❇تفســــــیر ❇ آفرینش آسمان ها و زمین در شش دوران در آیات گذشته خواندیم که مشرکان در قیامت به اشتباه بزرگ خود در انتخاب معبود پى مى برند، آیه مورد بحث، معبود حقیقى و واقعى را با ذکر صفات خاصش معرفى مى کند، تا آنها که حقیقت جو هستند قبل از فرا رسیدن رستاخیز در همین جهان او را به روشنى بشناسند. نخست مى فرماید: معبود و پروردگار شما آن کس است که آسمان ها و زمین را در شش روز (شش دوران) آفرید (إِنَّ رَبَّکُمُ اللّهُ الَّذی خَلَقَ السَّماواتِ وَ الأَرْضَ فی سِتَّةِ أَیّام). یعنى معبود، کسى جز آفریدگار، نمى تواند باشد. پس از آن، قرآن مى فرماید: خداوند پس از آفرینش آسمان و زمین، زمام رهبرى آنها را به دست گرفت (ثُمَّاسْتَوى عَلَى الْعَرْشِ). یعنى نه تنها آفرینش از او است، که اداره و رهبرى جهان نیز با او مى باشد. و این پاسخى است به آنها که جهان را در آفرینش نیازمند به خدا مى دانند نه در بقا و ادامه هستى. آنگاه به آفرینش شب و روز پرداخته، مى فرماید: او است که شب را همچون پوششى بر روز مى افکند و روشنائى روز را با پرده هاى ظلمانى شب مى پوشاند (یُغْشِی اللَّیْلَ النَّهارَ). 🌼🌼🌼 جالب توجه این که تعبیر فوق تنها در مورد شب ذکر شده و نفرموده به وسیله روز تاریکى شب را نیز مى پوشاند ; زیرا پوشش تنها مناسب تاریکى است، نه روشنائى. بعد از آن اضافه مى کند: شب با سرعت به دنبال روز در حرکت است (یَطْلُبُهُ حَثیثاً). همانند طلبکارى که با سرعت به دنبال بدهکار مى دود. این تعبیر با توجه به موقعیت شب و روز در کره زمین تعبیر جالبى است; زیرا اگر کسى از بیرون کره زمین ناظر چگونگى حرکت آن به دور خود و افتادن سایه مخروطى شکل زمین بر روى خودش بوده باشد با توجه به این که کره زمین با سرعت سرسام آورى (در حدود ۳٠ کیلومتر در دقیقه) به دور خود مى گردد، چنین احساس مى کند که گویا هیولاى سیاه مخروطى شکل با سرعت زیاد در روى این کره به دنبال روشنائى روز در حرکت است. ولى این موضوع در مورد روشنائى روز صادق نیست; زیرا روشنائى آفتاب در نیمى از کره زمین و در تمام فضاى اطراف پخش است، و شکلى به خود نمى گیرد، تنها تاریکى شب است که به صورت سایه مخروطى شکل همانند یک شبح اسرارآمیز غول پیکر، روى زمین مى دود. و باز اضافه مى کند: او است که خورشید و ماه و ستارگان را آفریده است، در حالى که همه سر بر فرمان او هستند (وَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ وَ النُّجُومَ مُسَخَّرات بِأَمْرِهِ). (درباره تسخیر خورشید و ماه و ستارگان و معانى آن در ذیل آیات مناسب، به خواست خدا، بحث خواهیم کرد). پس از ذکر آفرینش جهان هستى و نظام شب و روز و آفرینش ماه و خورشید و ستارگان به عنوان تأکید مى فرماید: آگاه باشید آفرینش و اداره امور جهان هستى تنها به دست او است (أَلا لَهُ الْخَلْقُ وَ الأَمْرُ). و در پایان آیه مى فرماید: پربرکت است خداوندى که پروردگار عالمیان است (تَبارَکَ اللّهُ رَبُّ الْعالَمینَ). 🌼🌼🌼 در حقیقت این جمله بعد از ذکر آفرینش آسمان و زمین و شب و روز و خورشید و ماه و ستارگان و تدبیر جهان هستى، یک نوع ستایش از مقام مقدس پروردگار است که به عنوان تعلیم به بندگان فرموده. تَبارَک از ماده برکت است و ریشه آن برک (بر وزن درک) به معنى سینه شتر مى باشد، و از آنجا که شتران به هنگامى که در جائى ثابت مى مانند سینه خود را به زمین مى چسبانند، این کلمه تدریجاً معنى ثابت ماندن به خود گرفته است، سپس به هر نعمتى که پایدار و با دوام باشد و هر موجودى که داراى عمر طولانى و آثار مستمر و ممتد است، موجود مبارک یا پربرکت گفته مى شود. و نیز اگر مى بینیم به استخرها و یا بعضى از مخازن آب برکه گفته مى شود به خاطر این است که آب مدتى طولانى در آن باقى مى ماند. و از اینجا روشن مى شود یک سرمایه پربرکت، سرمایه اى است که به زودى زوال نپذیرد. و یک موجود مبارک موجودى است که آثار آن مدتى طولانى برقرار بماند. بدیهى است لایقترین وجود براى این صفت، همان وجود خداوند است، او وجودى است مبارک، ازلى، ابدى و سرچشمه همه برکات و نیکى ها و خیر مستمر، تَبارَکَ اللّهُ رَبُّ الْعالَمینَ. (تفســــــیر نمونه، ذیل آیه ۵۴ سوره مبارکه اعراف) @ayehsobh

