❓آیا بحث مقاصد الشریعه مبتنی بر نظریه عدلیه است یا بنابر نظریه اشاعره هم قابل طرح است؟ ◼️مورد هشتم از اسباب تعدیه احکام عبارت بود از مقاصد الشریعه. ◽️بنابر اینکه بپذیریم که شریعت مقاصدی دارد و این مقاصد می‌تواند راهنمایی باشد برای اینکه ما احکام را تعمیم و توسعه بدهیم و یا احیاناً تضیق و تقییدی در آنها ایجاد کنیم. عرض کردیم که لازم نیست این مقاصد، مقاصد عقلی ماقبل از شریعت باشند که عدلیه می‌گویند. نه حتی مقاصد مبتنی بر شریعت هم که مقاصد و اغراض ثانویه مجعوله شارع هستند هم می‌تواند مورد توجه قرار بگیرد و این نزاع را در این وادی هم جاری دانست. ◽️به همین دلیل گفتیم برخلاف چیزی که برخی دوستان بیان کرده‌اند و در کلمات برخی بزرگان از جمله برخی نوشته‌های آیت الله مکارم حفظه الله دیده می‌شود که این بحث مبتنی بر نظریه عدلیه است با این تقریر که سخن از اغراض و مقاصد شریعت که به میان می‌آوریم مفروض این است که احکام مبتنی بر مصالح، مفاسد، اغراض و مقاصد معینه است که شرع هم آن را در نظر گرفته است و اینجا هم داریم می‌گوییم اغراض و مقاصد، این ظهور در آن دارد و ابتنای بر آن دارد. و الا کسی که اشعری بیاندیشد، به وجود مصالح و مفاسد و اغراضی معتقد نیستند بلکه شارع آنها را جعل می‌کند می‌گویند معنا ندارد در خداوند این مسأله را تصویر کنیم که قصد و غرضی را دنبال می‌کند و این محدود کردن واجب است و لذا معنا ندارد این بحث در فضای اشاعره جاری باشد اما ما عرض می‌کنیم این بحث ابتنائی بر نظریه عدلیه ندارد حتی با نظریه اشاعره هم نزاع جاری‌ست لااقل در برخی از مسلک‌های این جریان. علت نظر ما هم این است که اشعری می‌گوید شارع تابع اغراض و مقاصد و مصالح قبلی و پیشینی نیست و به تبع یک غرض قبلی جعل حکم نمی‌کند. ✔️اما می‌تواند حکم را که جعل می‌کند با همان جعل او، مقاصد و اغراض را جعل بکند؛ این مقاصد و اغراض ارزش پیشینی و عقلی ندارند ولی با جعل شارع می‌تواند اینها ارزش پیدا کند اصلا ارزش‌ها تابعی از جعل شارع است. چه مانعی دارد که بگوییم شارع از طریق جعل این احکام غرضی را هم دارد جعل می‌کند نه اینکه غرضی را تبعیت می‌کند، نه. با جعل احکام یک غرضی را هم جعل می‌کند و ما فهمیدیم غرض مجموعی او از جعل این احکام حفظ نسب است حفظ آبرو است حفظ نظم اجتماعی است؛ و لو ذاتاً اینها ارزش عقلی ندارد اما بالاخره جعل شارع و اعتبار شارع‌اند؛ لذا این بحث مقاصد الشریعه بر اساس نظریه اشاعره هم قابل تصویر هست #درس_خارج_اصول_الفقه (۲۹ /۶ /۱۴۰۰) •┈┈••🇮🇷•🌹•🇮🇷••┈┈• مؤسسه اشراق و عرفان eshragh-erfan.com استاد علیرضا اعرافی @alireza_arafi