⚘تربیت نفس در کلام امیرالمومنین علی علیه السلام
تربیت کردن نفس های خود را به عهده بگیرید و آن ها را از سلطه عادت هایشان باز دارید
کسی که آموزگار و مربی خود باشد،بیشتر در خور بزرگداشت است تا کسی که آموزگار و مربی مردم باشد.
همانا نفس گوهری گران بها است،هر که آن را نگه داشت بلند مرتبه اش گردانید و هر که از آن نگهداری نکرد پست و خوارش ساخت.
در روی زمین چیزی نزد خداوند سبحان گرامی تر از نفسی که مطیع فرمان او باشد،وجود ندارد.
نفس ها افسار گسیخته اند ،اما دست های خرد عنان آن ها را گرفته اند نمی گذارند به بدبختی و هلاکت بیافتد
نفس امّاره، همچون منافق چاپلوسی میکند خود را چون دوستی سازگار و دلسوز جلوه می دهد و همین که فریب داد و بر انسان تسلط یافت، هم چون دشمن، بر او مسلّط شده و با خودخواهی و قلدری فرمان می راند و شخص را به جایگاه های سوء و هلاکت می کشاند
نفس همواره به بدی و زشت کاری فرمان می دهد.پس هر که به نفس خویش اعتماد کند نفس به او خیانت می ورزد و هر که به آن دل خوش کند نفس به او خیانت می ورزد و هرکه به آن دل خوش کند نفس او را به هلاکت می افکند و هر که از آن خشنود شود، نفس او را به جایگاه های بد درآورد
به راستی که این نفس همواره به بدی فرمان می دهد.بنابراین،هر کس عنان آن را رها کند همچون مرکبی سرکش او را به تاخت به سوی گناهان می برد.
همانا نفس تو بسیار فریبکار است.اگر به آن اعتماد کنی،شیطان تو را به سمت ارتکاب حرام می کشاند.
زمانی که به نفس خود بیشترین اعتماد را داری ،از فریب او بیشتر در حذر باش.
پس از پایان جنگ نهروان بر کشتگان خوراج گذشت فرمود : بدا به حال شما!آن کس که فریبتان داد به شما زیان رساند.شیطان گمراه کننده و نفس های بد فرمان که آنان را با آرزوهای خام فریب دادندو ایشان را به میدان فراخ گناهان و نافرمانی ها کشانیدند و نوید پیروزی به آنان دادند و در نتیجه ،آنان در آتش فرو افکندند.
کسی که آموزگار و مربی خود باشد،بیشتر در خور بزرگداشت است تا کسی که آموزگار و مربی مردم باشد.
همانا نفس گوهری گران بها است،هر که آن را نگه داشت بلند مرتبه اش گردانید و هر که از آن نگهداری نکرد پست و خوارش ساخت.
در روی زمین چیزی نزد خداوند سبحان گرامی تر از نفسی که مطیع فرمان او باشد،وجود ندارد.
🌙هرشب بخشی از دعای #صحیفه_سجادیه را باهم بخوانیم
🌊اللَّهُمَّ إِنَّ الشَّيْطَانَ قَدْ شَمِتَ بِنَا إِذْ شَايَعْنَاهُ عَلَى مَعْصِيَتِكَ ، فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَلَا تُشْمِتْهُ بِنَا بَعْدَ تَرْكِنَا إِيَّاهُ لَكَ ، وَ رَغْبَتِنَا عَنْهُ إِلَيْكَ
🌊 خدایا شیطان ما را سرزنش کرد؛ چون او را در نافرمانی ات همراهی کردیم؛ پس بر محمد و آلش درود فرست و پس از این که او را به خاطر تو رها کردیم و از او روی گردانده، به سوی تو آمدیم، وی را با دوباره گرفتار شدن به دست او، شیرین کام مکن!