آیه ۵۴ سوره مبارکه اعراف استاد پرهیزگار @ayehsobh

❇تفســــــیر ❇ شرایط اجابت دعا آیه گذشته با ذکر دلائل روشن به این حقیقت اشاره کرد که شایسته عبودیت و بندگى، تنها خدا است، و به دنبال آن در اینجا دستور مى دهد: دعا و نیایش که جان و روح عبادت است؛ باید در برابر خدا انجام گیرد. نخست مى فرماید: پروردگار خود را از روى تضرع و در پنهانى بخوانید (ادْعُوا رَبَّکُمْ تَضَرُّعاً وَ خُفْیَةً). 🌼🌼🌼 اگر در آیه فوق مى خوانیم خدا را از روى تضرع بخوانید یعنى با کمال خضوع و خشوع و تواضع روى به سوى او آرید، در حقیقت دعاکننده نباید تنها زبانش چیزى را بخواهد، که باید روح دعا در درون جان او و در تمام وجودش منعکس گردد، زبان تنها ترجمان آنها باشد، و به عنوان نمایندگى همه اعضاى او سخن گوید. و این که در آیه فوق دستور داده شده: خدا را به طور خفیه و در پنهانى بخوانید براى این است که از ریا دورتر، به اخلاص نزدیک تر، و توأم با تمرکز فکر و حضور قلب باشد. در حدیثى مى خوانیم: پیامبر(صلى الله علیه وآله) در یکى از غزوات بود، هنگامى که سپاهیان اسلام کنار درّه اى رسیدند فریاد خود را به لا إِلهَ إِلاَّ اللّه و اَللّهُ أَکْبَر بلند کردند. پیامبر فرمود: یا أَیُّهَا النّاسُ إِرْبَعُوا عَلى أَنْفُسِکُمْ أَما إِنَّکُمْ لاتَدْعُونَ أَصَمَّ وَ لا غائِباً إِنَّکُمْ تَدْعُونَ سَمِیعاً قَرِیباً إِنَّهُ مَعَکُمْ: اى مردم اندکى آرام تر دعا کنید شما شخص کر و غائبى را نمى خوانید شما کسى را مى خوانید که شنوا و نزدیک است و با شما است. این احتمال نیز در آیه داده شده است که منظور از تضرع دعاى آشکار و منظور از خفیه دعاى پنهانى است; زیرا هر مقامى اقتضائى دارد گاهى باید آشکارا و گاهى پنهانى دعا کرد. 🌼🌼🌼 و در پایان آیه مى فرماید: خداوند تجاوزکاران را دوست نمى دارد (إِنَّهُ لایُحِبُّ الْمُعْتَدینَ). و این جمله معنى وسیعى دارد که هر گونه تجاوز را، اعم از فریاد کشیدن به هنگام دعا، و یا تظاهر و ریاکارى، و یا توجه به غیر خدا را به هنگام دعا، شامل مى شود. (تفســــــیر نمونه، ذیل آیه ۵۵ سوره مبارکه اعراف) @ayehsobh

