🔰سفارشات خاص به برخى كتب و شروح 💬 نظرات مرحوم علامه راجع به نحوهٔ فراگرفتن علوم حوزوى على‌أىّ‌حالٍ حضرت والد مقيّد بودند كه ما همان كتابهايى را كه سابقاً در حوزه تدريس مى‌شد بخوانيم و درس بگيريم. مى‌فرمودند: مغنى‌اللبيب، مطوّل، شرح‌شمسيّه، جوهرالنّضيد، معالم‌الأصول و قوانين‌الأصول بايد خوانده شود. از اينكه در حوزه بجاى مطوّل، مختصر و يا به جاى مغنى، تلخيص‌مغنى متداول شده، بسيار تأسف مى‌خوردند و مى‌فرمودند: اگر فردى با مختصرخواندن عالم شود، عالم مختصر مى‌شود و هرگز عالم متبحّرى نخواهد شد. در مدّتى كه در طهران بوديم، براى ما درسى خصوصى تعيين كرده بودند و بنده قبل از خواندن شرح‌لمعه خدمت يكى از آقايان فاضل و دانشمند، معانى و بيان و بديع مطوّل را درس گرفتم. نظرشان اين بود كه معالم‌الأصول و بعد از آن قوانين حتماً خوانده شود، حتّى مى‌فرمودند كه مبحث عامّ و خاصّ قوانين نيز خوانده شود، زيرا بسيارى از مطالب مفيد اصولى را، مرحوم ميرزاى قمّى در اين بحث مطرح كرده كه در كتاب درسى ديگرى نيامده است. مى‌فرمودند: اگر كسى قوانين را با حواشى آن خوب بخواند از درس گرفتن أصول‌الفقه مستغنى است و با مطالعه يا مباحثه آن را بخوبى مى‌فهمد. مى‌فرمودند: بايد يک دورهٔ كامل درس خارج أصول به مقدار متعارف (حدود هشت يا نه سال) با اتقان و دقّت خوانده شود، و هر چه انسان دقيق‌تر و عميق‌تر بخواند در استنباطش موفّق‌تر است. فقيه آن كسى است كه در استنباط أحكام شرعيّه در موارد ضرورى به أصول رو بياورد و بيشتر در مضمون روايات تعمّق داشته و مهما أمكن بين روايات جمع نمايد. اگر با زبان روايات و فقه‌الحديث خوب آشنا باشد و در علم رجال و درايه نيز مسلّط باشد، روايات را زود رها نكرده و به أصل عملى تمسّک نمى‌نمايد؛ الأصلُ دَليل حَيثُ لا دَليل. فقيه كسى است كه بتواند در أغلب موارد، حكم را از أدلّه استنباط كند و محتاج به أصل نشود، و اگر جايى واقعاً چاره‌اى نبود به أصول عمليّه مراجعه كند؛ و سبک فقهى خود ايشان نيز بر همين منوال بود. به خواندن كتب فلسفه و حكمت نيز علاوه بر دروس عمومى حوزه سفارش مى‌كردند و چنانچه عرض شد به جهت شدّت اهتمام به اين علوم، منظومه و قسمت معظم جلد اوّل أسفار را خودشان براى ما تدريس نمودند و نيز بخش ديگرى از أسفار و إلهيّات شفا را طبق سفارششان از محضر حضرت آيت‌اللـه حسن‌زاده آملى مدّفى‌عمره‌الشّريف درس گرفتم. حتّى به علومى چون رجال و تفسير نيز سفارش مى‌كردند. براى علم رجال به حقير سفارش كردند مدّتى كه حدود يک سال شد از محضر حضرت آيت‌اللـه شبيرى زنجانى مدّظلّه استفاده كنم و خواندن درايهٔ مرحوم شهيد ثانى رضوان‌اللـه‌عليه را كافى نمى‌دانستند. نسبت به تفسير مى‌فرمودند: درس گرفتن تفسير ضرورت ندارد. اگر كسى دروس پايه را خوب بخواند، می‌تواند با مطالعهٔ كتب تفسيرى استفادهٔ لازم را ببرد. ولى در عين حال ممارست و مداومت بر مطالعهٔ تفاسير را براى طلبه ضرورى مى‌دانستند و به انس با قرآن و تدبّر در آيات آن سفارش أكيد مى‌نمودند و يكى از نقائص حوزه را آشنانبودن طلّاب با قرآن مى‌شمردند. مى‌فرمودند: طلبه بايد دوره‌هايى از كتب تفسير را از آغاز تا انجام مطالعه نمايد و در سالهاى آخر عمر شريفشان به طلّابى كه در زمرهٔ شاگردان ايشان بوده و مطوّل را تمام كرده بودند دستور فرمودند كه هر يک روزانه يک صفحه از تفسير بيضاوى را مطالعه نموده و يک دوره اين تفسير را بخوانند. دربارهٔ مطالعهٔ حواشى كتابهاى درسى مى‌فرمودند: طلبه بايد از حواشى به‌مقدارى كه ممهّد و مبيّن درس است مطالعه كند و صرف درس‌گرفتن متن بدون مطالعهٔ حاشيه، عمق و دقّت لازم را بوجود نمى‌آورد. مثلاً براى مطوّل حاشيهٔ مير سيّد شريف را توصيه كرده و براى قوانين، حاشيهٔ جواد و حاشيهٔ مرحوم سيّد على قزوينى و براى رسائل، أوثق‌الوسائل را سفارش مى‌نمودند. از بحرالفوائد مرحوم آشتيانى و نيز حاشيهٔ مرحوم آخوند بر رسائل نيز تعريف مى‌كردند، ولى بحرالفوائد را براى طلبهٔ محصّل كه در حال درس‌گرفتن است كمى سنگين مى‌دانستند. از حواشى مكاسب نظر خاصّى به حاشيهٔ سيّد رحمة‌اللـه‌عليه داشتند. 📚 نورمجرد، ج۱، ص۱۳۳ 🆔 @allame_tehrani