⚘بخشی از خطبه ی امیرالمومنین علیه السلام
اى بندگان خدا! از محبوب ترين بندگان خدا در پيشگاه ربوبى بنده اى است كه خداوند (سبحان) او را در مبارزه با نفس خود و ساختن آن يارى فرمايد، (اين انسان مورد عنايت خداوندى) لباسى از اندوه بر تن نمود و پوشاكى از بيم بر خود پوشيد، نتیجه چنين شد كه چراغ هدايت در دلش برافروخت.
خدا رحمت كند كسى كه شهوت خود را مهار كند و هواى نفس را ريشه كن سازد؛ زيرا هواى اين نفس را كندن، بسيار دشوار است و اين نفس همواره به مقتضاى هواطلبى خود ميل به معصيتى دارد
تو به حساب نفس خودت رسيدگى كن؛ زيرا ديگران را حسابرسى غیر از تو است.
بدانيد اى بندگان خدا! ديده بانانى از خود شما و جاسوسانى از اعضاى بدن شما و نگهدارندگان راستگويى كه كردارهاى شما و شمار نفس هايتان را حفظ مى كنند، بر شما گماشته شده اند
با هر نفسى، راننده اى است و گواهى؛ راننده او را به سوى محشرش مى راند و گواه به كارهايى كه كرده است، گواهى مى دهد.
هان اى انسان، چه چيز تو را بر گناهت دلير كرد و چه چيز تو را به پروردگارت دلير ساخت و چه چيز تو را با نابودى خودت مأنوس کرد؟ مگر درد تو دوايى ندارد؟ يا خواب تو را بيدارى نيست؟!
سوگند به خدا سوگندى كه در آن مشيت خدا را مستثنى مى كنم، نفس خود را چنان رياضت دهم كه اگر براى خوراك خود به قرص نانى دست يابد، شاد گردد و از خورش به نمك قناعت كند
علم به آموختن نیست.
علم فقط نوری است که در دل کسی که خداوند تبارک و تعالی ارادة هدایت او را نموده است واقع میشود.
✅پس اگر علم میخواهی،
باید در اوّلین مرحله در نزد خودت حقیقت عبودیّت را بطلبی؛
✅ و بواسطة عمل کردن به علم، طالب علم باشی؛
✅ و از خداوند بپرسی و استفهام نمائی تا خدایت ترا جواب دهد و بفهماند.»
حقیقت عبودیّت کدام است؟
گفت: سه چیز است:
✅ اینکه بندة خدا برای خودش دربارة آنچه را که خدا به وی سپرده است مِلکیّتی نبیند؛
چرا که بندگان دارای مِلک نمی‌باشند، همة اموال را مال خدا می‌بینند، و در آنجائیکه خداوند ایشان را امر نموده است که بنهند، میگذارند؛
✅ و اینکه بندة خدا برای خودش مصلحت اندیشی و تدبیر نکند؛
✅و تمام مشغولیّاتش در آن منحصر شود که خداوند او را بدان امر نموده است و یا از آن نهی فرموده است.
🌱بنابراین، اگر بندة خدا برای خودش مِلکیّتی را در آنچه که خدا به او سپرده است نبیند،
🌱انفاق نمودن در آنچه خداوند تعالی بدان امر کرده است بر او آسان میشود.
🌱 و چون بندة خدا تدبیر امور خود را به مُدبّرش بسپارد،
🌱مصائب و مشکلات دنیا بر وی آسان میگردد.
🌱و زمانی که اشتغال ورزد به آنچه را که خداوند به وی امر کرده و نهی نموده است،
🌱دیگر فراغتی از آن دو امر نمی‌یابد تا مجال و فرصتی برای خودنمائی و فخریّه نمودن با مردم پیدا نماید.
🌿پس چون خداوند، بندة خود را به این سه چیز گرامی بدارد،
🍃دنیا و ابلیس و خلائق بر وی سهل و آسان میگردد؛
🍃 و دنبال دنیا به جهت زیاده‌اندوزی و فخریّه و مباهات با مردم نمیرود،
🍃و آنچه را که از جاه و جلال و منصب و مال در دست مردم می‌نگرد، آنها را به جهت عزّت و علوّ درجة خویشتن طلب نمی‌نماید،
🍃 و روزهای خود را به بطالت و بیهوده رها نمی‌کند.
