بسم الله الرحمن الرحیم وَالْبَلَدُ الطَّيِّبُ يَخْرُجُ نَبَاتُهُ بِإِذْنِ رَبِّهِ (اعراف/58).

با سلام و احترام. همانطور که از عنوان این کانال بر می آید، این کانال با هدف به اشتراک گذاشتن برخی یادداشت های حقیر با موضوع شهر اسلامی و ابعاد مختلف آن (اعم از ابعاد کالبدی، عملکردی، اقتصادی و غیره) ایجاد شده است. علاوه بر مطالب تخصصی، گاهاً به فراخور مناسبت و موضوع، ممکن است علاوه بر مطالب تخصصی، برخی مطالب عمومی (اعم از اجتماعی و سیاسی و غیره) نیز با دوستان محترم به اشتراک گذاشته شود. با تجدید احترام، محمدمنان رئیسی @baladetayyeb

عبد خدا نظر به ارادت ویژه حقیر به مرحوم آیت الله بهجت، اولین یادداشت کانال با استناد به حکایتی شنیدنی از این عارف واصل (به نقل از فرزندشان) به شرح زیر و با پی‌نوشتی معمارانه تقدیم می‌شود: 🔹هفت بار رساله‌ آقا را بی‌اسم چاپ کردیم. راضی نبودند اسم‌شان را بنویسیم. وقتی هم که با اصرار زیاد راضی شدند، فقط اجازه دادند بنویسیم: «العبد، محمدتقی بهجت»؛ آن هم با اِکراه. 🔹کتاب مناسک حج ایشان را که چاپ کردیم، نوشتیم: «آیت‌الله بهجت»؛ خیلی جدی در حضور بزرگان توبیخ‌مان کرد! 🔹هنگامی که رساله‌اش چاپ شد؛ یک روز مرا کنار کشیدند و فرمودند: «علی آقا! تو هر کسی می‌خواهی باشی، باش! می‌خواهی حجت‌الاسلام باشی، باش! می‌خواهی آیت‌الله باشی، باش! می‌خواهی آیت‌الله‌العظمی باشی، باش! می‌خواهی مرجع تقلید باشی، باش! می‌خواهی اعلم فقها هم باشی، هیچ مانعی ندارد. پدرت یک طلبۀ معمولی بیشتر نیست!» 🔹می‌فرمودند: «راضی نیستم درباره‌ام سخنی بگویی یا خدای ناکرده، در فکر تبلیغ و جذب کسی باشی، رساله را هم به کسی نده...! 🔹 پی‌نوشت: از مهمترین دلایل بی‌هویتی و اغتشاش بصری شهرهای معاصر، تلاش معماران و شهرسازان برای تشخص و جلب نظر کردن طرح ها در سیمای شهر است. عموم معماران تلاش می‌کنند که طرحشان، نظر مخاطب را به هر نحو ممکن به خود جلب نماید و این غایت در وجوه مختلف طرح (از هندسه و فرم گرفته تا مصالح و رنگ و ...) تاثیر می‌گذارد. آنگاه که همه یا اغلب قریب به اتفاق معماران و شهرسازان، به دنبال این تشخص و یونیک بودن باشند، شهرهای هزار پاره و پر از اغتشاش ما بروز می‌یابد که بستری است برای تفاخر و تکاثر؛ شهری که در آن، هر کس با طرحش به دنبال شاخص شدن است. دقیقا بر خلاف شهر سنتی که در آن، وجوه بیرونی ابنیه، همگی از یک نظم و قاعده کلی (چه در هندسه و الگوی کالبدی و چه در مصالح و رنگ و ...) تبعیت می‌کرد و هیچکس به دنبال تمایز و تشخّص کالبدی نبود (نه معمار و نه کارفرما). درنتیجه در کلیت شهر، انتظام بصری، وحدت و هویت کاملا مشهود بود. اگر معماران و شهرسازان از سویی و مالکان و کارفرمایان هم از سوی دیگر، قدری اخلاق مدارتر بودند و هر کس به دنبال تشخّص طرح و ساختمانش نمی‌رفت اکنون شهرهای باهویت‌تری داشتیم؛ بگذریم که این روزها فروتنی و اخلاق‌مداری مرحوم آیت الله بهجت حتی در خود جمعهای حوزوی هم کمیاب است تا چه رسد به جمعهای معماران و شهرسازان و ...؛ سلام خدا بر او و همه کسانی که گمنامی و فروتنی را برگزیدند و شهرت را واگذاشتند. @baladetayyeb