💫 تخصّصى‌شدن علوم پس از اجتهاد در مورد تخصّصى‌شدن علوم حوزوى بر خلاف نظر عدّه‌اى كه مى‌گويند: طلبه پس از اتمام مقدّمات يا اتمام دورهٔ سطح، به جاى مشغول شدن به علوم مختلف از فقه و حكمت و كلام و تفسير و... بايد رشتهٔ مورد نظر خود را انتخاب نموده و به صورت تخصّصى به آن بپردازد و ديگر علوم را در همان حدّ عمومى رها كند، ايشان مى‌فرمودند: طلبه حتماً بايد مجتهد شود و تا مجتهد نشده به هيچ رشته‌اى به صورت تخصّصى نبايد وارد شود. هر وقت به اجتهاد رسيد اين قوّه و توان را پيدا می‌كند كه در هر رشته‌اى تعمّق كرده و متخصّص شود. عمده اين است كه به حدّ اجتهاد برسد، پس از آن اگر بخواهد در يک زمينهٔ خاصّ چون تفسير يا كلام يا فلسفه يا... وارد شده و به صورت تخصّصى تحقيق كند، مانعى ندارد. و در مجموع، خواندن كتبى كه ذكر شد و شركت در درس خارج را تا حدّ اجتهاد براى همهٔ طلّاب لازم مى‌دانستند و تخصّص را مربوط به بعد از آن مى‌شمردند. مى‌فرمودند: در طول تحصيل، تا انتهاى درس خارج، طلبه بايد عمدهٔ اوقات خود را روى متون درسى و شروح و حواشى آن صرف كند. آرى در أيّام تعطيلى دروس يا در أيّام تحصيل اگر فرصتى حاصل شد، می‌تواند به مطالعات جانبى مشغول شود. مى‌فرمودند: مطالعات جنبى، مربوط به پس از اجتهاد است، بعد از اين كه مجتهد شديد وقت واسع است و مى‌توانيد در زمينه‌هاى مختلف به نحو گسترده مطالعه كنيد. 📚 نورمجرد، ج۱، ص۱۳۶ 🆔 @allame_tehrani

🔰كيفيّت عملى تحصيل در حوزه در مورد روش و كيفيّت تحصيل مى‌فرمودند: طلبه بايد در روز، به سه درس اشتغال داشته باشد، به اين نحو كه هر سه درس را پيش از حضور در مجلس درس، پيش‌مطالعه كند و سعى كند درس را كامل بفهمد تا در زمان حضور در محضر استاد، بار ديگر با بيان و تقرير استاد، آن درس در قلب او كاملاً متمكّن شود و دقائق و اشاراتى را كه در متن درس بوده و خود بدان پى نبرده و همچنين نحوهٔ ورود و خروج و كيفيّت تقرير را از استاد خود بياموزد؛ يا لاأقلّ بداند كه موضوع درس امروز چيست، تا ذهن او براى تلقّى و دريافت مطالب مربوط به آن موضوع، مهيّا گردد. بعد از انجام اين مهم، در ساعت مقرّر و قبل از استاد با ظاهرى مرتّب و بدون تشويش‌قلب و ملال‌خاطر و بدون گرسنگى و خستگى، بلكه با شور و نشاط در مجلس درس حاضر شده و روبروى استاد با كمال ادب بنشيند و توجّهش كاملاً به وى بوده و با حواس جمع به سخنان او گوش فرا دهد، تا مبادا رشتهٔ بحث از دست او برود و يا نكته و مطلبى از او فوت شود. در مجلس درس، خصوصاً درس خارج از نوشتن درس پرهيز كند، زيرا كسى كه هنگام درس مشغول نوشتن است، ذهن او از ابتدا براى حكايت و نقل آماده شده نه براى تلقّى و فهميدن، و آن درس ديگر درس نيست بلكه املاء مى‌باشد. البته می‌تواند رؤوس مطالب درس را در دفترى كه با خود بهمراه دارد يادداشت كرده و بعد در منزل و يا حجره، تقرير درس را كامل بنويسد. اگر هنگام درس مطلبى را نفهميد از استاد بخواهد كه آن را اعاده كند تا براى او واضح و روشن شود و اگر اشكالى به نظر او رسيد آن را مطرح كند و حيا ننمايد، امام صادق عليه‌السّلام می‌فرمايد: إنَّ هَذا الْعِلْمَ عَلَيْهِ قُفْلٌ وَ مِفْتاحُهُ الْمَسْألَةُ.[۱] «بر اين علم قفلى نهاده شده و كليد آن پرسش است.» 📚 نورمجرد، ج۱، ص۱۳۷ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ۱. كافى، ج۱، ص۴۰، كتاب فضل‌العلم، باب سؤال‌العالم‌وتذاكره، ح۳. 🆔 @allame_tehrani

💬 قضايائى از پيگيرى‌هاى علمى مرحوم علّامه در زمان تحصيل حضرت علّامه والد قُدِّس‌سرُّه‌العزيز يک بار مى‌فرمودند: زمانى كه به معالم‌الأصول اشتغال داشتم و آن را درس مى‌گرفتم، شبى هنگام مطالعه يک اشكال درسى در ذهنم آمد كه حل نمى‌شد، درست پنج ساعت از شب رفته بود. و منزل ما كنار منزل مرحوم آيت‌اللـه صدر و آيت‌اللـه خوانسارى و آيت‌اللـه حجّت قدّس‌سرّهم بود و در انتهاى كوچه نيز منزل مرحوم آقا سيّد محمّدباقر سلطانى داماد آيت‌اللـه صدر قرار داشت. به مناسبت اين‌كه ايشان با يكى از عموزاده‌هاى ما رفاقت داشتند، ما هم با ايشان ارتباط داشتيم. همان موقع و بدون درنگ به در منزل ايشان رفتم و در زدم، ايشان خودشان آمده و در را باز كردند، معلوم شد همه خواب بوده و فقط خود ايشان در بيرونى منزل بيدار بوده‌اند. گفتم: من اشكالى از معالم دارم. گفتند: بفرمائيد. رفتم داخل و اشكال را مطرح كردم و ايشان جواب گفتند و مشكله حل شد. مى‌فرمودند: روزها يک‌ساعت به غروب براى رفع اشكال به مدرسهٔ فيضيّه مى‌رفتم و معمولاً عدّه‌اى از آقايان مى‌آمدند، هر كس را پيدا مى‌كرديم سؤال و اشكالهاى خود را مطرح كرده و جواب مى‌گرفتيم. وقتى شرح‌لمعه مى‌خواندم يک روز اشكالى برايم پيدا شد و آن اين بود كه چرا در نذر قصد قربت لازم است، به كدام دليل؟ به كدام روايت و خبر؟ در قم مرحوم آيت‌اللـه خوانسارى نمازجمعه مى‌خواندند و من هم علاقه داشتم و شركت مى‌كردم. روزى در حين رفتن به نمازجمعه، مرحوم آيت‌اللـه شيخ مرتضى حائرى را ديدم، رفتم خدمتشان و همين سؤال را پرسيدم. فرمودند: «أصل و ماهيّت نذر، قصد قربت مى‌خواهد، چون ميگويد: لِلَّه عَلَىّ كذا.» و با اين فرمايش ايشان اشكال حل شد. 📚 نورمجرد، ج۱، ص۱۳۸ 🆔 @allame_tehrani

