💢 ترجمهٔ پیشنهادی آیهٔ ۳۴ سورهٔ نساء 💢
✳️ الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ بِمَا فَضَّلَ اللَّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعضٍ وَبِما أَنْفَقُوا مِن أَمْوَالِهِم فَالصَّالِحَاتُ قانِتاتٌ حَافِظاتٌ لِلْغَيبِ بِمَا حَفِظَ اللّهُ وَاللَّاتِي تَخَافُونَ نُشُوزَهُنَّ فَعِظوهُنَّ وَاهجُرُوهُنَّ في المَضَاجِعِ وَاضرِبُوهُنَّ فَإِن أَطَعنَكُم فَلا تَبغُوا عَلَيهِنَّ سَبيلًا إنَّ اللَّهَ كانَ عَليًّا كَبيرًا ﴿۳۴﴾
⬅️ مردان بهخاطر برتریهای خدادادی افراد نسبت به یکدیگر و بهخاطر هزینههایی که از داراییهایشان میکنند، بپا خاستگانی کوشا برای ادارهٔ امور زناناند؛ و زنانِ شایسته، فرمانبرانی فروتن و - بهخاطر آنچه خدا نگاه داشته است - مراقبانی برای امور پنهانیاند. و زنانی که بیم ناسازگاریشان را دارید، پندشان دهید و در خوابگاهها ترکشان کنید و از آنها رویگردان شوید؛ اما اگر از شما فرمان بردند، دیگر در پی راهی برای سلطه بر آنها نباشید که بهراستی خدا بلندمرتبهای بزرگ است.
🔺«قوّام» صیغهٔ مبالغه از مادهٔ «قیام» بهمعنی «بپا خاستن، اقدام کردن و بر عهده گرفتن» است و وقتی همراه با «علی» بهکار رود، بهمعنی «اقدام و تلاش جدی و فراوان برای ادارهٔ چیزی» است. البته با توجه به اینکه «بسیار و جدی بپا خاسته» در فارسی بهکار نمیرود، برای بیان مفهومش از تعبیر «بپا خاستهٔ کوشا» استفاده شد.
🔺تعبیر «بما فضّل الله بعضهم علی بعض» بهمعنی «بهخاطر آنچه خدا آنها را بر یکدیگر برتری داده» است که با توجه به کاربرد نداشتن این تعبیر در فارسی از معادلش استفاده شد. به هر حال این جمله بهمعنی برتری مردان بر زنان نیست؛ بلکه از برتریهای زن و مرد نسبت به هم و وظایف متفاوت آنها سخن میگوید.
🔺در معنای مادهٔ «قنت» هر دو مفهوم «فرمان بردن» و «خضوع» وجود دارد. البته با اینکه موضوع اطاعت زنان از مردان در ادامهٔ آیه مطرح میشود، ولی چون اینجا متعلق قنوت ذکر نشده است، در ترجمه نیز نباید آن را بیاوریم؛ بهویژه با توجه به توضیحی که دربارهٔ «حافظات للغیب» بیان خواهد شد.
🔺در ترجمهٔ آیهٔ سوم سورهٔ بقره بیان شد که مناسبترین معادل برای واژهٔ «غیب» در قرآن، تعبیر «ماوراء» است؛ ولی از مجموع ۴۸ کاربرد این واژه در قرآن، حدود ده بار همراه با قرائنی بهکار رفته که آن را از مفهوم گستردهٔ امور ماورائی منصرف و معنایش را به امور یا محل خاصی محدود ساخته است. در اینجا نیز باید به همراه شدنش با مادهٔ «حفظ» و «لام» توجه کنیم. این ترکیب در آیهٔ ۸۱ سورهٔ یوسف نیز بهصورت «وما کنا للغیب حافظین» تکرار شده است که هر دو جا باید یکسان و بهمعنی «مراقبت کردن و در نظر گرفتن امور پنهانی» ترجمه شود. پس تعابیری چون «در غیاب شوهران به آنها خیانت نمیکنند» یا «اسرار آنها را حفظ میکنند» که اغلب مترجمان بهکار بردهاند، صحیح بهنظر نمیرسد. زیرا تفاوت «للغیب» با «بالغیب» واضح است و قرینهای نیز برای «حفظ اسرار یا خیانت نکردن در غیاب مرد» وجود ندارد. البته مفهوم کلی «مراقبت نسبت به امور پنهانی» مصداقی چون امانتداری و حفظ اسرار افراد را نیز در بر میگیرد.
🔺«نشوز» در لغت بهمعنی «بالا آمدن و بلند شدن» و منظور از آن در اینجا «گردنکشی و ناسازگاری» است و با توجه به اینکه در آیهٔ ۱۲۸ عیناً برای مردان بهکار رفته است نمیتوان آن را در «زیر سر بلند شدن» و دیگر مفاهیم مرتبط با خیانت جنسی منحصر ساخت.
