❇ تفســــــیر در آیات گذشته، یک سلسله از اصولى‌ترین تعلیمات و احکام اسلامى را خواندیم، از توحید که خمیرمایه این تعلیمات است گرفته تا دستوراتى مربوط به شئون مختلف زندگى فردى و اجتماعى انسان‌ها. در آیات مورد بحث، به آخرین بخش از این احکام مى‌رسیم که در آن به چند حکم مهم اشاره شده است: 1 ـ نخست سخن از لزوم تحقیق در همه چیز به میان آورده، مى فرماید: از آنچه به آن علم ندارى پیروى مکن (وَ لاتَقْفُ ما لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ). نه در عمل شخصى خود از غیر علم پیروى کن و نه به هنگام قضاوت درباره دیگران، نه شهادت به غیر علم بده، و نه به غیر علم اعتقاد پیدا کن. و به این ترتیب، نهى از پیروى از غیر علم، معنى وسیعى دارد که مسائلى اعتقادى، گفتار، شهادت، قضاوت و عمل را شامل مى شود، و این که بعضى از مفسران آن را به بخشى از این امور، محدود کرده اند دلیل روشنى ندارد; زیرا لاتَقْفُ از ماده قَفْو (بر وزن عفو) به معنى دنباله روى از چیزى است، و مى دانیم دنباله روى از غیر علم، مفهوم وسیعى دارد که همه آنچه را گفتیم شامل مى شود. 🌺🌺🌺 و در پایان آیه، دلیل این نهى را چنین بیان مى کند: گوش و چشم و دل، همگى مسئولند و در برابر کارهائى که انجام داده اند از آنها سؤال مى شود (إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤادَ کُلُّ أُولئِکَ کانَ عَنْهُ مَسْؤُلاً). این مسئولیت‌ها به خاطر آن است که: سخنانى را که انسان بدون علم و یقین مى گوید، یا به این طریق است که از افراد غیر موثق شنیده و یا مى گوید دیده ام در حالى که ندیده، و یا در تفکر خود دچار قضاوت هاى بى مأخذ و بى پایه اى شده که با واقعیت منطبق نبوده است. به همین دلیل از چشم، گوش، فکر و عقل او سؤال مى شود که آیا واقعاً به این مسائل ایمان داشتید که شهادت دادید، یا قضاوت کردید؟ یا به آن معتقد شدید و عمل خود را بر آن منطبق نمودید؟! گر چه بعضى از مفسران، گفته اند: منظور از سؤال کردن از این اعضاء، سؤال از صاحبان آنها است، ولى، با توجه به این که: قرآن در آیات دیگر (مانند آیه 21 فصلت) تصریح مى کند که روز قیامت، اعضاء پیکر انسان و حتى پوست به سخن در مى آیند و حقایق را بازگو مى کنند، هیچ دلیلى ندارد که ما ظاهر آیه را رها سازیم و نگوئیم از خود این اعضاء سؤال مى شود. اما این که چرا از میان حواس انسان تنها اشاره به چشم و گوش شده است، دلیلش روشن است، زیرا معلومات حسّى انسان غالباً از این دو طریق حاصل مى شود و بقیه تحت الشعاع آنها هستند. (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۳۶ سوره مبارکه إسراء) @ayehsobh

استاد قرائتی موضوع: تفسیر قرآن نوع:سخنرانی کوتاه سوره مبارکه إسراء آیه: ۳۶ @ayehsobh

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «وَلَا تَمْشِ فِي الْأَرْضِ مَرَحًا إِنَّكَ لَن تَخْرِقَ الْأَرْضَ وَلَن تَبْلُغَ الْجِبَالَ طُولًا» و روی زمین، با تکبر راه مرو! تو نمی‌توانی زمین را بشکافی، و طول قامتت هرگز به کوه‌ها نمی‌رسد! (سوره مبارکه إِسراء/ آیه ۳۷) @ayehsobh