🔹نحوهٔ درس‌خواندن طلبه مى‌فرمودند: طلبه پس از آنكه درس را از محضر استاد فرا گرفت بايد به مطالعهٔ دقيق آن بپردازد و نكات و دقائق آن را استخراج كند؛ در مورد ألفاظ و كلمات و تعابير مصنّف و شارح تأمّل كند و در آن بينديشد و از كنار آن سرسرى و بى‌توجّه عبور نكند. مثلاً اگر به قرائت شرح‌سيوطى بر ألفيه مشغول است، در ابتداى اُرجوزه كه ابن‌مالک می‌گويد: وَ أسْتَعينُ اللّٰـهَ فى ألْفيَّة و شارح در شرح آن می‌گويد: وَ أسْتَعينُ اللّٰـهَ فى ـ نَظمِ اُرْجوزَةٍ ـ ألْفيَّةٍ بايد فكر كرد و به دنبال آن گشت كه چرا ـ نَظمِ اُرْجوزَةٍ ـ را بين جار و مجرور قرار داد و دليل اين توسّط چيست؟ از حواشى مقدار لازم را مطالعه كند و بعد با شريک علمى خود به مباحثهٔ آن درس مشغول شوند؛ به اين كيفيّت كه همهٔ مطالب درس را در ذهن و خاطر خود داشته باشد و همه را از حفظ بگويد و آنچنان زيبا تقرير كند كه گويى مشغول تدريس است و در اين هنگام، هم‌بحث او بايد با دقّت به مطالب و تقرير او گوش دهد و مواضع اشتباه را تصحيح كند. بعد از بيان مطالب، نوبت به تطبيق آنها با عبارات كتاب مى‌رسد كه بايد عبارات عربى را صحيح ادا كند و إعراب آنها را كاملاً اظهار كند و وقف به سكون ننمايد! مى‌فرمودند: طلبه بايد ليلاً و نهاراً و سفراً و حضراً درس بخواند و از دقائق عمر خود استفاده كند. طلبه‌اى كه يک ساعت بى‌كار باشد طلبه نيست، چون «طلبه» جمع «طالب» است و طالب يعنى جوينده و خواهان. و زمانى اين عنوان به نحو حقيقت بر او صادق است كه متلبّس به مبدأ اشتقاق يعنى طلب باشد. بر اين أساس، سفارش مى‌فرمودند كه أيّام تعطيل را نيز درس بگيريد. و ما طبق فرمايش ايشان، هميشه در أيّام تعطيل نيز چند درس خصوصى داشتيم. خود ايشان نيز از آغاز طلبگى تا بازگشت از نجف أشرف هيچ وقت تعطيلى نداشتند و تمام أيّامشان تحصيل بود و تحصيل! مى‌فرمودند: ما در دوران طلبگى أصلاً اوقات فراغت نداشتيم و معنى اوقات فراغت را نمى‌فهميديم. تمام روزهاى تعطيل را درس مى‌گرفتم و با اين همه آن مقدار از نهج‌البلاغه را كه حفظ نموده‌ام، مربوط به پنجشنبه و جمعه‌هاى قم است كه نهج‌البلاغه مى‌خواندم. و اين روش متداول در حوزه‌ها صحيح نيست كه پنجشنبه و جمعه و ماه مبارک رمضان و تابستان و مناسبت‌ها و وفات علماء و غيره، دروس تعطيل باشد، با اين روش چيزى از سال براى درس باقى نمى‌ماند. 📚 نورمجرد، ج۱، ص۱۳۹ 🆔 @allame_tehrani

📣 تبلیغ 🔰 توصیه‌هایی برای طلاب 📍مشاهده از طریق لینک زیر:👇 eitaa.com/allame_tehrani/1374 #فاطمیه #تبلیغ #طلاب #علامه_طهرانی 🆔 @allame_tehrani