گوشه ای از هزینه های پنهان نحوه اداره شهرهای ما: هم اکنون مصرف روزانه بنزین در ایران حدود ۱۰۰ میلیون لیتر است که بیش از ثلث آن، در هشت کلانشهر بزرگ ما مصرف میشود که با معضل جدی ترافیک مواجهند. هزینه تمام شده هر لیتر بنزین برای دولت (با توجه به قیمت امروز دلار و همچنین فوب خلیج فارس) حدود ۲۵ هزار تومان است یعنی دولت روی هر لیتر بنزین، بیش از ۲۰ هزار تومان سوبسید می دهد. اگر فرض شود که از حدود ۳۵ میلیون لیتری که مصرف روزانه بنزین در کلانشهرها است، ثلث آن در ترافیک این شهرهای بزرگ سوزانده شود (که با توجه به وضعیت ترافیک این کلانشهرها به ویژه تهران عددی منطقی به نظر می رسد) آنگاه می توان چنین گفت که دولت روزانه بیش از ۲۵۰ میلیارد تومان برای سوزاندن بنزین در ترافیک کلانشهرها هزینه می دهد! لذا هر سال، دولت بیش از ۱۰۰هزار میلیارد تومان فقط برای دود شدن بنزین در ترافیک هشت کلانشهر کشور سوبسید پرداخت می کند! یعنی حدود ۲ برابر کل بودجه شهرداری تهران در سال جاری! دلیل اصلی این هزینه سنگین، ترافیک جدی در این کلانشهرها است که البته این ترافیک، خود از یک سو، نتیجه اشتباهات ما در نظام شهرسازی کشور و تراکم فروشی ها و بارگذاری‌های مازادی است که طی دهه های قبل به تدریج انجام شد و از سوی دیگر، عدم سرمایه گذاری مناسب برای توسعه حمل و نقل عمومی است که امروزه به چنین ترافیکی منتج شده است. پس آیا بهتر نیست که برای جلوگیری از هدر رفت بیش از پیش منابع، این روند تراکم فروشی و توسعه عمودی شهرها که علاوه بر ایجاد ترافیک، هیچ نسبتی نیز با سبک زندگی اسلامی ایرانی ندارد را متوقف کنیم؟! @baladetayyeb

یکی از توجیهات اصلی که طی دهه های اخیر، برای تراکم فروشی و بارگذاری های مازاد در کلانشهرها ارائه می شد این بود که این تراکم فروشی ها سبب افزایش عَرضه مسکن در کلانشهرها شده و در نتیجه به شکستن قیمت مسکن و خانه دار شدن مردم کمک خواهد کرد. اما طبق جدیدترین آمار منتشر شده، طی هشت ماه اخیر، بیشترین افزایش قیمت مسکن، در مناطقی از تهران اتفاق افتاده است که نه تنها با کمبود مسکن مواجه نیستند بلکه بیشترین تعداد خانه های خالی در همین مناطق (یعنی مناطق شمالی تهران) وجود دارد. مناطق ۱ و ۲ و ۳ با حدود ۲۰ درصد افزایش قیمت مسکن، از این حیث، بیشترین رشد قیمت را داشته اند و جالب آنکه طی سالهای گذشته، بیشترین حجم از بارگذاری های مازاد و تراکم فروشی نیز در همین مناطق اتفاق افتاده است. پس مشکل کلانشهرها، کمبود عرضه مسکن نیست و این بارگذاری های مازاد و افزایش تراکم کلانشهرها، نه تنها راه حل مسئله مسکن نیست بلکه به افزایش قیمت مسکن و پیچیده تر شدن مشکل نیز دامن می زند و به علاوه با سبک زندگی اسلامی ایرانی نیز تعارضات جدی دارد. انشاالله در یادداشت های بعد به راه حل مسئله، مطابق با سبک زندگی اسلامی ایرانی خواهیم پرداخت. @baladetayyeb

بخشی از راه حل مسئله مسکن در این ویدئو تقدیم شده است. تنظیم گری بازار با سیاستهای مالیاتی از مهمترین الزامات حل مسئله مسکن در ایران است زیرا در غیر این صورت، هر چقدر هم که عرضه مسکن زیاد شود، به دلیل ماهیت سرمایه‌ای آن (و نه مصرفی)، بخش قابل توجهی از خانه‌های ساخته شده به دست مصرف کننده واقعی نمی‌رسد و صرفا به تعداد خانه‌های خالی که قشر مرفه جامعه با دید سرمایه‌گذاری تهیه می‌کنند افزوده می‌شود. این همان اتفاقی است که به رغم تراکم فروشی‌های گسترده و افزودن بر عَرضه مسکن، طی دهه‌های اخیر در مناطقی از تهران (به ویژه مناطق شمالی شهر) شاهد آن بوده‌ایم و اکنون تعداد زیادی خانه‌ خالی و لوکس در این کلانشهر وجود دارد. زمان: ۱ دقیقه و ۳۰ ثانیه بلد طیب/کانال رسمی دکتر منان رئیسی https://eitaa.com/baladetayyeb