آیه ۵۵ سوره مبارکه اعراف استاد پرهیزگار @ayehsobh

❇تفســــــیر ❇ در آیه بعد، اشاره به حکمى شده است که در واقع یکى از شرائط تأثیر دعا است، مى فرماید: در روى زمین فساد مکنید بعد از آن که اصلاح شده است (وَ لاتُفْسِدُوا فِی الأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاحِها). مسلماً هنگامى دعاها در پیشگاه خدا به اجابت نزدیک خواهد بود که شرائط لازم در آن رعایت شود، از جمله این که با جنبه هاى سازنده و عملى در حدود توانائى و قدرت همراه باشد. حقوق مردم رعایت گردد. و حقیقت دعا در سراسر وجود انسان پرتوافکن شود. بنابراین، هیچ گاه دعاى افراد مفسد و تبهکار به جائى نخواهد رسید. 🌼🌼🌼 منظور از فساد بعد از اصلاح ، ممکن است اصلاح از ظلم یا کفر یا هر دو بوده باشد، در روایتى از امام باقر(علیه السلام) مى خوانیم: إِنَّ الأَرْضَ کانَتْ فاسِدَةً فَأَصْلَحَهَا اللّهُ بِنَبِیِّه(صلى الله علیه وآله): زمین فاسد بود و خداوند به وسیله پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله) آن را اصلاح کرد. پس از آن، بار دیگر به مسأله دعا مى پردازد و یکى دیگر از شرائط آن را بازگو مى کند، مى فرماید: خدا را با ترس و امید بخوانید (وَ ادْعُوهُ خَوْفاً وَ طَمَعاً). نه آن چنان از اعمال خود راضى باشید که گمان کنید هیچ نقطه تاریکى در زندگى شما نیست که این خود عامل عقب گرد و سقوط است. و نه آن چنان مأیوس باشید که خود را شایسته عفو خدا و اجابت دعا ندانید که این یأس و نومیدى نیز خاموش کننده همه تلاش ها و کوشش ها است، بلکه با دو بال بیم و امید به سوى او پرواز کنید، امید به رحمتش و بیم از مسئولیت ها و لغزش ها. 🌼🌼🌼 و در پایان آیه، براى تأکید بیشتر روى اسباب امیدوارى به رحمت خدا، مى فرماید: رحمت خدا به نیکوکاران نزدیک است (إِنَّ رَحْمَتَ اللّهِ قَریبٌ مِنَ الْمُحْسِنینَ). ممکن است، این جمله یکى دیگر از شرائط اجابت دعا باشد، یعنى اگر مى خواهید دعاى شما یک دعاى توخالى و تنها گردش زبان نباشد، باید آن را با اعمال نیک خود همراه سازید، تا به کمک آن، رحمت الهى شامل حال شما گردد و دعایتان به ثمر رسد. و به این ترتیب، در این دو آیه اشاره به پنج قسمت از شرائط قبولى دعا شده است: نخست این که از روى تضرع و در پنهانى باشد. دیگر این که از حدّ اعتدال تجاوز نکند. سوم این که با تولید فساد و تبهکارى همراه نگردد. چهارم این که توأم با بیم و امید متوازن باشد. پنجم این که با نیکوکارى توأم گردد. (تفســــــیر نمونه، ذیل آیه ۵۶ سوره مبارکه اعراف) @ayehsobh