💬 نظر علامه طهرانی دربارهٔ شرایط مفتی 🔹در فتوى دادن، علاوه بر اجتهاد ظاهرى، يقين و نور باطن لازم است 🔸فتوى بايد معاينةً باشد قَالَ الصَّادِقُ عَلَيْهِ‌السَّلامُ: لَاتَحِلُّ الْفُتْيَا لِمَنْ لَايَسْتَفْتِى مِنَ اللّٰهِ بِصَفَآء سِرِّهِ، وَ إخْلاصِ عَمَلِهِ وَ عَلانِيَتِهِ، وَ بُرهَانٍ مِنْ رِبِّهِ فِى كُلِّ حَالٍ. «فتوى دادن و تصدّى در امور مردم كردن، و إظهار نظر نمودن و پردهٔ جهل را برداشتن حلال نيست مگر براى آن كسى كه از صفاى باطن و سرّ خودش از خدا استفتاء كند، و با پاكيزگى عملش در ظاهر، و با برهان و حجّت قويم از طرف پروردگار وارد مسأله بشود.» اين مطلب بسيار عالى است؛ گرچه مرحوم مجلسى جملهٔ: وَ مَنْ حَكَمَ بِخَبَرٍ بِلا مُعَايَنَةٍ فَهُوَ جَاهِلٌ مَأْخُوذٌ بِجَهْلِهِ وَ مَأْثُومٌ بِحُكْمِهِ را اينطور معنى كرده است كه: شخص مفتى بى‌آنكه معنى خبر را بفهمد و وجه صدور آن را بداند، و بى‌آنكه بوجه جمع آن خبر با أخبار ديگر در صورت مخالفت و تعارض - از هر جهت كه باشد - آشنا باشد، حكم كند و فتوى دهد.[۱] وليكن اين روايت در مقام بيان مطلب ديگرى است. اين روايت می‌خواهد بفهماند كه: مُفْتِى اگر تنها به امور ظاهر اطّلاع داشته باشد، و به موارد تعادل و تراجيح كاملاً وارد باشد، و مواقع تقيّه را از غير تقيّه خوب تشخيص بدهد، و از اينها گذشته متن فرمايشات أئمّه عليهم‌السّلام را هم خوب بفهمد، و از نقطه نظر علوم اصطلاحى ظاهر تامّ و تمام باشد، باز كافى نيست. مُفْتِى چيز ديگرى هم لازم دارد، و آن اين است كه: از قلب خودش استفتاء كند و بپرسد كه خدايا آيا مطلب اينطور است يا نه؟! و به قلبش بيايد كه مطلب اينچنين است، و مطمئنّ شود و از تحيّر و شکّ بيرون آيد؛ و آن مطلبى هم كه مى‌آيد عين همين شريعت باشد و از آن تجاوز نكند. يعنى علاوه بر اينكه بايد مصداق حقيقى: مَنْ كَانَ مِنْكُمْ قَدْ رَوَى حَدِيثَنَا وَ نَظَرَ فِى حَلالِنَا وَ حَرَامِنَا وَ عَرَفَ أَحْكَامَنَا باشد، و علاوه بر اينكه بايد به علوم مصطلح ظاهرى و قرآن هم وارد باشد تا بتواند جوابگو بوده و با آيات قرآن و سنّت صحيحهٔ آن از فتواى خود دفاع كند، علاوه بر اينها بايد در قلب خودش از خداى خود استفتاء كند، و از دل و ضمير خود بپرسد و به قلبش إلهام شود، و از عالم غيب روشن بشود كه مطلب اينست!! اين را مى‌گويند: صَفاء سرّ. اين مطلب، بسيار مهمّ است كه إنسان كارى كه می‌خواهد بكند بايد به اطمينان و يقين برسد. فتوى دادن از روى روايات تنها، كه إنسان روايات متعارضه را كنار هم بگذارد و از راه قاعدهٔ «تعادل و تراجيح» و يا قاعدهٔ «عامّ و خاصّ» و دانستن ناسخ و منسوخ و أمثال آن، يكطرفِ معارض را انتخاب كند، و يا به سبب ترجيح بعضى از روايات بر بعض ديگر، بواسطهٔ مرجّحات باب «تزاحم» به فتوى و نظريّه‌اى برسد، و از روى قطع ادّعا كند كه مطلب اينطور است (در حالى كه خودش هم نمى‌تواند از عهده برآيد، قسم هم نمى‌تواند بخورد) اين صحيح نبوده و به تنهائى كافى نيست؛ بلكه فتوى دهنده بايستى از روى اطمينان فتوى بدهد، و آن فتوى توأم با مُدركاتش باشد. علاوه بر مدركات‌ فكرى، توأم با مدركات قلبى و سرّى او بوده باشد. و لذا سيّد ابن طاووس فتوى نمى‌داد و مى‌گفت: من كه در أمر خودم نمى‌توانم از عهده برآيم؛ چگونه از عهدهٔ امور مردم برمى‌آيم؟! در كتاب «كشف‌المَحَجّة» به فرزندانش (محمّد و علىّ) كه دو بچّهٔ كوچک بودند و اين كتاب را به عنوان وصيّت براى آنها مى‌نويسد، مى‌گويد: مردم از من فتوى خواستند و من ندادم، بجهت اينكه به اين آيه از قرآن رسيدم كه خدا به حبيبش (پيغمبر) مى‌فرمايد: وَ لَوْ تَقَوَّلَ عَلَيْنَا بَعْضَ الأقَاوِيلِ* لَأخَذْنَا مِنْهُ بِالْيَمِينِ* ثُمَّ لَقَطَعْنَا مِنْهُ الْوَتِينَ* فَمَا مِنكُم مِّنْ أَحَدٍ عَنْهُ حَاجِزِين.[۲] «اگر اين محمّد (صلّى‌الله‌عليه‌و‌آله‌و‌سلّم) مطلبى را از پيش خود بگويد و به ما نسبت بدهد، ما با دست قدرت او را مى‌گيريم (لِهْ مى‌كنيم و هلاكش مى‌نمائيم) و رگ حياتى قلب او را قطع مى‌كنيم. آنوقت كداميک از شما مى‌توانيد او را از دست ما بگيريد و ميان او و ميان كار ما حاجز شويد (او را از دست ما نجات بدهيد)؟!» وقتى خدا چنين آيهٔ تهديدآميزى به پيغمبرش دارد من چكار كنم؟! و خدا با من چه مى‌كند؟! فتوى دادن، به خدا نسبت دادن است؛ يعنى خدا اينطور مى‌گويد، پيغمبر اينطور مى‌گويد. و تا إنسان به مرحلهٔ يقين نرسد خيلى مشكل است. ▪️ادامـــه در پست بعدی... ⬇️ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ۱- «بحارالأنوار» طبع كمپانى، ج۱، باب النّهى عن القول بغير علم و الإفتآء بالرّأى، ص۱۰۱. ۲- آيات ۴۴ إلى ۴۷، از سورهٔ ۶۹: الحآقّة. 🆔 @allame_tehrani