❇ تفســــــیر آیه بعد، به مبارزه با کبر و غرور برخاسته و با تعبیر زنده و روشنى، مؤمنان را از آن نهى مى کند. روى سخن را به پیامبر(صلى الله علیه وآله) کرده، مى گوید: در روى زمین از روى کبر و غرور، گام برمدار (وَ لاتَمْشِ فِی الاْ َرْضِ مَرَحاً). چرا که تو نمى توانى زمین را بشکافى! و طول قامتت به کوه ها نمى رسد! (إِنَّکَ لَنْ تَخْرِقَ الاْ َرْضَ وَ لَنْ تَبْلُغَ الْجِبالَ طُولاً). اشاره به این که افراد متکبر و مغرور غالباً به هنگام راه رفتن پاهاى خود را محکم به زمین مى کوبند، تا مردم را از آمد و رفت خویش آگاه سازند، گردن به آسمان مى کشند، تا برترى خود را به پندار خویش بر زمینیان مشخص سازند! ولى، قرآن مى گوید: آیا تو اگر پاى خود را به زمین بکوبى هرگز مى توانى زمین را بشکافى، یا ذره ناچیزى هستى بر روى این کره عظیم خاکى؟ همانند مورچه اى که بر صخره بسیار عظیمى حرکت مى کند؟ و پاى خود را بر آن صخره مى کوبد، و صخره بر حماقت و کمى ظرفیتش مى خندد. آیا تو مى توانى ـ هر قدر گردن خود را برفرازى ـ هم طراز کوه ها شوى یا این که حد اکثر مى توانى چند سانتى متر قامت خود را بلندتر نشان دهى؟ در حالى که حتى عظمت بلندترین قله هاى کوه هاى زمین در برابر این کره، چیز قابل ذکرى نیست و خود زمین ذرّه بى مقدارى است، در مجموعه جهان هستى. پس، این چه کبر و غرورى است که تو دارى؟! 🌺🌺🌺 جالب توجه این که قرآن، تکبر و غرور را که یک خوى خطرناک درونى است، مستقیماً مورد بحث قرار نداده، بلکه روى پدیده هاى ظاهرى آن، حتى ساده ترینش، انگشت گذاشته، و از طرز راه رفتن متکبران، و مغروران خودخواه و بى مغز، سخن گفته است. اشاره به این که تکبر و غرور، حتى در سطح ساده ترین آثارش، مذموم، ناپسند و شرم آور است. و نیز اشاره به این که صفات درونى انسان، هر چه باشد، خواه و ناخواه خود را در لابلاى اعمالش نشان مى دهد، در طرز راه رفتنش، در نگاه کردنش، در سخن گفتنش و در همه کارش! به همین دلیل، به محض این که به کوچک ترین پدیده اى از این صفات در اعمال برخوردیم، باید متوجه شویم خطر نزدیک شده، و آن خوى مذموم در روح ما لانه کرده است، فوراً به مبارزه با آن برخیزیم. ضمناً، از آنچه گفتیم، به خوبى مى توان دریافت: هدف قرآن از آنچه در آیه فوق آمده (همچنین در سوره لقمان و بعضى دیگر از سوره هاى قرآن) این است که کبر و غرور را به طور کلّى، محکوم کند، نه تنها در چهره خاصى یعنى راه رفتن. چرا که غرور، سرچشمه بیگانگى از خدا و خویشتن، اشتباه در قضاوت، گم کردن راه حق، پیوستن به خط شیطان، و آلودگى به انواع گناهان است. (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۳۷ سوره مبارکه إسراء) @ayehsobh

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «كُلُّ ذَلِكَ كَانَ سَيِّئُهُ عِندَ رَبِّكَ مَكْرُوهًا» همه اینها گناهش نزد پروردگار تو ناپسند است. (سوره مبارکه إِسراء/ آیه ۳۸) @ayehsobh

