنی! 🔸در تاریخ ثعالبی گفت و گویی هم از زبان خسرو پرویز ساسانی و خدمتگارش، رودک خوش آرزو، نقل شده است. ثعالبی میگوید که این رودک «غلامی بود از فرزندان دهگانان که ویژه خدمت پرویز بود و در پاکیزه فراهم آوردن خوردنی ها و گوارا ساختن غذاها و خوب عرضه کردن و زیبا توصیف کردن آنها سرآمد بود» (صفحه ۴۴۷)؛ سپس چنین ادامه می دهد: روزی پرویز از او پرسید: گواراتر و موافق طبع تر و لذیذترین غذاها کدام است؟ گفت: آن غذایی که با سلامت تن و آسایش خیال و شادی دل و اشتها و گرسنگی زیاد با یاران و دوستان صرف کنی. گفت: چه خوب گفتی! اینک بگو گواراترین گوشت چهارپایان کدام است؟ گفت: گوشت بره یی که شیر دو میش نوشیده و دو ماه چریده، به سیخ کشیده و در تنور کباب شده باشد، یا گوشت بزغاله فربی که شوربا با آن طبخ کنند، با گوشت سینه ماده گاو گشن ناگرفته و فربی که از آن سکباج فراهم کنند. گفت: نیکو گفتی. اکنون به من بگوی لذیذترین خوراک ها کدام است؟ گفت: مغز استخوان و سر (مخ). گفت: بهترین گوشت پرندگان را برگوی. گفت: تذرو فربه جوان که با کبک زمستانه و تخم کبوتر در روغن پخته و جوجه مرغ که در جوانه گندم و شاه دانه و روغن زیتون پرورده شده باشد. گفت: بهترین ترشی ها کدام اند؟ گفت: گوشت نازک گوساله که در سرکه بسیار ترش و خردل تند و تیز خوابانده باشند. گفت: بهترین خامیز (ظاهرا نوعی ژل گوشت) کدام است؟ گفت: گوشت های آهوان که څرد و نازک کرده و در سرکه و خردل و آبکامه (آب گوشت و شبت و سیر و زیره سبز و زیره سیاه کرمانی )بپرورند. گفت: بهترین شیرینی ها کدام است؟ گفت: اشکنه (که ظاهرا آن زمان نام نوعی شیرینی بوده است که با آرد برنج و شیر ماک و چربی آهو و قند فراهم آرند )و دیگر جوزینه که با روغن بادام شیرین و شربت قند و گلاب سازند و دیگر لوزینه و نبات و گلاب و دیگر پالوده با شکر و عسل» (صفحه های ۴۴۷-۴۴۸). @sahandiranmehr @alfavayedolkoronaieh🌱