↩️ ادامـــهٔ «پست قبلی» ⬇️ ... و لذا در عبارت «مصباح» دارد كه: فتوى بايد معاينةً باشد؛ يعنى ببيند كه خدا دارد اينطور مى‌گويد. و روى همين زمينه أئمّه عليهم‌السّلام فتوى می‌داده‌اند؛ آنان اينطور بودند؛ پيغمبر اينطور بود؛ و آن فقهاى أصيل مثل سيّد ابن طاووس اينطور بودند. يعنى بالمعاينه مطلب را إدراک مى‌كردند و فتوى می‌دادند؛ و إلّا فتوى نمی‌دادند. و علّت اينكه سيّد ابن طاووس و بعضى از بزرگان فتوى نمى‌دادند، همين جهت بود. البتّه جهات كثيره‌اى دارد كه يكى از آن جهات اين بود. آنها در بسيارى از مسائل كه يقين داشتند عمل مى‌كردند، و در بسيارى از مسائل كه براى خودشان يقينى نبود از فتوى دادن در آنها اجتناب مى‌نمودند. 📚 ولایت‌فقیه‌در‌حکومت‌اسلام، ج۱، ص۶۴تا۶۷ 🆔 @allame_tehrani

🔰تصحیح طریقهٔ شهریهٔ طلاب شهريهٔ طلّاب شيعه در حوزه‌ها از خود مردم و از وجوه خمس و سهم امام داده مى‌شود و اين داراى محاسنى و معايبى است. امّا محاسنش آن است كه: به دستگاه حكومتى مربوط نيست و طلبه‌ها و فضلا و علما را مطيع و جيره‌خوار حكومت نمى‌گرداند بلكه ايشان را آزاد و مستقلّ بار مى‌آورد. به خلاف شهريهٔ طلّاب اهل تسنّن كه از ادارهٔ حكومتى داده مى‌شود. فلهذا آنان را مطيع و غيرمستقلّ تربيت مى‌كند. و اين روى زمينهٔ فقه شيعه و فقه عامّه است. چرا كه فقه شيعه براى حاكمان جور ارزشى قائل نيست، امّا فقه عامّه هر شخص امير و حاكم را واجب‌الإطاعه و أولواالأمر مى‌داند؛ شهريهٔ او را حلال و پيروى از او را واجب و لازم بشمار مى‌آورد.(۱) در اطاق و منزل شخص شيخ محمود شلتوت حتماً بايد عكس جمال عبدالناصر آويخته باشد، اما در اطاق پست‌ترين و پائين‌ترین طلبهٔ ما اگر عكس شاه را ببينید آن طلبه از درجهٔ اعتبار و حيثيّت ساقط مى‌شود. در زمانى كه ما در نجف اشرف تحصيل مى‌كرديم و قيمت دينار گران شد و طلّاب در مضيقه افتادند، از طرف دكتر محمّد مصدق به محضرت آيةالله‌العظمى حاج آقا حسين بروجردى رضوان‌الله‌عليه پيشنهاد شد كه دولت ايران تقبّل مى‌كند شهريهٔ طلّاب نجف را با ارز دولتى كه قريب ۹ تومان بود بفرستد. حضرت آيةالله قبول نكردند در حالى كه در نجف دينار عراقى قريب ۴۰ تومان شده بود. و معلوم است از چه نفع سرشارى آيةالله صرف‌نظر كردند براى اينكه حوزه و شيعه استقلال خود را حفظ كند و زير بار منّت حكومت كه تحقيقاً مستلزم پى درآمدها و عواقب نامعلومى است، نرود. يک روز ما كه به بغداد رفته بوديم، بديدن يكى از مدارس اهل تسنّن رفتيم و با فضلا و طلّاب آنجا مذاكره كرديم. آنها از ما پرسيدند مخارج شما از كجا تأمين مى‌گردد؟! ما گفتيم: از قوت لايموتى كه هر طلبه از ده يا شهر او به او مى‌رسد، و يا از مختصر شهريّه‌اى كه به طلّاب می‌دهند و حدّاكثر در آن زمان به طلّاب يک دينار مى‌دادند. امّا آنها گفتند: هر طلبهٔ معمولى و عادى ما ماهيانه هشت دينار مى‌گيرد و همينطور مى‌رود بالا تا سى دينار كه به مدرّسين و فضلاء ما مى‌دهند. ولى اى كاش كه ما مانند شما بوديم و داراى حريّت و آزادى. اما ما آزادى نداريم. تحقيقاً حكم يک مهره از دستگاه حكومت به عنوان وزرات اوقاف مى‌باشيم. بارى در آن روز فضلا و طلّاب آن مدرسه به ما با نظر غبطه مى‌نگريستند. اين محاسن طريق توزيع شهريه در ميان حوزه‌هاى علميّهٔ ماست. و امّا معايب آن: اوّلاً طلّاب بواسطهٔ ضيق معاش و فقر شديد، پيوسته در نفسشان احياناً ممكن است يک نوع اهميّت و ارزشى بمال پيدا شود، و در آتيه كه صاحب علم و كمال مى‌گردند طبعاً اين نوع احترام را به اغيناء پيدا نمايند و بالأخره هر نوع صاحب مكنتى در نزد آنها بزرگ جلوه كند. و اين مصيبتى است بزرگ. و ثانياً بواسطهٔ انحصار واسطهٔ درآمد از ناحيه بيت‌المال و عدم توزع آن بطور آبرومندانه و محترمانه يک نوع ذلّت و اهانتى را در برابر اصل منبع توزع و وسائط توزيع بر خود هموار نمايند كه اينهم بسيار مضر است؛ چرا كه طلّاب را از ابتداى امر با روح ذلّت بار مى‌آورد و رشادت و شهامت را از آنان مى‌زدايد، و روح تسليم و تمكين را نسبت به امور مالى و غير مالى به آنها تزريق مى‌كند. شهريه بايد طورى توزيع گردد تا اصالت و عزّت‌نفس طلبه محفوظ بماند و خرد و شكسته نگردد. و اصولاً ممكن است در حوزه افراد بسيار نجيب و عفيف وجود داشته باشند كه دنبال اينگونه مقرّرى نروند. و يا از ابتداء شهريه گرفتن را قبول ننمايند در حالی كه در نهايت عسرت و نياز باشند، و در عين حال طلابى محصّل و درس‌خوان بوده باشند كه قوام علمى و عملى و رشد حوزه و بقاى دين منوط و مربوط به آنان شود. و اصولاً بايد در حوزه افرادى معيّن و مشخص گردند براى تفحّص خائبانه از حال و درآمد و مصارف هر طلبه و آنچه مورد احتياج اوست به وى برسانند؛ نه آنكه مثلًا طلبه‌اى ضعيف و يا فقير و يا مريض گردد، كسى از حال او با خبر نباشد و لازم باشد كه خودش به افراد ذى‌صلاحيّت مراجعه كند و رفع عسرت بجويد آنگاه تازه او به خصوص افراد مورد نظر خود چيزى دهد و محروم بماند. 📚 وظیفهٔ فرد مسلمان در إحیای حکومت اسلام، ص۲۸۶ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ۱- ‌رجوع شود به: ولایت فقیه در اسلام، ج۴، درس۴۶، ص ۱۸۶ تا ۱۹۷ 🆔 @allame_tehrani

