۱. همه #رفتارهای_اختیاری انسان، همواره #وصف_اخلاقی دارند، چه در قلمرو اقتصادی و چه سایر قلمروها. #توصیه‌های_اخلاقی مربوط به این حیث اقتصاد است. ۱.۱. باید "جواب ندادن توصیه‌های اخلاقی" ایضاح مفهومی پیدا کند تا قابل ارزیابی باشد. ۱.۱.۱. مثلا اگر منظور این باشد که صرفا با توصیه‌های اخلاقی (نه با نظام مسائل عینیِ اخلاق‌مدار، که "توصیه" یکی از اجزائش است)، #مشکلات_اقتصادی_کشور حل نمی‌شود، درست است، ولی آن طرف ماجرا این است که اگر مسئولان، مشکلات اقتصادی کشور را (عمدا یا جهلا) حل نمی‌کنند، وظیفه اخلاقی آحاد مردم منتفی نمی‌شود. ۱.۱.۲. اگر هم منظور این است که مردم گوش نمی‌دهند، شاید حتی درباره اکثریت جامعه صادق باشد، اما لزوما باعث نمی‌شود که ارزش اخلاقی رفتار، تغییر کند یا منتفی شود. بله، توصیه‌کننده باید این جهت (و جهات دیگر، مثل واقعیت تورم در حق موجر) را هم لحاظ کند. ضمنا حتی اگر در یک نفر هم مؤثر باشد حکیمانه است. ۲. یکی از واقعیات اجتماعی این است که رعایت حال #مستأجر، در بسیاری از موارد (نه لزوما در بیشتر موارد) باعث فقر (به معنای نفسی، نه نسبی) #صاحبخانه نمی‌شود، اما #فاصله_اقتصادی بین موجر و مستأجر را کمتر می‌کند. طبعا چنین مواردی، مصداق اصلی (و شاید مصداق منحصر) برای چنین توصیه‌هایی هستند و با شرائطی، می‌توان اقدامات منتهی به چنین وضعیتی را اخلاقی‌تر دانست، حتی درباره قصاب و بقال و راننده تاکسی و دیگران. البته نباید منجر به انحطاط اقتصادی جامعه و انحطاط اخلاقی آحاد (چه موجر و چه مستأجر و نظائرشان) شود، یعنی انفاق به دیگران هم باید با ظرفیت اخلاقی افراد هماهنگ باشد. ۳. بله، ظاهرا در مقام #توصیف، واقعیت اکثر رفتارهای بشری، تقدم انگیزه‌های شخصی بر عمومی است. اما در مقام #توصیه، یکی از مبانی مهم در #فلسفه_اخلاق، لزوم هماهنگی حداکثریِ انگیزه‌های شخصی و انگیزه‌های نوعی است. اتفاقا این هماهنگی در مستأجران هم باعث می‌شود به صرف بالارفتن اجاره‌بها، قضاوت اخلاقی منفی درباره صاحبخانه نکنند. ۴و۵. قطعا نباید #وظیفه_حکومت را در #کنترل_تورم بر اساس #علم و #تجربه انکار کرد و آقای #حسینی_قمی هم چنین نکرده، بلکه می‌گوید "تا مسئولان به نتیجه عملی برسند دیر می‌شود، لااقل چند نفر از موجران متدین که هنوز حرف من #آخوند برایشان ارزش دارد به این مطلب توجه کنند". هرچند کاملا موافقم که مسائل مربوط به حکومت باید پررنگ‌تر و منضبط‌تر، مطالعه و گفته و پی‌گیری شود، حتی از طرف #تریبون‌داران_دینی. ۶. #آسیب‌شناسی چنین توصیه‌هایی هم مثل هر زمینه دیگری، مفید و بلکه ضروری است. آسیب تقابل آحاد و اصناف و طبقات جامعه هم تا حدی درست است و باید در چنین خطابه‌هایی برای جلوگیری از چنین آسیب‌هایی هم تدبیر دقیقی داشت و باید مصادیق این تدبیر را یافت. اما این تقابل قبل از چنین توصیه‌هایی هم وجود دارد، یعنی وقتی اجاره‌بها به نحوی زیاد می‌شود که تناسبی با درآمد مستأجر و نیاز حیاتی به مسکن نداره، تقابل و صف‌کشی و دوقطبی اتفاق افتاده است. پس #عمل به چنین توصیه‌هایی، می‌تواند جلوی این تقابل را بگیرد. #نظرسنجی درباره بازخوردهای مثبت یا منفی این سخنان (و امثال آن) برای خطبا و تریبون‌داران دینی و ... آموزنده است. ایتا: https://eitaa.com/anbaz60 تلگرام: https://t.me/anbaz60