تفسیر: در دو آیه بعد، به عنوان جمع بندى و نتیجه گیرى کلى، هدف اصلى از بیان این دو دلیل را ضمن باز گوئى پنج نکته تشریح مى کند: 1 ـ نخست، مى گوید: آنچه در آیات قبل، از مراحل مختلف حیات، در مورد انسان ها و جهان گیاهان بازگو شد، براى این است که بدانید خداوند حق است (ذلِکَ بِأَنَّ اللّهَ هُوَ الْحَقُّ). و چون او حق است نظامى را که آفریده، نیز حق است. بنابراین، نمى تواند بیهوده و بى هدف باشد، همان گونه که در جاى دیگر مى خوانیم: وَ ما خَلَقْنَا السَّماءَ وَ الأَرْضَ وَ ما بَیْنَهُما باطِلاً ذلِکَ ظَنُّ الَّذِینَ کَفَرُوا: ما آسمان، زمین و آنچه را در میان این دو است، بیهوده و باطل نیافریدیم، این گمان و پندار کافران است. و چون این جهان بى هدف نیست و از سوى دیگر هدف اصلى را در خود آن نمى یابیم، یقین پیدا مى کنیم معاد و رستاخیزى در کار است. 2 ـ این نظام حاکم بر جهان حیات به ما مى گوید او است که مردگان را زنده مى کند (وَ أَنَّهُ یُحْیِ الْمَوْتى). همان کسى که لباس حیات بر تن خاک مى پوشاند، و نطفه بى ارزش را به انسان کاملى مبدل مى سازد، و زمین هاى مرده را جان مى دهد، او مردگان را حیات نوین مى بخشد، آیا با این برنامه حیات آفرین مستمر او در این جهان، باز مى توان در امکان معاد تردید کرد؟. 🌺🌺🌺 3 ـ هدف دیگر این است که بدانید خدا بر هر چیز توانا است و چیزى در برابر قدرت او غیر ممکن نیست (وَ أَنَّهُ عَلى کُلِّ شَیْء قَدِیرٌ). آیا کسى که مى تواند خاک بى جان را تبدیل به نطفه کند، و نطفه بى ارزش را در مراحل حیات پیش ببرد، و هر روز لباس تازه اى از زندگى بر او بپوشاند، و زمین هاى خشکیده و افسرده بى روح را چنان سر سبز و خرم سازد که، قهقهه حیات از سر تا سر آن برخیزد، آیا چنین کسى قادر نیست که انسان را بعد از مرگ به زندگى جدید باز گرداند؟! (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۶ سوره‌ مبارکه حج)

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 🌹بسم الله الرحمن الرحیم🌹 «وَأَنَّ السَّاعَةَ آتِيَةٌ لَّا رَيْبَ فِيهَا وَأَنَّ اللَّهَ يَبْعَثُ مَن فِي الْقُبُورِ» و اینکه رستاخیز آمدنی است، و شکّی در آن نیست؛ و خداوند تمام کسانی را که در قبرها هستند زنده می‌کند. (سوره مبارکه حج/ آیه ۷ ) #هر_صبح_یک_آیه @ayehsobh

تفسیر: 4 ـ و باز همه اینها براى این است که بدانید ساعت پایان این جهان و آغاز جهان دیگر، جاى شک و تردید ندارد (وَ أَنَّ السّاعَةَ آتِیَةٌ لا رَیْبَ فِیها). 5 ـ و اینها همه مقدمه اى است براى آخرین نتیجه، و آن این که خداوند تمام کسانى را که در قبرها آرمیده اند زنده مى کند (وَ أَنَّ اللّهَ یَبْعَثُ مَنْ فِی الْقُبُورِ). 🌺🌺🌺 البته این نتائج پنجگانه که بعضى، مقدمه، و بعضى، ذى المقدمه، بعضى اشاره به امکان، و بعضى اشاره به وقوع است، مکمل یکدیگرند، و همگى به یک نقطه منتهى مى شوند، و آن این که رستاخیز و بعث مردگان نه تنها امکان پذیر است بلکه قطعاً تحقق خواهد یافت. آن‌ها که در امکان زندگى بعد از مرگ، تردید دارند، صحنه مشابه آن در زندگى انسان ها و گیاهان دائماً در برابر چشمشان و همه سال و همه روز تکرار مى شود. و اگر در قدرت خدا شک دارند، این چیزى است که نمونه هاى بارز آن را با چشم خود مى بینند. مگر، انسان ها در آغاز از خاک آفریده نشدند؟ بنابراین، چه جاى تعجب که بار دیگر از خاک برخیزند؟ مگر، همه سال زمین هاى مرده در برابر چشمان ما زنده نمى شوند؟ چه جاى تعجب که انسان هاى مرده، پس از سال ها، جان گیرند و از خاک برخیزند؟! و اگر در وقوع چنین چیزى تردید دارند، باید بدانند نظام حاکم بر آفرینش این جهان، نشان مى دهد هدفى از آن در کار است، و گرنه، همه باطل و بیهوده بوده، در حالى که این زندگى چند روزه و آمیخته با این همه ناملایمات و ناکامى ها چیزى نیست که ارزش این را داشته باشد که هدف نهائى عالم آفرینش را تشکیل دهد. بنابراین، باید عالم دیگرى وجود داشته باشد، عالمى وسیع و جاودانه که شایسته است هدف آفرینش محسوب گردد. (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۷ سوره‌ مبارکه حج)