🔰دیدگاه علامه طهرانی نسبت به حوزه‌ها و طلاب 📍اساس حوزه‌هاى علميّهٔ دينيّه (علّت تشكيل حوزه‌های علميّهٔ دينيّه، وصول به اهداف عاليهٔ قرآن بوده است) ♦️لزوم تحمل زحمات علمى و عملى براى رسيدن به مقصد منظور و مقصودِ از حوزهٔ علميّه، درس علمى و عملى قرآن كريم است، فهميدن قرآن و عمل كردن به آن است. و براى تحقّق اين مراد بايد علم معارف در سطح عالى، و عقائد و اخلاق را بخوبى فرا گرفت. و براى حصول اين مطلب بايد از علم تفسير قرآن و حديث و درايه و رجال مدد جست. راه وصول به علم صحيح و عمل صحيح، علم فقه (و لازمهٔ آن علم اصول) و كلام و حكمت و عرفان است. و اين معانى متحقّق نمى‌شود مگر زمانى كه به لسان قرآن و زبان پيغمبر أكرم و اوصياى گراميش عليهم‌الصّلوة‌و‌السّلام آشنائى و اطّلاع كامل داشته باشيم و بر سيره و سنّت و روش علمى و عملى آنها واقف گرديم. فلهذا بايد اطّلاع بر علوم عربيّت و ادبيّت از صرف و نحو و لغت و اشتقاق و معانى و بيان و بديع و محاورات نثرى و نظمى داشته باشيم و از سيره و تاريخ آنها باخبر باشيم. رشته‌هاى فوق كه همگى آنها بسيار مهمّ است، آدمى بايد در هر يک از آنها صاحب‌نظر و متخصّص شود تا بتواند اجتهاد كند و اجتهادش صحيح باشد و گرنه نتيجه تابع أخسّ مقدّمتَين است؛ گرچه خودش ادّعاى اجتهاد نمايد ولى در عمل مقلّد خواهد بود. علمای بزرگ ما از صدر اسلام تا کنون که هر یک وزنه‌ای در عالم عقل و علم و درایتند، از این حوزه‌ها برخاسته‌اند. و تا شعاع و أمدِ وسیعی را به انوار خود، چه در دوران حیات و چه بعد از مماتشان روشن نموده‌اند. عالم شدن و متخصّص شدن در دانش‌هاى بالا بسيار زحمت دارد. عمرى را بايد طلبهٔ خوش‌فهم و خوش‌استعداد و باهوش، كه هم قواى فكريّه و هم حافظه‌اش خوب باشد، آنهم با عشق و علاقهٔ سرشار، آنهم با صبر و حوصله و استقامت در مشكلات و توجّه به خدا و استمداد از فيوضات ربّانيّه‌اش سپرى كند تا بدين مرحله نائل آيد. طلبه بايد با دو بال علم و عمل حركت كند، و پا بر دنياى دون نهد، و نطفهٔ حبّ رياست و آقائى و سرورى را در كانون وجود خويشتن نابود كند، و پشت بر همهٔ اعتبارات و تعيّنات مانعِ از وصول بنمايد؛ تا بحول و قوّهٔ الهى بتواند كامياب شود. تازه از ميان دهها و صدها طلبه يكى دو نفر بيشتر نمى‌توانند اين راه را به پايان برسانند و به جامعيّت و كمال موفّق آيند. مدارس علوم دينى بايد دور از ازدحام و جمعيّت و بازار و مردم دنياخواه، و دور از ظواهر و مظاهر عيش و راحت‌طلبى و وقت گذرانى باشد، تا جمعيّتِ فكر براى طلّاب ميسّر باشد. بهمين جهت است كه محلّ اين مدارس را نجف اشرف و يا كربلاى معلّى و يا كاظمين و سامّراء و مشهد مقدّس و شهر مقدّس قم انتخاب كرده‌اند، و مدارس را قريب به صحن مطهّر ساخته‌اند، تا طلبه بواسطهٔ نزديكى و قرب با مركز معنوى و روحانى بيشتر بتواند بهره يابد. و تحقيقاً كسى كه بخواهد درسش اساسى و اصولى باشد در تمام شبانه‌روز پنج دقيقه را فراغت ندارد تا به مطالعهٔ كتابهاى خارج از متن دروس و يا به كارهاى دگر مشغول شود، و گرنه درسش سطحى و بدون پايه‌ می‌شود. در اینصورت وارد کردن دروس جدیده را در حوزه‌های علمیّه، و یا ضمیمه کردن فلسفهٔ غرب را با حکمت اصیل اسلام جز تباهی و زیان مثمر ثمری نیست. طلبه‌ای که برای دروس متن خود وقت کم دارد چطور می‌تواند به این دروس هم روی آورد؟ آنهم دروسی که بر اساس تخیّلات در برابر حقّانیّات ترتیب داده شده است و سهمیّهٔ کمتری از معنویّات را داراست؟ و بنابراین حال، طلبه از اینجا مانده و از آنجا رانده می‌شود. و علومش حفظی و سطحی و سبک و کم‌مایه می‌گردد. حوزه‌ها دیگر محقّق بار نمی‌آورند؛ وزنه و ستون تربیت نمی‌کنند. همانطور که در دانشگاه‌ها می‌بینیم: محقّق و بصیر و خبیر و اصولی نمی‌پرورد. این چه زیان بزرگی است؟ همین محقّقین بزرگ و ارزشمندی که هر کدام افتخار عالم اسلام بوده و جهان تشیّع را به نور علم خود در زمان اخیر روشن کرده‌اند؛ همچون شیخ جواد بلاغی نجفی، و سیّد شرف‌الدّین جبل عاملی، و سیّد محسن عاملی، و علّامه شیخ عبدالحسین امینی، و علّامه شیخ آغابزرگ طهرانی، و محدّث کبیر شیخ عبّاس قمی، و حضرت استادمان آیةالله علّامه طباطبائی قدَّس‌اللهُ‌أسرارَهم جميعاً، همگی تربيت شدهٔ اين حوزه‌ها بوده‌اند كه در فنّ خود محقّق و صاحب‌نظر بوده‌اند. 📚 نگرشى بر مقالهٔ بسط و قبض تئوريک شريعت، ص ۱۲۰ تا ۱۲۲ 🆔 @allame_tehrani

