به‌نام خداوند جان و خرد 🔥جشن سوری یا چهارشنبه سوری به قلم: فاطمه گل‌قندشتی _کارشناسی زبان و ادبیات فارسی؛ ورودی ۱۴۰۰ جشن «سور» یا آتش، پیشاپیش عید نوروز، یکی از رسوم کهن ایرانیان بوده است ولی بر اساس تحقیقات محققان و مورخان، قرار گرفتن این جشن در شب چهارشنبه آخر سال مربوط به دوران پیش از اسلام نیست ،بلکه مربوط به دوران اسلامی است ،زیرا در دوران پیش از اسلام، ایام هفته وجود نداشته، بلکه ماه به سی روز با نام های متفاوت تقسیم شده است. در خصوص چرایی آتش‌افروزی باید گفت آتش از نظر ایرانیان مظهر پاکی، طراوت، سازندگی، زندگی، سلامت و تندرستی و در نهایت مظهر خداوند بوده‌است. همه ی بیماری‌ها، زشتی‌ها، پلیدی‌ها و آفات در ظلمات و تاریکی هستند. به همین دلیل جایگاه اهریمن در تاریکی است و تیرگی و تاریکی، مظهر اهریمن است. به اعتقاد ایرانیان هرگاه آتش افروخته می‌شود، بیماری، فقر، بدبختی، ناکامی و همه بدی‌ها و زشتی‌ها محو و ناپدید می‌شوند چون از آثار وجودی اهریمن هستند. پس؛ افروختن آتش، باعث راه یافتن روشنی و معرفت به دل و روح است و آثار اهریمنی، نحوست و نامبارکی را از بین می‌برد. مراسم آتش‌افروزی نه تنها در ایران معمول بوده و هست، بلکه در ممالک و مذاهب دیگر نیز، این جشن برگزار و مقدس قلمداد می‌شود. برای مثال در هندوستان نیز مراسم آتش‌افروزی در شب آخر سال، باشکوه و جلال خاصی برگزار می‌شد و حتی هندوان در برگزاری این جشن علاقه بیشتری نسبت به ایرانیان و زرتشتیان نشان می‌دادند. در دوران اسلامی نیز، زمانی که ایرانیان مسلمان با تفکر اعراب مسلمان مبنی بر نحس بودن روز چهارشنبه روبه‌رو شدند، برای از بین بردن نحوست مربوط به چهارشنبه آخر سال، آتش افروزی های مربوط به آخر سال را در آخرین چهارشنبه سال قرار دادند تا نحسی و پلیدی آن را از بین ببرند. از مراسمات رایج در شب چهارشنبه آخر سال (غروب روز سه شنبه) این است که زن و مرد، پیر و جوان، همه و همه در صحن خانه‌ها و در کوچه و معابر، در مناطق کویری و در کنار ساحل، آتش های فراوانی می‌افروزند و همگی از روی آن می پرند و این جمله را در هنگام پرش از روی آتش به زبان می‌آورند: زردی من از تو، سرخی تو از من! از مراسم خاص این روز نیز از پشت بام خانه کوزه کهنه ای را که درون آن آب و چند سکه قرار داشت به کوچه پرتاب می کردند. همچنین اسپند دود کردن و آجیل خوردن، فال گرفتن، فال گوش دادن و قاشق زنی نیز از باورها و مراسم ویژه این روز و شب بود. امروزه مراسمات مربوط به چهارشنبه سوری به کلی فراموش نشده اند و در شهرها و مناطق مختلف ایران به اشکال مختلف برگزار می شود. 🟠منابع : 1_ دشتی، رضا (1386) جشن های ملی ایرانیان، چاپ اول،تهران : پازینه. 2_ رضی، هاشم (1380) پژوهشی در گاه‌شماری و جشن‌های ایران باستان، چاپ دوم، تهران : بهجت. #سه‌شنبه‌ها #ادبیات_اسطوره‌ای #ادبیات_باستانی

به‌نام خداوند جان و خرد 💐 ارتباط تاریخی و اسطوره‌ای جمشید شاه با عید باستانی نوروز. 🖋️ به قلم: فاطمه گل‌قندشتی _دانشجوی کارشناسی زبان و ادبیات پارسی _ورودی ۱۴۰۰ جشن‌ها ویژگی مشترک تمامی فرهنگ ها هستند. برپایی جشن ها در اصل به منظور برپایی مراسم نیایش و سپاس به مناسبت یک پیروزی یا واقعه اجتماعی یا یک معجزه آسمانی است که برای اجتماع منافعی دارد. نوروز جشن ملی و آیین کهنی است که در گذرگاه هزاره ها و در دوران مختلف این سرزمین برترین نمادهای انسانی و فرهنگی را در خویش گنجانده و آنچنان در ناخودآگاه فرهنگی این سرزمین ریشه دوانده که هیچ برشی از تاریخ ایران، توان انحصار آن را ندارد. نوروز بزرگترین جشن ملی ایرانیان از روزگار کهن تا به امروز است که از آن بعنوان جشن رستاخیز طبیعت و تجدید زندگی نیز یاد می‌شود. در اوستا از نوروز به وضوح یاد نشده است، حتی در دوران