🔲 فواید محاسبه نفس چیست؟ ➖ با محاسبه نفس، می‌توان همۀ انگیزه‌های خوب را به عمل رساند. ➖انسان مؤمن دوست ندارد مدام در معنویت درجا بزند و در وضعیت بد یا ضعیف باقی بماند. با محاسبه نفس می‌توان به‌سرعت ضعف‌ها را برطرف کرد. ➖با محاسبه نفس، از حداقل امکاناتمان، حداکثر استفاده را خواهیم کرد، ما می‌توانیم از حداقل ایمان و عمل صالحمان، به بالاترین مراتب برسیم. ➖محاسبۀ نفس، یک عمل خوب نیست که شما گاهی به آن بپردازید. مثل حج و روزه و جهاد نیست که زمان مشخصی دارد. بلکه عملی است که هرروز باید به آن مبادرت ورزید. (امام صادق(ع): لَيْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ يُحَاسِبْ نَفْسَهُ فِي كُلِّ يَوْم‏؛ کافی، ج۲، ص۴۵۳) موضوع محاسبۀ نفس، باید تبدیل به رویه ما شود. آنگاه روحیات ما را تغییر می‌دهد. 🔲 چرا محاسبه نفس نمی‌کنیم؟ ➖روحیۀ ولنگاری و راحت‌طلبی در انسان موجب می‌شود، آدم اهل حساب‌وکتاب نباشد. ➖اگر شما شروع کنید ‌به حساب‌وکتاب کردن روزانه یا هفتگی خواهد دید بعد از یک مدتی خسته می‌شوید. چرا خسته شدی؟ چه شد؟ تو که بنا شد که محاسبۀ نفس بکنی! نفس می‌گوید:«ولم کن بابا!» این همان مرض اصلی‌ای است که با محاسبه نفس مداوم، می‌توان دید. 👤 علیرضا پناهیان 👈🏼 متن کامل: 📎 Panahian.ir/post/3566 #محاسبه_نفس @Panahian_ir

🔲 رابطه تقوا با محاسبه نفس چیست؟ ➖ آدم باتقوا یعنی چه؟ در فارسی تقوا را به پرهیزگاری و ترس از خدا ترجمه کردند، درحالی‌ که امروزه هیچ‌کدام از این دوتا کلمه ترجمۀ دقیق تقوا نیستند. ترجمۀ دقیق تقوا مراقبت، است تقوا یعنی مراقب باش! ➖ آدم باتقوا، یعنی آدم دقیق. بی‌تقوا کیست؟ یعنی بی‌دقت. بعد وقتی کسی اهل دقت و مراقبت شد، اضافه کردن خدا در این وسط کاری ندارد، تو که این‌قدر اهل حساب‌وکتاب هستی، خدا هم از تو یک‌چیزهایی خواسته آن‌هم با حساب‌وکتاب است. مراقبت معنایش با محاسبه، تطبیق دارد. تقوا یعنی حساب دستت باشد، مراقب باش، دقت کن. 🔲 خانواده خوب، اهل حساب و کتاب است ➖ خانوادۀ خوب، خانواده‌ای است که پدر و مادر، اهل حساب‌وکتاب هستند. مادر عاطفه به خرج می‌دهد ولی با حساب‌وکتاب نه دلبخواهی! پدر بخشش می‌کند ولی با حساب‌وکتاب، نه از روی هوا وهوس! نه بر اساس هوی و هوس، و نه برای تشویق و تنبیه های فوری. 👤 علیرضا پناهیان #محاسبه_نفس @Panahian_ir