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 🌹بسم الله الرحمن الرحیم🌹 «وَمِنَ النَّاسِ مَن يُجَادِلُ فِي اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَلَا هُدًى وَلَا كِتَابٍ مُّنِيرٍ» و گروهی از مردم، بدون هیچ دانش و هیچ هدایت و کتاب روشنی بخشی، درباره خدا مجادله می‌کنند! (سوره مبارکه حج/ آیه ۸ ) #هر_صبح_یک_آیه @ayehsobh

تفسیر: در آیات بعد، نیز سخن از مجادله کنندگانى است که پیرامون مبدأ و معاد به جدال بى پایه و بى اساس مى پردازند. نخست مى گوید: گروهى از مردم، کسانى هستند که درباره خدا بدون هیچ علم و دانش و هدایت و کتاب روشنى به مجادله برمى خیزند (وَ مِنَ النّاسِ مَنْ یُجادِلُ فِی اللّهِ بِغَیْرِ عِلْم وَ لا هُدىً وَ لا کِتاب مُنِیر). جمله وَ مِنَ النّاسِ مَنْ یُجادِلُ فِی اللّهِ بِغَیْرِ عِلْم درست، همان تعبیرى است که در چند آیه قبل، گذشت و تکرار آن نشان مى دهد: جمله اول اشاره به گروهى است، و جمله دوم اشاره به گروهى دیگر. جمعى از مفسران، فرق این دو گروه را در این دانسته اند که آیه گذشته ناظر به حال پیروان گمراه و بى خبر است، در حالى که این آیه، ناظر به رهبران این گروه گمراه مى باشد. 🌺🌺🌺 جمله لِیُضِلَّ عَنْ سَبِیلِ اللّهِ نشان مى دهد برنامه این گروه، اضلال و گمراه ساختن دیگران است و قرینه روشنى بر این تفاوت، محسوب مى شود، همان گونه که جمله یَتْبَعُ کُلّ شیْطان مَرِید در آیات گذشته، که سخن از پیروى شیاطین مى گوید نیز، این معنى را روشن تر مى سازد. در این که فرق میان علم و هدى و کتاب منیر چیست؟ نیز مفسران بحث هائى دارند، آنچه نزدیک تر به نظر مى رسد این است که علم اشاره به استدلالات عقلى است، هدى به هدایت و راهنمائى رهبران الهى، و کتاب منیر اشاره به کتب آسمانى مى باشد. به تعبیر ساده تر، همان دلائل سه گانه معروف کتاب ، سنت و دلیل عقل را بازگو مى کند، و با توجه به این که اجماع نیز طبق تحقیقات دانشمندان، به سنت باز مى گردد، همه دلائل اربعه در این عبارت جمع است. بعضى از مفسران نیز احتمال داده اند: هدى اشاره به هدایت هاى معنوى است که در پرتو خودسازى، تقوا و تهذیب نفس براى انسان حاصل مى گردد (البته این معنى با آنچه در بالا گفتیم قابل جمع است). در حقیقت، بحث و جدال علمى در صورتى مى تواند ثمر بخش باشد که متکى به یکى از این دلائل گردد، دلیل عقل، یا کتاب، یا سنت. (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۸ سوره‌ مبارکه حج)