این روزها که سه گانه‌هایی نظیر "زن، زندگی، آزادی" باب شده است، پیشنهاد می‌شود دیدن این کلیپ با موضوع ارتباط سه گانه‌ی "همسر، شب، خانه" را از دست ندهید. بلد طیب/کانال رسمی دکتر منان رئیسی https://eitaa.com/baladetayyeb

حدس می‌زنید در حال حاضر، مساحت همه شهرها و روستاهای ما جمعا چند درصد از کل مساحت کشور است؟! شرط مهم حل مسئله مسکن در ایران را در این کلیپ مشاهده بفرمایید. بلد طیب/کانال رسمی دکتر منان رئیسی https://eitaa.com/baladetayyeb

🔹 این کلیپ را مشاهده بفرمایید و ببینید که امام جماعت مسجد سبز‌ شهر بورسا (از قدیمی‌ترین مساجد بجا مانده از عثمانیان) چگونه به توریست‌ها توضیح می‌دهد که اذان هر وعده با ترنم و سبک خاصی است: اذان صبح با ترنم صباحی، اذان ظهر ترنم حجازی، اذان عصر ترنم مصری، اذان مغرب ترنم سجح (که با سرعت ادا می شود) و نهایتا اذان عشاء با ترنم حزین است. 🔹 برخی حکما اعتقاد داشتند که ترنم‌ها و موسیقی‌های مختلف هم به مانند رنگها، طبع گرم و طبع سرد دارند و هر موسیقی مناسب یک زمان مشخص از شبانه روز هست. در معماری نیز مصالح، فرمها و هندسه‌های مختلف، طبعهای مختلف دارند و لذا هر فرم و هندسه‌ای مناسب هر عملکردی نیست. ولی در پیچ و خم این روزگار تباه، غالبا امروزه از موسیقی به جز پاپ و راک و از معماری به جز برجها و ساختمانهای بی‌هویت چیز دیگری را نمی‌شناسیم. بلد طیب/کانال رسمی دکتر منان رئیسی https://eitaa.com/baladetayyeb

به تعبیر حکما هر چیزی حتی فرمها و مصالح و ... طبع یا مزاج مشخصی دارد. بر این اساس، سهم معماری خانه در تقویت و یا تضعیف روابط خانوادگی و تعاملات اعضای خانواده چیست؟ مدت زمان: ۱ دقیقه و ۳۰ ثانیه @baladetayyeb

در فصلهای پاییز و زمستان که دائما خبر تعطیلی مدارس برخی کلانشهرها به ویژه تهران به علت آلودگی هوا به گوش می‌رسد جا دارد بپرسیم که سهم سیاستهای اشتباه شهرسازی در این آلودگی‌ها چقدر بوده است؟ هر روز تعطیلی مدارس و ادارات و صنعت و ... چقدر برای کشور هزینه دارد؟! چرا برخی مدیران که شعار شهر اسلامی می دهند در عمل، برخلاف اصول اولیه شهرسازی اسلامی ایرانی عمل می کنند؟! آیا تداوم اشتباهات شهرسازی دهه های قبل در کلانشهرها هیچ توجیهی دارد؟! این کلیپ را ببینید و خودتان قضاوت بفرمایید. مدت زمان: ۱ دقیقه و ۱۹ ثانیه @baladetayyeb

درصد مستاجر به مالک، قاعده تعارف و آمار آسیبهای اجتماعی: نمودار فوق نشان می دهد که نسبت مستاجر به مالک در مناطق شهری در ایران طی سالهای اخیر به طور دائم در حال افزایش بوده است. البته این آمار، مربوط به کل کشور است و آمار کلانشهرها متفاوت است (مثلا اکنون در تهران، بیش از ۵۰ درصد خانواده ها مستاجر هستند). تداوم این روند، می تواند پایداری اجتماعی را در محلات شهری به شدت کاهش دهد. زیرا خانواده هایی که مستاجر هستند غالبا بعد از یکی دو سال مجبور به جابجایی محل سکونت خود می شوند و این جابجایی مداوم سبب میشود روابط همسایگی در محلات به علت عدم تداوم زمانی، به عمق لازم نرسد؛ بگذریم که این جابجایی های مستمر، حتی خود مفهوم محله را نیز با چالش مواجه کرده است. لذا شناخت عمیق بین همسایه ها شکل نمی گیرد که نتیجه آن، کاهش پایداری اجتماعی و بالتبع، افزایش آمار آسیبهای اجتماعی و نرخ نزاع و ... در محلات است. وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا: ما شما را گروه گروه قرار دادیم تا همدیگر را بشناسید (حجرات/۱۳). واژه "لِتَعَارَفُوا" در آیه فوق، بیانگر یکی از اصول مهم شهر اسلامی تحت عنوان "تعارف" به معنای شناخت است. یعنی بایستی شهر به نحوی مدیریت شود که امکان شناخت حداکثری بین ساکنان محلات به وجود آید. اما افزایش آمار مستاجران سبب سکونتهای کوتاه مدت بخش زیادی از خانواده ها و در نتیجه، عدم شکل گیری روابط عمیق همسایگی و کاهش تعارف/شناخت همسایگان از یکدیگر میشود. یکی از دلایل افزایش آمار آسیبهای اجتماعی در شهرهای معاصر در مقایسه با شهرهای سنتی همین موضوع است. @baladetayyeb