هخامنشیان و اشکانیان سند مکتوبی دربارۀ این جشن در دست نیست، هرچند که به یقین برگزار می‌شده است. مهمترین انگیزه و علت این جشن بر آن پایه استوار است که آغاز سال و آغاز بهار است، اما از آنجایی که این جشن بیش از اندازه برای ایرانیان ارزش داشته است، بسیاری از رویدادهای جالب توجه تاریخی و داستانی را به آن نسبت داده‌اند. مهمترین روایت تاریخی در پیدایش نوروز، نسبت دادن آن به جمشیدشاه است. در اسطوره های ايرانی پيشازرتشتی و در تاريخ حماسی و ادبيات ايران، پايه گذاری نوروز به جمشيد شاه اسطوره‌ای نسبت داده شده و همچنین فردوسی، منوچهری، عنصری، بیرونی و.... این جشن را به پادشاهی جمشید نسبت داده‌اند. به تعبیر استاد فقید، مهرداد بهار، «جمشید محبوب‌ترین چهرهٔ پیش از اسلام است. اما فریدون و نه هیچ کس دیگر از پادشاهان، محبوبیت جمشید را نداشتند. خیلی چیزها را به جمشید نسبت داده‌اند. مثلاً در وندیداد آمده که بزرگ شدن جهان به خاطر جمشید بود. جمشید حتی ادعای خدایی می‌کند و به همین سبب، بخشی از فرّه‌اش به (میتره) می‌رسد. در دورهٔ او نه مرگ بود، نه پیری و نه درد. دورهٔ بسیار زیبایی بود و خاطرهٔ خوشی بر اذهان مردم از آن زمان بازمانده بود. حتی چینی‌ها هم جمشید را به نحوی ستایش می‌کنند.» جمشید پس از پیروزی بر دیوان و برقرار ساختن نظام زندگی و عدل و داد، سر سال نو، یعنی روز هرمزد از فروردین، به تخت نشست و آن را «روز نو» نامید و مردم به شادی و جشن پرداختند. پيوند جمشید و خورشيد كه در اسطوره‌های ايرانی مظهر عدل، داد، پيمان و اعتدال است، نشاندهنده معنای نوروز يعنی اعتدال خورشيدی و باززایی زمين پس از سرمای زمستان و بركت‌بخشی می‌باشد و درواقع جمشیدشاه اعتدال بهاری و بارآوری طبیعی را بـا آیین «داد» همراه كرد. ایرانیان از ۲۶ اسفند تا ششم فروردین را جشن می‌گرفتند. از ۲۶ اسفند تا ۳۰ اسفند، پنجۀ کوچک است. به عقیدۀ ایرانیان باستان، پنج روز پایانی سال به آفرینش جهان و پدیده‌های آن اختصاص دارد، خداوند افلاک را به گردش درآورد، ستارگان را گردانید و آفتاب را آفرید و عالم سفلی را خلق کرد. در باور کهن، فروهر و روان درگذشتگان در این ایام به زمین و نزد خانوادۀ خود بازمی‌گردد، بنابراین مردم بر روی پشت‌بام‌ها آتش می‌افروختند تا راهنمای روان درگذشتگانشان باشد. ۵ روز اول فروردین پنجۀ بزرگ است. روز ششم فروردین، نوروز بزرگ یا نوروز العظیم است که بنا بر عقاید و باورهای کهن، بسیاری از رویدادهای مهم در این روز اتفاق افتاده است: زادروز کیومرث و زرتشت، بر تخت نشستن کیخسرو و تعیین سرنوشت انسان‌ها. شاهان و بزرگان در پنج روز نخست فروردین به رسیدگی و دیدار و بارعام طبقات گوناگون مردم سرگرم بودند و ششم فروردین را خلوت می‌کردند و به خود و خاصان خود اختصاص می‌دادند. نوروز این آیین کهن و دربردارنده مضامین زندگی‌ساز و مقدس انسانی، كه در فلات ايران، سومر و بسياری از ملل تابعه بعدی امپراطوری هخامنشی رواج داشته و در اسطوره‌های ايرانی صورتی ديگر يافته و رنگ و بوی ايرانی و ملی در قالب اسطوره سياوش (شاهزاده شهيد) و كيخسرو كه اسطوره صلح، نظم، داد و پايان‌دهنده آشـفتگی دوران كاووس در ايران است به خود گرفته و از اين طريق توانسته پيوند خـود را با آيين‌های بركت‌آوری و نظم و اعتدال در غرب ايران حفظ كند. 💐هرروزتان نوروز، نوروزتان پیروز. 🟢منابع: ۱ _بهار، مهرداد (۱۳۷۷) از اسطوره تا تاریخ، تهران:چشمه. ۲_گوهری ، مهشيد (مدرس و پژوهشگر پست دکترا دانشگاه فردوسی مشهد) مقالک جمشید و نوروز، کانال اساطیر و حماسه های جهان، تاریخ بازدید از کانال : ۲۹ اسفند ۱۴۰۲. ۳_صالحی امیری،سید رضا و صمیمی، نیلوفر، آيين‌های نوروزی و همبستگی ملی، فرهنگ مردم ایران، زمستان ۱۳۸۶، شماره۱۱. #سه‌شنبه‌ها #ادبیات_اسطوره‌ای #ادبیات_باستانی