🔲 گناه برای این اتفاق می‌افتد که تو بدی خودت را ببینی،خدا امکان گناه را به تو می‌دهد تا ببینی فلان ایراد را داری که این گناه را کردی! ➖تقریباً می‌شود گفت، برنامه‌ دینی عبادی نداریم که زمان‌بندی نداشته باشد. حتی برای مستحبات هم می‌بینید در دین ما ساعتی را تعیین کردند، برنامه‌های دینی همه حساب‌وکتاب دارند، چرا؟ آیا این برای این نیست که ما تبدیل به آدم‌های محاسبه‌گری شویم؟ فرمودند: «اگر شما می‌خواهید یک برنامۀ عبادی برای خودتان بریزید، بگویید من این یک سال این کار را انجام می‌دهم.»(فَلْيَدُمْ‏ عَلَيْهِ‏ سَنَةً...؛دعائم الاسلام/۱/۲۱۴) ➖محاسبۀ نفس، نوعی محاکمۀ بسیار خصوصی نفس است. تو چرا این کار را کردی؟ برای چه غصه خوردی ؟ برای چه شادی شدی؟ برای چه این موضوع برایت مهم نبود، غصه نخوردی؟ نه بگو دیگر داریم صحبت می‌کنیم! اشکالی ندارد آدم در جریان محاسبۀ نفس با خودش دعوا کند. ➖محاسبه یعنی اینکه این عملی که انجام دادی و می‌خواستی یک اثر خوبی روی شما بگذارد، ببین بنشین نگاه کن ببین این اثر را گذاشت؟ برای چه این را انجام دادی؟ بعد خودت را نگاه کن! الکی کاری انجام نده برو! صبر کن. حتی گناه کردی، می‌فرماید:«یا داوود! به عزت و جلال خودم سوگند بندۀ من گناه می‌کند همان موقع می‌گوید خدایا من دارم اشتباه می‌کنم من غلط دارم می‌کنم من شرمنده هستم، یعنی حساب خودش را برسد می‌فرماید من او را می‌بخشم.» (مَنْ أَتَانِي وَ هُوَ مُسْتَحْيٍ مِنَ الْمَعَاصِي الَّتِي عَصَانِي بِهَا، غَفَرْتُهَا لَه‏..؛امالی طوسی، ص۱۰۷) ➖گناه برای این اتفاق می‌افتد که تو خودت را بسنجی و الا خدا به تو اجازه نمی‌دهد تو گناه بکنی. تو گناه بکنی یک‌چیزی را در درون خودت پیدا کنی می‌گوید آن را نگاه کن! این ایراد را داری که این گناه را کردی. (کافی/۳۱۴/۲) 👤 علیرضا پناهیان #محاسبه_نفس @Panahian_ir

🔲 استغفار بدون محاسبه نفس خنده‌دار است! 🔲 ببخشید شما الآن داری از چه چیزی استغفار می‌کنی؟ ➖ خیلی از مؤمنین عادت به محاسبۀ نفس ندارند، خیلی جالب و کمی خنده‌دار است که بدون محاسبۀ نفس، استغفار می‌کنند! ببخشید شما الآن داری برای چه استغفار می‌کنی؟ می‌گوید: «همین‌طوری، کلاً خدایا ما را ببخشید» به ‌احتمال ‌زیاد چنین استغفاری پذیرفته نیست، چراکه فرمودند: «به خدا قسم نجات پیدا نمی‌کند از گناه مگر کسی که اقرار بکند؛ (کافی، ج۲، ص۴۲۶) آنوقت اقرار هم که ساده نیست. شما می‌خواهی بگویی من فلان فحش را دادم، خب خدا می‌فرماید: «تو چرا چنین حرف زشتی زدی؟ در اثر حسادت بود؟ در اثر تکبر بود؟ در اثر حرص بود؟ در اثر چه بدی‌ای بود؟ آن‌هم باید بگویی، از آن‌هم باید از آن استغفارکنی! بلکه استغفار از آن مهمتر است!» ➖ دعا و مناجات بدون محاسبۀ نفس حتی شدنی نیست. شما مناجات‌های ائمۀ هدی را بخوانید می‌بینید اصلاً معلوم است دعا بعد از یک مدتی تفکر در خویشتن است که این تضرّع در بارگاه پروردگار عالم دارد تحقق پیدا می‌کند ولی ما محاسبۀ نفسش را برداشتیم، بقیه را داریم اجرا می‌کنیم. ➖ همان‌طوری که قبل از هر ورزشی، نیاز به گرم کردن بدن داریم، برای هر عملی مثل مناجات و استغفار و مبارزه با نفس، نیاز به محاسبه نفس داریم. 👤 علیرضا پناهیان #محاسبه_نفس @Panahian_ir