ارتباط تراکم فروشی با تضعیف قاعده تعارف و افزایش آسیبهای اجتماعی: در یادداشت های قبل اشاره شد که قاعده تعارف (به معنای شناخت) از قواعد مهم شهر اسلامی است که برگرفته از واژه "لِتَعَارَفُوا" در آیه ذیل می باشد: وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا: ما شما را گروه گروه قرار دادیم تا همدیگر را بشناسید (حجرات/۱۳). به این معنا که شهر اسلامی بایستی به نحوی مدیریت شود که امکان شناخت حداکثری ساکنان محلات از یکدیگر فراهم شود که این موضوع، سبب افزایش تعاملات شهروندی و پایداری اجتماعی خواهد شد. اما قاعده تعارف طی دهه های اخیر در کلانشهرهای ما به طرز محسوسی با چالش مواجه شده است؛ علاوه بر موضوع افزایش درصد مستاجر به مالک و جابجایی های مداوم بخشی از خانواده ها در کلانشهرها (که قبلا مورد اشاره قرار گرفت) یکی دیگر از دلایلی که سبب کاهش تعارف/شناخت عمیق شهروندان و ساکنان محلات از یکدیگر شده است سیاستهای اشتباه شهرداری ها در نحوه تامین بودجه است. اکنون در کلانشهرها تقریبا ۶۰ تا ۷۰ درصد بودجه، از محل عوارض صدور پروانه ساخت و روشهای مشابه دیگر تامین میشود که اصطلاحا این نوع منابع را منابع ناپایدار می گویند. این در حالی است که در اغلب کشورهای توسعه یافته، سهم بودجه شهرداری ها از محل منابع ناپایدار، نهایتا حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد است. خب ربط این موضوع به قاعده تعارف چیست؟ وقتی که شهرداری ها مجبور باشند برای تامین بودجه خود، هرچه بیشتر بر تنور ساخت و ساز در محدوده قانونی شهر بدمند چاره ای ندارند جز رو آوردن به روشهایی نظیر تراکم فروشی و بارگذاری های مازاد تا بتوانند از محل عوارض این تراکم فروشی ها، درآمد بیشتری کسب کنند. نتیجه، تمرکز گرایی و تراکم افزایی و بالتبع، جذب جمعیت و شلوغی بیش از پیش کلانشهرهای ما است. حاصل این سیاست، ازدحام فوق العاده زیاد جمعیت در کلانشهرها است که علاوه بر مسائل ترافیکی و زیست محیطی و ...، قاعده تعارف/شناخت را نیز با چالش مواجه کرده است. زیرا تحقیقات نشان می دهد که اگر تراکم جمعیت از حدود مشخصی فراتر رود، سبب سست شدن تعاملات شهروندی و عزلت گزینی همسایگان میشود و در چنین شلوغی و ازدحامی، همسایه ها ترجیح می دهند با یکدیگر ارتباط کمتری بگیرند. دقیقا برخلاف شهر سنتی که به علت عدم ازدحام، روابط همسایگی با قوت بیشتری شکل می گرفت و در نتیجه به علت رعایت قاعده تعارف/شناخت، پایداری اجتماعی بیشتر و همچنین آسیبهای اجتماعی کمتری داشتند. پس گرچه رونق ساخت و ساز در شرایط فعلی کشور، اصلی ضروری است اما محدوده قانونی برخی کلانشهرها (به ویژه تهران) که تراکم جمعیتی آنها بسیار فراتر از حد مطلوب شده است اصلا موقعیت مناسبی برای این موضوع نیست و بایستی از سایر پهنه های بالقوه برای این موضوع بهره برد. شهرداری های این نوع کلانشهرها نیز لازم است با نوآوری و بداعت، روشهای دیگری را برای تامین مالی خود و خلق منابع جدید بیابند. در غیر این صورت، به دلیل تضعیف هرچه بیشتر قاعده تعارف، شاهد افزایش روز افزون آسیبهای اجتماعی در این کلانشهرها خواهیم بود. @baladetayyeb

سرطانی تحت عنوان "خانه های نقلی در کلانشهرها"! ببینید که این سرطان چه بلایی بر سر سبک زندگی ما آورده است... مدت زمان: ۱ دقیقه و ۴۰ ثانیه @baladetayyeb