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 🌹بسم الله الرحمن الرحیم🌹 «ثَانِيَ عِطْفِهِ لِيُضِلَّ عَن سَبِيلِ اللَّهِ لَهُ فِي الدُّنْيَا خِزْيٌ وَنُذِيقُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَذَابَ الْحَرِيقِ» آن‌ها با تکبّر و بی‌اعتنایی (نسبت به سخنان الهی)، می‌خواهند مردم را از راه خدا گمراه سازند! برای آنان در دنیا رسوایی است؛ و در قیامت، عذاب سوزان به آن‌ها می‌چشانیم! (سوره مبارکه حج/ آیه ۹ ) #هر_صبح_یک_آیه @ayehsobh

تفسیر: پس از آن، در یک عبارت کوتاه و پر معنى، به یکى از علل انحراف و گمراهى این رهبران ضلالت، پرداخته مى گوید: آن‌ها با تکبر و بى اعتنائى نسبت به سخنان الهى و دلائل روشن عقلى، مى خواهند مردم را از راه خدا گمراه سازند (ثانِیَ عِطْفِهِ لِیُضِلَّ عَنْ سَبِیلِ اللّهِ). ثانى از ماده ثنى به معنى پیچیدن است و عطف به معنى پهلو است، و پیچیدن پهلو کنایه از بى اعتنائى و اعراض از چیزى است. جمله لِیُضِلَّ ممکن است هدف این اعراض و روى گردانى باشد، یعنى آنها براى گمراه ساختن مردم آیات و هدایت هاى الهى را به هیچ مى گیرند. 🌺🌺🌺 و ممکن است نتیجه آن گردد ، یعنى محصول بى اعتنائى آن‌ها این است که مردم را از راه حق باز مى دارند. به هر حال، سپس کیفر شدید آن‌ها را در دنیا و آخرت به این صورت تشریح مى کند: بهره آن‌ها در این دنیا رسوائى و بدبختى است، و در قیامت عذاب سوزنده را به آن‌ها مى چشانیم (لَهُ فِی الدُّنْیا خِزْیٌ وَ نُذِیقُهُ یَوْمَ الْقِیامَةِ عَذابَ الْحَرِیقِ). (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۹ سوره‌ مبارکه حج)

استاد قرائتی موضوع: تفسیر قرآن نوع:سخنرانی کوتاه سوره مبارکه حج آیه: ۶_۹ @ayehsobh

هر صبح یک آیه: 🌺اَعوذُ باللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم🌺 🌹بسم الله الرحمن الرحیم🌹 «ذَلِكَ بِمَا قَدَّمَتْ يَدَاكَ وَأَنَّ اللَّهَ لَيْسَ بِظَلَّامٍ لِّلْعَبِيدِ» (و به آنان می‌گوییم:) این در برابر چیزی است که دست‌هایتان از پیش برای شما فرستاده؛ و خداوند هرگز به بندگان ظلم نمی‌کند! (سوره مبارکه حج/ آیه ۱۰ ) #هر_صبح_یک_آیه @ayehsobh

تفسیر: و به او مى گوئیم: این نتیجه چیزى است که دستهایت از پیش براى تو فرستاده است (ذلِکَ بِما قَدَّمَتْ یَداکَ). و خداوند هرگز به بندگان ظلم و ستم نمى کند (وَ أَنَّ اللّهَ لَیْسَ بِظَلاّم لِلْعَبِیدِ). نه کسى را بى جهت کیفر مى دهد، و نه بر میزان مجازات کسى بدون دلیل مى افزاید، و برنامه او عدالت محض، و محض عدالت است. این آیه از آیاتى است که هم مذهب جبریون را نفى مى کند، و هم اصل عدالت را در مورد افعال خدا اثبات مى نماید. 🌺🌺🌺 ظَلاّم صیغه مبالغه به معنى بسیار ظلم کننده است، مسلماً خداوند مطلقاً ظلم نمى کند، نه بسیار و نه کم، و انتخاب این تعبیر در اینجا ممکن است اشاره به این باشد که: مجازات بدون دلیل از سوى خداوند بزرگ، همیشه مصداق ظلم بسیار است. (تفسیر نمونه/ ذیل آیه ۱۰ سوره‌ مبارکه حج)