✳️ #نگاشته_های_معرفت_دینی #حکمت_تشريع_روزه_از_منظر_قرآن خداوند در آيات ذيل تشريع روزه را مورد تاکيد قرار داده است: يا أَيهَا الَّذِينَ آمَنُوا کتِبَ عَلَيکمْ الصِّيامُ کمَا کتِبَ عَلَي الَّذِينَ مِنْ قَبْلِکمْ لَعَلَّکمْ تَتَّقُونَ؛ أَيامًا مَعْدُودَاتٍ فَمَنْ کانَ مِنْکمْ مَرِيضًا أَوْ عَلَي سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيامٍ أُخَرَ وَعَلَي الَّذِينَ يطِيقُونَهُ فِدْيةٌ طَعَامُ مِسْکينٍ فَمَنْ تَطَوَّعَ خَيرًا فَهُوَ خَيرٌ لَهُ وَأَنْ تَصُومُوا خَيرٌ لَکمْ إِنْ کنتُمْ تَعْلَمُونَ. جملات و فقرات اين دو آيه بر اساس قاعده «دفع دخل مقدر» و به عبارت ديگر بر اساس قاعده «پاسخ به پرسش‏هاي پنهان» کنار هم چيده شده‏اند. بر اين اساس چيدمان معنايي اين دو آيه بر اساس مراحل ذيل قابل تبيين است: 1. پس از آن که با آمدن جمله «يا أَيهَا الَّذِينَ آمَنُوا کتِبَ عَلَيکمْ الصِّيامُ» تشريع و وجوب روزه بر مؤمنان مورد تاکيد قرار گرفته، اين پرسش به ذهن تداعي مي‏کند که چرا اين حکم فقط در باره امت اسلامي تشريع شده است؟ خداوند در پاسخ به اين پرسش مقدر فرمود: «کمَا کتِبَ عَلَي الَّذِينَ مِنْ قَبْلِکمْ»؛ يعني تشريع روزه تنها بر مسلمانان محدود نمي‏شود، بلکه بر امت‏هاي گذشته نيز واجب بوده است. 2. به‏رغم تاکيد بر تشريع روزه بر همه امت‏ها، هم چنان اين پرسش به ذهن مي‏رسد که خداوند از تشريع آن چه سودي مي‏برد و چه هدفي از آن را دنبال مي‏کند؟ فقره «لَعَلَّکمْ تَتَّقُونَ» در حقيقت بيانگر پاسخ به اين پرسش مقدر است؛ يعني خداوند در پاسخ فرمود: بدانيد خداوند از تشريع روزه به دنبال سودي براي خود نيست که نيازي به آن ندارد، بلکه مي‏خواهد که شما از رهگذر روزه باتقوا شويد. 3. با روشن شدن اصل تشريع روزه، فراگير بودن و برخورداري آن از مصلحت، اينک اين پرسش تداعي مي‏کند که قرار است مردم چند روز روزه بگيرند؟ فقره «أَيامًا مَعْدُودَاتٍ» در پاسخ به اين پرسش آمده است؛ يعني بدانيد که تنها يک ماه در سال روزه بر مردم واجب شده است. 4. ممکن است اين پرسش پيش آيد که تکليف کساني که به دلايل مختلف قادر به روزه گرفتن در ماه رمضان نيستند؛ نظير بيماران و مسافران چيست؟ فقره «فَمَنْ کانَ مِنْکمْ مَرِيضًا أَوْ عَلَي سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيامٍ أُخَرَ» بيانگر پاسخ به اين پرسش است؛ يعني آنان مي‏توانند در ماه‏هاي ديگر که بيمار يا مسافر نيستند، روزه فوت شده را تدارک کنند. 5. اگر پرسش شود که در ميان مکلفان کساني هستند که نه تنها در ماه مبارک رمضان، بلکه در همه ماه‏ها قادر به روزه گرفتن نيستند؛ نظير سالمندان تکليف آنان چيست؟ خداوند با آوردن فقره «وَعَلَي الَّذِينَ يطِيقُونَهُ فِدْيةٌ طَعَامُ مِسْکينٍ» پاسخ داد که روزه بر آنان واجب نيست و آنان بايد به مستمندان فديه طعام دهند که هر چه بيشتر باشد، بهتر است: «فَمَنْ تَطَوَّعَ خَيرًا فَهُوَ خَيرٌ لَهُ». 6. فقره «وَأَنْ تَصُومُوا خَيرٌ لَکمْ إِنْ کنتُمْ تَعْلَمُونَ» بيانگر آن است که اي مردم! با پاسخ‏هاي خداوند عذري براي شما باقي نمانده است و روزه را با جان و دل پذيرا باشيد و بدانيد که روزه گرفتن براي شما بهتر و به مصلحت نزديک‏تر است. چنان که پيداست تمام فقرات دو آيه مورد بحث با نظم و ساختار معنا دار کنار يکديگر چيده شده و هر يک پاسخ به به پرسشي خاص را بر عهده دارند. 🆔 eitaa.com/alinasirigilani