🔺در لغتنامههای معتبر برای مادهٔ «ضرب» معانی متعددی ذکر شده و منبع کهنی چون العین این ریشه را بهمعنی «انجام هر کاری» دانسته است. با بررسی کاربردهای «ضرب» در قرآن که برای معانی گوناگونی چون «مثال زدن»، «حرکت و سفر کردن»، «ایجاد اتصال»، «قطع کردن»، «قرار دادن»، «کتک زدن» و «باز داشتن و رویگردانی» بهکار رفته است به این نتیجه میرسیم که آنچه فراهیدی در العین گفته دقیقترین معنای این ماده است. زیرا در هر ترکیبی بهتناسب مفهوم کلی جمله، قطعی شدن و انجام آن مفهوم را بیان میکند. پس در اینجا برای درک معنای «اضربوهنّ» باید به سیاق آیه و پیام و هدف آن توجه کرد. دقت در هدف و پیام آیه و سوره و بهویژه توجه به آیهٔ ۱۲۸ که دقیقاً در ادامه و مرتبط با آن است نشان میدهد برخلاف نظر اغلب مفسران و مترجمان، موضوع آیه قطع کردن حمایت از زن و «اعراض» از اوست و نه تنبیه زن ناشزه و «کتک زدن» او. بهیاری خدا دلایل این ادعا در یادداشتی جداگانه تقدیم خواهد شد.
🔸این ترجمه با نقد و نظر شما اصلاح و ویرایش خواهد شد.
#ترجمه_گروهی_قرآن
⭕️ @hamidhossaini
💢 معنای «اضربوهنّ» کتک زدن نیست 💢
🔸بخش دوم و پایانی
با دقت به نکاتی که گذشت و توجه به تعبیر «خوف شقاق» در آیهٔ بعد، تردیدی باقی نمیماند که «اضربوهن» در ساختاری بهکار رفته که پیامش بهتعویق انداختن قطع حمایت مرد از زن ناشزه و هدفش جلوگیری از جدایی زوجین تا حد امکان است. لذا میتوان محتوای آیات ۳۴ و ۳۵ و ۱۲۸ سورهٔ نساء را اینگونه بیان کرد:
🔹مسئولیت حمایت از زنان و ادارهٔ امور آنان بر عهدهٔ مردان است.
🔹زنان شایسته، بهاحترام فرمان خدا و ارزشهای اخلاقی به تعهدات خود عمل میکنند.
🔹مردان نباید با بروز علائم ناسازگاری زن، بلافاصله حمایت خود را قطع کنند؛ بلکه باید ابتدا آنها را پند دهند و در مرحلهٔ بعد، حمایتهای عاطفی را محدود کنند و سپس به «ضرب» آنها روی آورند.
🔹اگر مراحل بالا تأثیر نگذاشت و شرایط به سمت جدا شدن زوجین پیش رفت، باید نمایندهای از خانوادهٔ زن و نمایندهای از خانوادهٔ مرد میان آنها حکمیت کنند تا شاید راهی برای توافق و اصلاح پیدا شود.
🔹با بروز علائم ناسازگاری یا «اعراض» مرد، زنان میتوانند با مصالحه و توافقی جدید همچنان از حمایتهای مرد برخوردار باشند.
همهٔ این نکات بیان شد تا بدانیم معنای «ضرب» را باید در چنین ساختاری بهدست آورد، نه با ذهنیتهای دیگری که به برداشتهایی مخالف هدف آیه یا بیربط با آن میانجامد. تحلیل این آیات نشان داد نگرانی اصلی زن، «اعراض» مرد یعنی قطع حمایت اوست و این آیه میخواهد چنین اقدامی را حتی دربارهٔ زنان ناشزه بهتعویق بیندازد.
پس وقتی به مردی گفته شود حمایتت را دریغ نکن، بلکه زن ناشزه را پند بده و سپس حمایتهای عاطفی را قطع کن و اگر این کار سودی نداشت به سراغ «ضرب» برو، اگر معنای ضرب «کتک زدن» باشد، هر شنوندهای از بیربط بودن این مفهوم با موضوع سخن تعجب میکند؛ مگر اینکه به اصل حرف توجه نداشته باشد.
اما بررسی لغوی و کاربردهای مادهٔ «ضرب» در قرآن که برای معانی گوناگونی چون مثال زدن، حرکت و سفر کردن، ایجاد اتصال، قطع کردن، قرار دادن، کتک زدن، باز داشتن و رویگردانی بهکار رفته نشان میدهد همانگونه که کهنترین کتاب لغت یعنی العین گفته است، این ماده بهتناسب مفهوم کلی عبارت، بر انجام هر کاری دلالت میکند و این نکته ربطی به حروف اضافه ندارد. لذا در «ضرب مثلاً» مفهوم بیان و در «یضربون وجوههم» مفهوم کتک زدن و در «ضُرب بینهم بسور» مفهوم قرار دادن و در «نضرب عنکم الذکر» مفهوم باز داشتن و در «ضربت علیهم الذلة» مفهوم واقع شدن و در «یضربون في الأرض» مفهوم حرکت کردن و در سایر تعابیر، مفاهیم دیگر را نه از آمدن و نیامدن حروف، بلکه از هدف و محتوای عبارت بهدست میآوریم.
بنا بر این معنای «اضربوهن» را نیز باید از محتوا و هدف آیه بهدست آورد و با توضیحی که ارائه شد دانستیم موضوع آیه «اعراض» و قطع حمایت است و نه تنبیه و برخورد با زن ناشزه.
#ترجمه_گروهی_قرآن
⭕️ @hamidhossaini