❇ تفســــــیر آیه بعد، به عنوان تأکیدى بر تمام احکامى که در مورد تحریم شرک، قتل نفس، زنا، فرزند کشى، تصرّف در مال یتیمان، آزار پدر و مادر و مانند آن در آیات پیشین گذشت مى گوید: تمام اینها گناهش نزد پروردگارت منفور است (کُلُّ ذلِکَ کانَ سَیِّئُهُ عِنْدَ رَبِّکَ مَکْرُوهاً). 🌺🌺🌺 از این تعبیر، روشن مى شود: بر خلاف گفته پیروان مکتب جبر، خدا هرگز اراده نکرده است، گناهى از کسى سر بزند; چرا که اگر چنین چیزى را اراده کرده بود، با کراهت و ناخشنودى که در این آیه روى آن تأکید شده است سازگار نبود. و نیز ضمناً، روشن مى شود که تعبیر مَکْرُوه در لسان قرآن، حتى در مورد بزرگترین گناهان نیز به کار مى رود. (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۳۸ سوره مبارکه إسراء) @ayehsobh

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «ذَلِكَ مِمَّا أَوْحَىَ إِلَيْكَ رَبُّكَ مِنَ الْحِكْمَةِ وَلَا تَجْعَلْ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ فَتُلْقَىَ فِي جَهَنَّمَ مَلُومًا مَّدْحُورًا» این (احکام)، از حکمت‌هایی است که پروردگارت به تو وحی فرستاده و هرگز معبودی با خدا قرار مده که در جهنم افکنده می‌شوی، در حالی که سرزنش شده و رانده (درگاه خدا) خواهی بود! (سوره مبارکه إِسراء/ آیه۳۹) @ayehsobh

❇ تفســــــیر پس آنگاه براى تأکید بیشتر و این که این احکام حکیمانه، همگى از وحى الهى سرچشمه مى گیرد، اضافه مى کند: اینها از امور حکمت آمیزى است که پروردگارت به تو وحى فرستاده است (ذلِکَ مِمّا أَوْحى إِلَیْکَ رَبُّکَ مِنَ الْحِکْمَةِ). تعبیر به حکمت اشاره به این است که این احکام آسمانى در عین این که از وحى الهى سرچشمه مى گیرد، با ترازوى عقل، نیز کاملاً قابل سنجش و قابل درک است. چه کسى مى تواند زشتى شرک، یا قتل نفس، یا آزار پدر و مادر، و همچنین قبح زنا، کبر و غرور، و ظلم به یتیمان، و عواقب شوم پیمان شکنى و مانند آن را انکار کند؟! به تعبیر دیگر، این احکام، هم از طریق حکمت عقلى، اثبات شده است، و هم از طریق وحى الهى، و اصول همه احکام الهى، چنین است، هر چند جزئیات آن را در بسیارى از اوقات، با چراغ کم فروغ عقل، نمى توان تشخیص داد، و تنها در پرتو نورافکن نیرومند وحى، باید درک کرد. 🌺🌺🌺 سپس همان گونه که آغاز این احکام از تحریم شرک شروع شده بود، با تأکید بر تحریم شرک آن را پایان داده مى گوید: هرگز براى خداوند یگانه شریکى قائل مباش! و معبود دیگرى را در کنار اللّه قرار مده (وَ لاتَجْعَلْ مَعَ اللّهِ إِلهاً آخَرَ). چرا که، این امر سبب مى شود: در آتش سوزان دوزخ بیفتى، در حالى که هم سرزنش خلق خدا دامنگیرت شود و هم طرد و قهر خالق (فَتُلْقى فِی جَهَنَّمَ مَلُوماً مَدْحُوراً). در حقیقت، شرک و دوگانه پرستى، خمیرمایه همه انحرافات، جنایات و گناهان است، لذا بیان این سلسله احکام اساسى اسلام، از شرک شروع شد و به شرک نیز پایان یافت. (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۳۹ سوره مبارکه إسراء) @ayehsobh

استاد قرائتی موضوع: تفسیر قرآن نوع:سخنرانی کوتاه سوره مبارکه إسراء آیه: ۳۷_۳۹ @ayehsobh

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 «أَفَأَصْفَاكُمْ رَبُّكُم بِالْبَنِينَ وَاتَّخَذَ مِنَ الْمَلَائِكَةِ إِنَاثًا إِنَّكُمْ لَتَقُولُونَ قَوْلًا عَظِيمًا» آیا پروردگارتان فرزندان پسر را مخصوص شما ساخته و خودش دخترانی از فرشتگان برگزیده است؟! شما سخن بزرگ (و بسیار زشتی) می‌گویید! (سوره مبارکه إِسراء/ آیه ۴۰) @ayehsobh

