🔎 وَ رَأَيْتَ النَّاسَ يَخْرُجونَ مِن دِينِ اللَّهِ أَفْواجاً: سونامیِ بی‌دینی و خداناباوری در کشورهای اسلامی ✨ معرفی منابع 📌 معرفی مقاله‌ی «سونامیِ خاموش: بی‌دینی و خداناباوری در جهانِ اسلام» نوشته‌ی جَک دِیوید اِلِر در اُکتبر ۲۰۲۲ میلادی 🔻 تعداد خداناباوران، بی‌دینان، یا شکاکان و منتقدانِ دین در کشورهای مسلمان‌نشین معمولاً محل بحث و اختلاف نظر بوده است. از یک سو، نهادها و مراجع دینی و سیاسیِ این کشورها تمایل دارند که تعداد این دسته از شهروندان خود را اندک و ناچیز جلوه دهند، و از سوی دیگر، منتقدان و خداناباوران می‌کوشند چنین نگاه‌هایی را گسترده و فراگیر نشان بدهند. متأسفانه به علت مخاطرات دینی و سیاسی و فرهنگی و محدودیت‌هایِ روشی پیمایش‌ها و نظرسنجی‌ها نیز هیچ‌گاه اطمینان‌آور نبوده‌اند. در چنین شرایطی شاید بررسی و تحلیل چندین پیمایش در کشورهای مسلمان‌نشینِ بتواند فرآیندی که در این جوامع شکل گرفته است را اندکی آشکار کند. 🔻 بسیاری از پیمایش‌ها و تخمین‌های غیرحکومتی نشان‌دهنده‌ی تعداد قابل‌توجهِ گروندگان به بی‌دینی و خداناباوری در کشورهایی‌اند که اکثریت جمعیت‌شان را مسلمانان تشکیل می‌دهند، برای نمونه نتیجه‌ی یکی از آنها این‌چنین است: ترکیه ۱۷ درصد، اندونزی ۱۵ درصد، ایران ۱۶ درصد، مراکش ۸ درصد، و مصر ۷ درصد. البته، میزانِ گرایش به بی‌دینی و خداناباوری در گروه‌های سنیِ پایین‌تر افزایش می‌یابد: در تونس ۵۰ درصد و در الجزایر ۲۵ درصد‌ِ جوانان زیر ۳۰ سال به بی‌دینی یا خداناباوری گرایش دارند. 🔻 نشریه‌ی «مطالعات سکولار» یا Secular Studies که انتشاراتِ بریل آن را منتشر می‌کند در اُکتبر سال گذشته‌ی میلادی مقاله‌ای را با عنوان «سونامیِ خاموش: بی‌دینی و خداناباوری در جهانِ اسلام» منتشر کرد که در آن جَک دِیوید اِلِر به بررسی پدیده‌ی بسیار تأثیرگذار اما خاموش و نادیده‌گرفته‌شده‌ی «بی‌دینی و خداناباوری» پرداخته است. مقاله افزون بر اینکه نتایج تعدادی از پیمایش‌ها و نظرسنجی‌ها در کشورهای مسلمان‌نشین را آورده است،‌ بلکه به خودِ معانی و دلالت‌های بی‌دینی و خداناباوری در جوامع مسلمان نیز پرداخته است و مخاطرات زندگی با بی‌دینی یا خداناباوری در چنین کشورهایی را نیز بررسی کرده است 🔻 ترجمه‌ای آزاد از چکیده‌ی مقاله: هم دانشمندان و هم عموم مردم تمایل دارند که تصور کنند اسلام از مدرن‌شدن و سکولارشدن مصون است و همه‌ی مسلمانان مذهبی‌هایی متعصب‌اند. با این حال، مراجع مذهبی افزایش تعداد بی‌ایمانان در کشورهایی که اکثریتِ جمعیت‌ِ آنها مسلمان‌اند را «سونامی» خوانده‌اند. این مقاله، در یک فراتحلیل، به بررسی پژوهش‌ها و پیمایش‌های موجود درباره‌ی بی‌دینی و خداناباوری در کشورهای اسلامی می‌پردازد. مقاله پس از بررسی اطلاعات آماری بی‌دینی و خداناباوری در کشورهای اسلامی، از جمله در مصر و ایران و عربستان، معانی و دلالت‌های «بی‌دینی» را در زبان کشورهای اسلامی بررسی می‌کند و نشان می‌دهد که معنای‌ این واژه‌ها الزاماً معادل معنای‌شان در زبان انگلیسی نیست، بلکه در رابطه با مفاهیم محلیِ «دین» و «دین‌داری» ساخته شده‌اند. این مقاله سپس درباره‌ی خطرات اجتماعی و حقوقی که افراد بی‌ایمان و خداناباور را در جوامع دینی‌ تهدید می‌کنند بحث می‌کند؛ و در نهایت به بررسی زندگی و فعالیت‌های بی‌دینان و خداناباوران به صورت فردی، گروهی، و مجازی می پردازد. مقاله با تأملاتی درباره‌ی مدرن‌سازی و سکولارسازی پایان می‌یابد و به نیروهایی اشاره می‌کند که بی‌ایمانی را در زمینه‌های اکثریت مسلمان ممکن و رایج کرده‌اند و منجر به ظهور سکولاریسم‌ها و خداناباوری‌های خاص و گوناگون شده‌اند. 📗 برای ارجاع به مقاله می‌توانید از عبارت زیر استفاده کنید: Eller, Jack David. "A Quiet Tsunami: Nonreligion and Atheism in the Muslim World" in Secular Studies (4) 2022, 117-139. 📖 برای دسترسی به مقاله بنگرید به اینجا در آشیانه‌ی عنقاء. #بی‌دینی #الحاد #خداناباوری #اسلام‌پژوهی #Secularism #Modernism #Nonreligion #Atheism #Islamic_Studies ◀️ منبع: اعضای محترم کانال #موسسه_دین_پژوهی_التوحید @altawhid