🔴 تأکید علامه طهرانی بر ضرورت همراهی عرفان الهی با علوم ظاهری و در ضرورت اتّصاف طلّاب به كمالات معنوى و إشراب از عرفان الهى و رسيدن به علوم حقيقيّه و روشنى دل و بصيرت باطنى - علاوه بر داشتن تخصّص در علوم رائج حوزوى - و عدم اكتفا به علوم ظاهرى بدون رسيدن به توحيد و حقيقت بندگى و عبور از حجابهاى ظلمانى و نورانى؛ بحث مفصّلى را با استناد به آيات و روايات مطرح نموده و نهايةً در جمع‌بندى كلام به لزوم وجود مربّيانى الهى و ملكوتى در حوزه‌ها كه جامع بين ظاهر و باطن باشند اشاره می‌فرمايند: « ... چنين فقيهانى كه جامع بين علم ظاهر و باطن و ميان علم و عمل هستند بايد مربّى طلّاب و حوزه‌ها باشند. آنها علم حقيقى را از جانب حضرت ربّ مى‌گيرند و بر متعلّمين پخش مى‌كنند. شب‌ها در محراب عبادت قيام دارند و با پاى محكم و استوار به كرنش و نيايش به درگاه حضرت معبود، دلهايشان مجذوب جذوات إلهيّه و سبحات ربّانيّه می‌شود، و روزها آنچه را گرفته‌اند پس می‌دهند و در اين عالم وسيع شنا مى‌نمايند و به عالم وجود إفاضهٔ فيض مى‌نمايند: إِنَّ نَاشِئَةَ الَّيْلِ هِىَ أَشَدُّ وَطْئاً وَ أَقْوَمُ قِيلاً* إِنَّ لَكَ فِى النَّهَارِ سَبْحاً طَوِيلاّ.[۱] «تحقيقا آنچه در شب مى‌رسد، براى تو گامى استوارتر و گفتارى پايدارتر است. و تحقيقاً از براى تو در روز مجال واسعى است كه در اين عالم كثرات شنا كنى (و آنچه را در شب گرفته‌اى، در روز مصرف نمائى).»[۲] و در لزوم پرورش مجتهدانى قوى و كارآمد كه در اوج علم و عمل، و متخصّص در علوم حوزوى و متّكى به ملكوت أعلى، و جامع بين ظاهر و باطن باشند، كه فتاوايشان از قوّت ظاهرى و باطنى برخوردار باشد، به استناد ادلّهٔ قرآنى و روائى می‌فرمايند: «بنابراين، اجتهادى كه فقط از روى قواعد صورت گيرد اجتهادى فرمولى می‌باشد. اين اجتهاد همچون ناودان است كه آب حيات نيست. اگر هم آبى فرضاً در وى جارى گردد و حكمْ مطابق با واقع درآيد، ظرف و وسيله براى گذر آن آب حيات بوده است. و خداى ناكرده اگر اين ناودان شكسته و پاره شود خرابى‌هاى آن بى‌شمار است. مولانا در دفتر پنجم مثنوى گويد: علم چون در نور حق پرورده شد پس ز علمت نور يابد قوم لُدّ هر چه گوئى باشد آنهم نور پاک كاسمان هرگز نبارد سنگ و خاک آسمان شو ابر شو باران ببار ناودان بارش كند نبود بكار آب اندر ناودان عاريّتى است آب اندر ابر و دريا فطرتى است‌ فكر و انديشه است مثل ناودان وحىِ مكشوف است ابر و آسمان‌ آب باران باغ صد رنگ آورد ناودان، همسايه در جنگ آورد[۳] و همچنين در دفتر دوّم گويد: علم تقليدى بود بهر فروخت چون بيابد مشترى خوش بر فروخت‌ مشترىّ علم تحقيقى حق است دائما بازار او با رونق است‌ لب ببسته مست در بيع و شرى مشترى بى‌حد كه اللّٰهُ اشْتَرَى‌ٰ درس آدم را فرشته مشترى محرم درسش نه ديو است و پرى‌ آدم أنبِئْهُمْ بِأَسْما درس گو شرح كن أسرار حق را مو به مو[۴] 📚 آیتِ نور، ج۱، ص ۴۰۵ تا ۴۰۷ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ۱- آيهٔ ۶ و ۷، از سورهٔ ۷۳: المزّمّل‌. ۲- نگرشى بر مقالهٔ بسط و قبض تئوريک شريعت»، ص۱۲۶ ۳- «مثنوى» ملّا جلال‌الدّين رومى، طبع ميرخانى، ج۵، ص۴۸۵، سطر ۲ تا ۴؛ و از طبع ميرزا محمودى: ص۴۹۸، سطر ۱۲ تا ۱۴. ۴- مثنوى»، ج۲، ص۱۸۵، سطر ۲۲ و ۲۳ 🆔 @allame_tehrani