آیه ۵۶ سوره مبارکه اعراف استاد پرهیزگار @ayehsobh

❇تفســــــیر ❇ مربى و قابلیت هر دو لازم است در آیات گذشته اشاره هاى مکرر به مسأله مبدأ یعنى توحید و شناسائى پروردگار از طریق اسرار جهان آفرینش شد، و در این آیات ضمن شرح قسمتى از نعمت هاى خدا، به مسأله معاد و رستاخیز اشاره مى شود، تا این دو بحث یکدیگر را تکمیل کنند. و این سیره قرآن است که در بسیارى از موارد مبدأ و معاد را با هم قرین مى سازد، و جالب این که هم براى شناسائى خدا و هم براى توجه به امر معاد از طریق اسرار آفرینش موجودات این عالم استدلال مى کند. 🌼🌼🌼 نخست مى فرماید: او کسى است که بادها را پیشاپیش باران رحمتش همچون بشارت دهنده اى که از قدوم مسافر عزیزى خبر مى دهد مى فرستد (وَ هُوَ الَّذی یُرْسِلُ الرِّیاحَ بُشْراً بَیْنَ یَدَیْ رَحْمَتِهِ). پس از آن مى افزاید: بادهائى که از اقیانوس ها برخاسته و ابرهاى سنگین بار و پر آب را با خود حمل مى کند (حَتّى إِذا أَقَلَّتْسَحاباً ثِقالاً). آنگاه چنین توضیح مى دهد: در این موقع آنها را به سوى سرزمین هاى مرده و خشک و سوزان مى رانیم (سُقْناهُ لِبَلَد مَیِّت). و مأموریت آبیارى این تشنگان را به عهده آنها مى نهیم. و به وسیله آن، آب حیات بخش را در همه جا فرو مى فرستیم (فَأَنْزَلْنا بِهِ الْماءَ). و نتیجه مى گیرد: به کمک این آب، انواع میوه ها را از خاک تیره بیرون مى آوریم (فَأَخْرَجْنا بِهِ مِنْ کُلِّ الثَّمَراتِ). آرى آفتاب بر اقیانوس ها مى تابد و بخار آب را به بالا مى فرستد، بخارها متراکم مى شوند و توده هاى سنگین ابر را تشکیل مى دهند، امواج باد توده هاى کوه پیکر ابر را بر دوش خود حمل مى کنند، و به سوى سرزمین هائى که مأاموریت دارند پیش مى روند. قسمتى از این بادها که در پیشاپیش توده هاى ابر در حرکتند و آمیخته با رطوبت ملایمى هستند، نسیم دل انگیزى ایجاد مى کنند که از درون آن بوى باران حیاتبخش به مشام مى رسد، اینها در حقیقت مبشران نزول باران هستند. سپس توده هاى عظیم ابر، دانه هاى باران را از خود بیرون مى فرستند، نه چندان درشتند که زراعت ها را بشویند و زمین ها را ویران کنند، و نه چندان کوچک که در فضا سرگردان بمانند، آرام و ملایم بر زمین مى نشینند، و آهسته در آن نفوذ مى کنند و محیط را براى رستاخیز بذرها و دانه ها آماده مى سازند. زمینى که در خشکى مى سوخت و شباهت کامل به منظره یک گورستان خاموش و خشک داشت، تبدیل به کانون فعالى از حیات و زندگى و باغ هاى پر گل و پر میوه مى شود. و به دنبال آن اضافه مى کند: این چنین مردگان را از زمین بیرون مى آوریم (کَذلِکَ نُخْرِجُ الْمَوْتى)، و لباس حیات را در اندامشان مى پوشانیم. و سرانجام توجه مى دهد: این مثال را براى آن آوردیم که نمونه معاد را در این دنیا که همه سال در برابر چشم شما تکرار مى شود به شما نشان دهیم تا متذکر گردید (لَعَلَّکُمْ تَذَکَّرُونَ) (تفســــــیر نمونه، ذیل آیه ۵۷ سوره مبارکه اعراف) @ayehsobh

آیه ۵۷ سوره مبارکه اعراف استاد پرهیزگار @ayehsobh