🔲 مشکل ما در دین‌داری، کمبود ایمان نیست، سبک زندگی است! ➖ ما برای دین‌داری کردن بیش از نیاز به آگاهی، عقیده، ایمان و عواطف معنوی، نیاز به سبک زندگی داریم. سبک زندگی یعنی چگونه زندگی کردن. سبک زندگی ما، شخصیت و عادات ما را می‌سازد، سبک زندگی، رفتار ما را شکل می‌دهد، اینجاست که اجرای دستورات خدا سخت می‌شود یا آسان. ➖بیشتر دین، دستور زندگی است و می‌گوید بیا تا من رفتارت را تنظیم کنم. رفتارت را که تنظیم کردم درست می‌شوی. حالا شما می‌خواهی فرزندت دین‌دار شود، چه‌کاری باید انجام دهی؟ مقابلش قرآن یا مفاتیح بخوانی؟! این‌طوری بچه دین‌دار می‌شود؟ ➖در سبک زندگی، بچه‌ات را چابک، سخت‌کوش، خوب از خواب بیدار شو بار بیاور، بچه‌ات با یک‌ذره اعتقادات نماز می‌خواند. جوان‌های که نماز نمی‌خوانند، تقریباً همه خدا را دوست دارند و به خدا معتقد هستند، خیلی هم آدم‌های نازی هستند. مشکلشان چیست؟ تنبلی! ➖یکی از ارکان اصلی سبک زندگی، با حساب‌وکتاب زندگی کردن است. کسی که اهل محاسبه در زندگی دنیایش، نیست، در زندگی معنوی‌اش هم اهل محاسبه نخواهد بود. «امام باقر(ع): مَنْ كَسِلَ عَنْ أَمْرِ دُنْيَاهُ فَهُوَ عَنْ أَمْرِ آخِرَتِهِ أَكْسَل‏»(کافی، ج۵، ص۸۴) کسی که حال ندارد زندگی دنیایش را درست کند، این آدم بیشتر حال ندارد آخرتش را درست کند. 🔲 به چه دلیل باید محاسبه نفس کنیم؟ ➖ ما در جهان به‌شدت با حساب و کتابی زندگی می‌کنیم که بدون حساب و کتاب نمی‌شود در آن زندگی کرد. ➖ انسان موجود پیچیده‌ای است که بدون حساب و کتاب رمزگشایی نمی‌شود. ➖ بالاخره ما قیامتی داریم که در آن از ما حساب می‌کشند. قبل از آن حسابرسی، خودمان به حسابمان برسیم. امام سجاد (ع) جداگانه برای جهنم گریه می‌کنند، جداگانه برای حساب‌وکتاب روز قیامت. 👤 علیرضا پناهیان #محاسبه_نفس @Panahian_ir

🔲 با محاسبه نفس، تازه علاقه‌هایت را میشناسی! 🔲 خداشناسی چگونه برای ما حاصل می‌شود؟ خداشناسی و عارف شدن با «شناخت خود» اتفاق می‌افتد. ➖انسان موجود بسیار باعظمت، ژرف و پیچیده‌ای است؛ اگر شما این موجود را بشناسید، واقعاً آیینۀ تمام‌نمای الله تبارک‌وتعالی است. ➖راه خودشناسی تفکر درباره این است که «من چه می‌خواهم؟» پس وقتی می‌گوییم «خودت را بشناس» یعنی خواستنی‌هایت را بشناس! و اگر درست در این‌باره فکر کنی، به این نتیجه می‌رسی که خواستۀ اصلی تو خداوند است! ➖بعضی‌ها حاضر نیستند، فکر کنند، حوصلۀ فکر کردن ندارند، نمی‌خواهند این نوع گفتگوها را در خودشان شکل دهند و روی آن فکر کنند. ➖محاسبۀ نفس راهی است برای معرفت نفس؛ یعنی با محاسبۀ نفس، می‌توانی خودت را بشناسی. همین‌که شما در مسیر تفکر و محاسبه نفس به عیب خودت پِی می‌بری و آن‌را نگاه می‌کنی و حس می‌کنی که چقدر زشت است، این موجب ضعیف شدن آن عیب در وجودت می‌شود. امیرالمؤمنین می‌فرماید: «هرکسی برای عیب‌هایش، خودش را سرزنش کند از گنا‌هان بزرگ جدا می‌شود؛ (غررالحکم/۸۹۲۶) 👤 علیرضا پناهیان #محاسبه_نفس @Panahian_ir