💬 روايتى عجيب از حضرت صادق عليه‌السّلام وارد است كه حقّاً موجب تنبّه و بيدارباش است در «وافى» از «كافى» از محمّد از ابن عيسى از ابن فضّال از علىّ بن عقبه از عمر از حضرت أبى‌عبدالله عليه‌السّلام روايت است كه راوى گفت: قَالَ لَنَا ذَاتَ يَوْمٍ: تَجِدُ الرَّجُلَ لَا يُخطِى‌ءُ بِلَامٍ وَ لَا وَاوٍ خَطِيباً مِسْقَعاً، وَ لَقَلْبُهُ أَشَدُّ ظُلْمَةً مِنَ اللَّيْلِ الْمُظْلِم؛ وَ تَجِدُ الرَّجُلَ لَايَسْتَطِيعُ تَعْبِيراً عَمَّا فِى قَلْبِهِ بِلِسَانِهِ، وَ قَلْبُهُ يَزْهَرُ كَمَا يَزْهَرُ الْمِصْبَاحُ.[۱] «حضرت روزى به ما گفتند: شما مردمى را مى‌يابيد كه در سخن گفتن چنان استادند كه حتّى در يک حرف همچون لام و يا واو اشتباه نمى‌كنند؛ خطيبى هستند بليغ، و يا جَهْورىّ‌الصّوت، و يا بطور مسلسل بدون ارتعاش و لكنت لسان خطبه می‌خوانند؛ امّا قلبشان تاريكتر است از شب تاريک. و همچنين شما مردمى را مى‌يابيد كه توانائى ندارند كه آنچه را در نيّت دارند بر زبان آورند؛ امّا قلبشان همچون چراغ درخشان نور می‌دهد.» ... اين حقير در مباحث اجتهاد و تقليد به ثبوت رسانيده‌ام كه از شرائط حتميّهٔ إفتاء و حكم، «از جزئيّت به كلّيّت پيوستن» است؛ و تا عبور از عالم نفس نگردد و معرفت حضرت ربّ پيدا نشود، اين شرط متحقّق نمى‌شود...»[۲] 📚 آیتِ نور، ج۱، ص ۴۰۷ و ۴۰۸ ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ۱- وافی، ج۱، جزء۳، ص۵۱؛ باب أصناف القلوب و تنفل احوال القلب ۲- نگرشى بر مقالهٔ بسط و قبض تئوريک شريعت»، ص ۱۲۶ تا ۱۲۹ 🆔 @allame_tehrani

🌷صلوات خاصهٔ حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها)🌷 اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَى الصِّدِّيقَةِ فاطِمَةَ الزَّكِيَّةِ، حَبِيبَةِ حَبِيبِكَ وَ نَبِيِّكَ، وَ أُمِّ أَحِبَّائِكَ وَ أَصْفِيائِكَ، الَّتِي انْتَجَبْتَها وَ فَضَّلْتَها وَ اخْتَرْتَها عَلَىٰ نِساءِ الْعالَمِينَ. اللّٰهُمَّ كُنِ الطَّالِبَ لَها مِمَّنْ ظَلَمَها وَ اسْتَخَفَّ بِحَقِّها، وَ كُنِ الثَّائِرَ اللّٰهُمَّ بِدَمِ أَوْلادِها. اللّٰهُمَّ وَ كَما جَعَلْتَها أُمَّ أَئِمَّةِ الْهُدىٰ، وَ حَلِيلَةَ صاحِبِ اللِّواءِ، وَ الْكَرِيمَةَ عِنْدَ الْمَلَإِ الْأَعْلىٰ، فَصَلِّ عَلَيْها وَ عَلَىٰ أُمِّها [خَدیجَةَ الْکُبْریٰ] صَلاةً تُكْرِمُ بِها وَجْهَ أَبِيها مُحَمَّدٍ صَلَّى اللّٰهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَ تُقِرُّ بِها أَعْيُنَ ذُرِّيَّتِها، وَ أَبْلِغْهُمْ عَنِّي فِي هٰذِهِ السَّاعَةِ أَفْضَلَ التَّحِيَّةِ وَ السَّلامِ. 🎙حاج علی‌اصغر انصاریان 📚 مفاتیح‌الجنان ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 📹 صلوات خاصه (آیة‌الله فاطمی‌نیا) 📜 زیارت حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) 🆔 @allame_tehrani

◾️رکن حیدر 🎙حضرت آیت‌الله حسینی طهرانی (حفظه‌الله) #فاطمیه #شهادت_حضرت_زهرا 🆔 @allame_tehrani

💡چراغ خانۀ حیدر... ◾️سوگنامۀ شهادت حضرت فاطمۀ زهراء سلام‌الله‌علیها 🎙حضرت آیةالله حسینی طهرانی (حفظه‌الله) 🆔 @allame_tehrani

🥀هذا فراق بینی و بینک...😭 🎙حجةالاسلام میرزامحمدی #فاطمیه #شهادت_حضرت_زهرا 🆔 @allame_tehrani

🥀روضهٔ حضرت زهرا🥀 (سلام‌الله‌علیها) 🎙حاج محمود کریمی 🆔 @allame_tehrani

🥀گل چادر گلدارت... 🎙حاج محمود کریمی 🆔 @allame_tehrani

🔥 خلود در جهنّم اهانت به كفش پاى آن طاهرهٔ مطهّره گناه كبيره است، و ارتكاب جرائمى به مقدار یک‌هزارم از جرائم آنها موجب خلود در آتش و موجب تبرّى و زوال تولّى خواهد بود. ✍ حضرت علامه آیت‌الله حاج سید محمدحسین حسینی طهرانی (قـدس‌اللـه‌نـفـسـه‌الـزکـیـة) 📚 «رسالهٔ مودّت»، ص۲۱۸ 🆔 @allame_tehrani

💖 پاکیزگی قلب يكى از مهم‌ترين مظاهر محبّت و ولاء به اهل‌بيت عليهم‌السّلام برگزارى مجالس روضه و عزادارى است كه تأثير عجيبى در تطهير قلوب از اوساخ عالم مادّه و تسريع سير سالكين به سوى مقام لقاء و قرب دارد. 📚 «نورمجرّد»، ج۲، ص۴۶۲ 🆔 @allame_tehrani