❇ تفســــــیر آیه مورد بحث، به یکى از افکار خرافى مشرکان اشاره کرده و پایه منطق و تفکر آنها را به این وسیله روشن مى سازد و آن این که بسیارى از آنها معتقد بودند فرشتگان دختران خدا هستند، در حالى که خودشان از شنیدن نام دختر، ننگ و عار داشتند و تولد او را در خانه خود، مایه بدبختى و سرشکستگى مى پنداشتند!. قرآن از منطق خود آنها اتخاذ سند کرده، مى گوید: آیا پروردگار شما پسران را تنها در سهم شما قرار داد، و خود از فرشتگان، دخترانى انتخاب کرد (أَ فَأَصْفاکُمْ رَبُّکُمْ بِالْبَنِینَ وَ اتَّخَذَ مِنَ الْمَلائِکَةِ إِناثاً). بدون شک، فرزندان دختر، همانند فرزندان پسر، از مواهب الهى هستند و هیچ گونه تفاوتى از نظر ارزش انسانى ندارند. اصولاً، بقاء نسل بشر، بدون هیچ یک از آنها امکان پذیر نیست، و به همین دلیل، تحقیر دختران که مخصوص جوامع جاهلى بوده و هست، یک فکر خرافى است. ولى، هدف قرآن این است که آنها را با منطق خودشان محکوم سازد، که شما چگونه افراد نادانى هستید؟ براى پروردگارتان چیزى قائل مى شوید که خود از آن عار دارید. 🌺🌺🌺 سپس در پایان آیه، به صورت یک حکم قاطع، مى گوید: شما سخن بسیار بزرگ و کفرآمیزى مى گوئید (إِنَّکُمْ لَتَقُولُونَ قَوْلاً عَظِیماً). سخنى که با هیچ منطقى سازگار نیست، و از چندین جهت بى پایه است زیرا: 1 ـ اعتقاد به وجود فرزند براى خدا اهانت عظیمى به ساحت مقدس او است; چرا که او نه جسم است، نه عوارض جسمانى دارد، و نه نیاز به بقاء نسل. بنابراین، اعتقاد به فرزند براى او صرفاً از عدم شناخت صفات پاکش سرچشمه مى گیرد. 2 ـ چگونه شما فرزندان خدا را همه دختر مى دانید؟ در حالى که براى دختر پائین ترین منزلت را قائلید؟ این اعتقاد سفیهانه اهانت دیگرى از نظر پندارهاى شما به خدا است. 3 ـ از همه گذشته، این عقیده، اهانتى به مقام فرشتگان الهى است که فرمانبران حقند و مقربان درگاه او، شما از شنیدن نام دختر، وحشت دارید ولى این مقربان الهى را همه دختر مى دانید. آرى، با توجه به این امور، به خوبى روشن مى شود، این سخن، سخن بسیار عظیم و بزرگى است، بزرگ، از نظر انحراف از واقعیات، بزرگ، از نظر گناه و کیفر و بالاخره بزرگ از نظر عرف و عادت خودتان، همان عرف و عادت زشتى که دختران معصوم را تحقیر مى کرد، و احترام آنها را مى کاست. اما این که چرا مشرکان عرب، فرشتگان را دختران خدا مى پنداشتند؟ همچنین چرا عرب جاهلى دختران را زنده به گور مى کرد؟ و از شنیدن نام آنها وحشت داشت؟! و نیز نقش اسلام در احیاى ارزش و مقام زن و مبارزه با هر گونه تحقیر جنس زن؟ بحث هاى مشروحى در ذیل آیات 57 تا 59 سوره نحل آمده است مطالعه مجدّد آن را توصیه مى کنیم. (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۴۰ سوره مبارکه إسراء) @ayehsobh

استاد قرائتی موضوع: تفسیر قرآن نوع:سخنرانی کوتاه سوره مبارکه إسراء آیه: ۴۰ @ayehsobh