🔲 چرا آدم‌ها عیب‌های خودشان را نمی‌بینند؟ چه ارتباطی با دوران بچگی دارد؟ ➖ محاسبه نفس یعنی بنشین به عیب‌هایت نگاه کن، آن‌ها را بشمار. می‌فرماید: «عاقل باید بدی‌های خودش را بشمارد، طبقه‌بندی کند، بنویسد یا در ذهن داشته باشد؛ ...يُحْصِيَ عَلَى نَفْسِهِ مَسَاوِيَهَا‏»(غرر/۴۵۳) ➖ اما چرا فرمود: «بدی‌هایت را بشمار و ببین؟» آدم‌ها دوست ندارند به بدی‌های خودشان نگاه کنند، آدم‌ها دوست ندارند کسی مدام به بدی‌هایشان گیر بدهد، چیز بدی هم نیست. مثلاً در خانواده‌ها پدر مادرها خیلی عادت دارند بدی‌های بچه‌هایشان را می‌شمارند این خیلی بد است. ➖ یکی از ریشه‌های اینکه آدم عیب خودش را نمی‌گیرد این است که در خانه‌ای بزرگ‌شده که خیلی عیبش را گرفتند، دیگر حاضر نیست عیب خودش را بگیرد همه‌جا می‌خواهد از خودش دفاع کند. ➖ هرچقدر که عیب‌جویی از دیگران بد است و انسان را تاریک می‌کند، عیب‌جویی از خودتان خوب است و انسان را نورانی و لطیف و معطر می‌کند. ➖ برخی فکر می‌کنند اگر از خودشان عیب بگیرند، افسرده می‌شوند. بله اگر تنها هستی، افسرده می‌شوی، ولی اگر پیش خدا بروی و عیب‌هایت را بازگو کنی، خدا تحویلت می‌گیرد؛ برو بنشین بغل خدا بگو خدایا ببین خدایا من چه بلایی سر خودم آوردم، مثل بچه‌ای که در بغل پدرش می‌نشیند و می‌گوید ببین بابا دستم اوخ شده مفصل آنجا گریه می‌کند. 👤 علیرضا پناهیان #محاسبه_نفس @Panahian_ir

🔲 در معنویت، فرآیند مهم است یا استاندارد؟ 🔲 مهم‌تر از نمازخواندن دانش آموزان، فرآیند نمازخواندن است. نمازخواندن از سر میل، یعنی فرآیند غلط نمازخوان شدن! ➖ یکی از مفاهیم جاری در زندگی ما، مفهوم "استانداردسازی" است. در کنار آن، مفهوم دیگری وجود دارد و آن‌هم "فرآیند تولید" است. مثلا ممکن است یک محصول شرایط استاندارد را دارا باشد، ولی فرآیند تولید خوبی نداشته باشد. استاندارد یعنی توجه به محصول نهایی، اما فرایند یعنی توجه به چگونگی تولید یک محصول. ➖در مکتب پروردگار عالم در نزد خداوند متعال "فرآیند" مهم است یا "استاندارد"؟ مثلاً آدمی منظم شده؛ یعنی یکی از استاندارهای معنوی را به دست آورده. ولی اگر بخواهید به فرآیند توجه کنید باید بپرسید، به چه دلیل منظم شده؟ ➖ من رفتم یک مدرسۀ اسلامی، مسئولش به من می‌گفت بچه‌های ما این‌قدر خوب نماز می‌خوانند! گفتم حالا نماز را بگذار کنار، گفت حاج‌آقا نماز! حاج‌آقا نماز! گفتم عزیز من! برنامه‌های مدرسه‌ات را به من بگو فدایت شوم! من ذوق نمی‌کنم یک دبستانی همه نمازخوان باشند، من می‌خواهم بدانم چرا آمدند نماز؟ گفت حاج‌آقا به میل خودشان. گفتم اشتباه است! امروز به میل خودش می‌آید نماز می‌خواند، پس‌فردا هم میلش تغییر خواهد کرد و به میل خودش نماز نمی‌خواند. حتی اگر بچه‌ها از سر محبت به معلم بیایند نماز بخوانند، این اصالت ندارد، باید از سر ادب بیایند. مدرسه بگوید: ما «دلم می‌خواهد» نداریم؛ چون بی‌ادبی است و این مدرسه آدابی دارد که همه باید رعایت کنند. امام صادق(ع) فرمود: بچه باید هفت سال در ادب باید سپری بکند.(يُؤَدَّبْ سَبْعَ سِنِين‏...؛ الفقیه، ج۳، ص۴۹۲) ➖ محاسبه نفس یعنی نگاه به فرآیندها! مثلاً کسی در نمازش خشوع دارد؛ آیا هر خشوعی در نماز ارزش دارد؟ می‌فرماید: «هرکسی بدعتی در دین بگذارد، خشوعش در عبادتش بیشتر می‌شود»؛نوادر راوندی/۱۸) برای خدا ۹۹درصد فرآیند مهم است، یک درصد استاندارد! ➖ فرآیندها را توجه کنید! کی به کجا، به چه «روشی» رسیده است؟ 👤 علیرضا پناهیان #محاسبه_نفس @Panahian_ir

🔲 پینگ‌پُنگ بازی باخدا! 🔲 ببین توپ را کجای میز می‌اندازد؟ ➖ خدا مثل یک مربی دلسوز است که مدام دارد با ما تمرین می‌کند. ما ۲۴ساعته داریم با خدا پینگ‌پُنگ بازی می‌کنیم! ببین مربی‌ات توپ را بیشتر کجای میز می‌اندازد که تو نمی‌توانی بگیری؟ معلوم می‌شود تو در آن‌جاها ضعف داری؛ باید روی این نقاط ضعف خودت کار کنی. ➖ خداوند در طول زندگی، مثل یک مربی دلسوز برای تو عمل می‌کند و تو در واقع داری با مربی‌ات بازی می‌کنی. هر دفعه که توپ را به یک طرفی انداخت، تو باید متوجه شوی که منظورش چه بوده و چه چیزی را می‌خواهد به تو بگوید؟ ➖ این مربی فوق حرفه‌ای، به تو فشارِ طاقت‌فرسا نمی‌آورد، گاهی نیز فرصت می‌دهد که تو بتوانی نقاط قوت خودت را نشان بدهی و سرِ حال بیایی! و بعد دوباره می‌رود سراغ نقاط ضعف تو و دوباره همان گوشه‌ای می‌زند که تو ضعف داری! ➖ شما وقتی‌که محاسبۀ نفس را شروع کنی، کم‌کم می‌بینی که خدا اکثر توپ‌ها را به این گوشۀ میز می‌اندازد، پس معلوم می‌شود که تو در این نقطه، مشکل داری. در این صورت خدا را می‌بینی و ضعف‌های خودت را می‌بینی. ➖ هر کسی می‌خواهد صدای خدا را بشنود، باید محاسبۀ نفس کند. چطوری صدای خدا را می‌شنوی؟ انگار دارد می‌گوید: «دیدی امروز چه‌کار کردی؟ من این‌را از تو پرسیدم؛ دوباره این امتحانِ را از تو گرفتم...» ➖ البته نباید انتظار داشته باشی از همان روز اول-که محاسبۀ نفس را شروع کردی- صدای خدا را بشنوی! باید مداومت داشته باشی. لوس‌بازی درنیاور! همان روز اول انتظار داری فرشته‌های آسمان بر تو نازل بشوند؟! 👤 علیرضا پناهیان #محاسبه_نفس @Panahian_ir

🔲 خودشناسی و دیگر شناسی، فواید محاسبه نفس 🔲 خیلی از پدر و مادرهای مذهبی، خودشان را نمی‌شناسند لذا فرزندان خود را هم نمی‌شناسند ➖یکی از فواید مهم محاسبۀ نفس، «خودشناسی» است. خودشناسی چیزی نیست که در کتابخانه رخ بدهد. البته کتابخانه هم کمی می‌تواند-در جهت خودشناسی- به انسان کمک کند، اما بعد از کتابخانه، انسان باید کتاب وجود خودش را بخواند و ببیند که واقعاً چه مشکلی دارد؟ ➖ آدم باید آن کتابخانه را در آزمایشگاه وجود خودش تجربه کند. محاسبه نفس یعنی رفتن به داخل «آزمایشگاهِ وجود خود» و بررسی کردن تمام مواعظ و نصایح دین در درون خود. عالَم خودِ انسان خیلی عالَم جذابی است. ➖ یکی دیگر از فواید محاسبه نفس-علاوه بر خودشناسی- این است که انسان در اثر خودشناسی می‌تواند دیگران را هم ‌بشناسد. امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید: «کسی که خودش را نشناسد هیچ‌کسی را نمی‌شناسد.»(غررالحکم/۸۷۵۸) ➖ همۀ ما باید «آدم‌شناس» باشیم تا ارتباط‌مان با دیگران خوب برقرار شود. اگر مادری علت گریه‌های بچه‌اش را نفهمد، واقعاً به بچه‌اش صدمه می‌زند. وقتی ما دیگران را بشناسیم، گاهی می‌توانیم برای آنها مثل یک مادر، دلسوزی کنیم و می‌فهمیم که چگونه باید با آنها رفتار کنیم. خیلی از پدر و مادرهای مذهبی، خودشان را نمی‌شناسند، و به همین خاطر، بچه‌های‌شان را هم نمی‌شناسند. 👤 علیرضا پناهیان #محاسبه_نفس @Panahian_ir