و اینست اوّلین پلّه از نردبان تقوی.🪴
⚘ خداوند تبارک و تعالی میفرماید:
آن سرای آخرت را ما قرار میدهیم
🕊برای کسانیکه در زمین ارادة بلندمنشی ندارند،
🕊و دنبال فَساد نمی‌گردند؛
🌹🕊و تمام مراتبِ پیروزی و سعادت در پایان کار، انحصاراً برای مردمان با تقوی است.»
گفت: من تو را به نُه چیز وصیّت و سفارش می‌نمایم؛ زیرا که آنها سفارش و وصیّت من است به اراده کنندگان و پویندگان راه خداوند تعالی. و از خداوند مسألت می‌نمایم تا ترا در عمل به آنها توفیق مرحمت فرماید.
سه تا از آن نُه امر دربارة تربیت و تأدیب نفس است،
و سه تا از آنها در بارة حلم و بردباری است،
و سه تا از آنها دربارة علم و دانش است.
پس ای عنوان آنها را به خاطرت بسپار، و مبادا در عمل به آنها از تو سستی و تکاهل سر زند!
عنوان گفت: من دلم و اندیشه‌ام را فارغ و خالی نمودم تا آنچه را که حضرت میفرماید بگیرم و اخذ کنم و بدان عمل نمایم.»
«پس حضرت امام جعفر صادق سلام الله علیه فرمود:
امّا آن چیزهائی که راجع به تأدیب نفس است آنکه:
✅مبادا چیزی را بخوری که بدان اشتها نداری، چرا که در انسان ایجاد حماقت و نادانی میکند؛
✅و چیزی مخور مگر آنگاه که گرسنه باشی؛
و چون خواستی چیزی بخوری از حلال بخور
و نام خدا را ببر
و به خاطر آور حدیث رسول اکرم صلّی الله علیه و آله را که فرمود:
هیچوقت آدمی ظرفی را بدتر از شکمش پر نکرده است.
بناءً علیهذا اگر بقدری گرسنه شد که ناچار از تناول غذا گردید،
پس به مقدار ثُلث شکم خود را برای طعامش بگذارد،
و ثلث آنرا برای آبش،
و ثلث آنرا برای نفَسش.»
و امّا آن سه چیزی که راجع به بردباری و صبر است:
✅پس کسیکه به تو بگوید: اگر یک کلمه بگوئی ده تا می‌شنوی
به او بگو: اگر ده کلمه بگوئی یکی هم نمی‌شنوی!
✅و کسیکه ترا شتم و سبّ کند و ناسزا گوید، به وی بگو:
اگر در آنچه میگوئی راست میگوئی، من از خدا میخواهم تا از من درگذرد؛
و اگر در آنچه میگوئی دروغ میگوئی، پس من از خدا میخواهم تا از تو درگذرد.
✅و اگر کسی تو را بیم دهد که به تو فحش خواهم داد و ناسزا خواهم گفت،
تو او را مژده بده که من دربارة تو خیرخواه می‌باشم و مراعات تو را می‌نمایم.»
«و امّا آن سه چیزی که راجع به علم است:
✅پس، از علماء بپرس آنچه را که نمیدانی؛
و مبادا چیزی را از آنها بپرسی تا ایشان را به لغزش افکنی و برای آزمایش و امتحان بپرسی.
✅ و مبادا که از روی رأی خودت به کاری دست زنی؛
و در جمیع اموری که راهی به احتیاط و محافظت از وقوع در خلافِ امر داری احتیاط را پیشة خود ساز.
✅ و از فتوی دادن بپرهیز همانطور که از شیر درنده فرار میکنی؛
و گردن خود را جِسر و پل عبور برای مردم قرار نده.
✅ای أبا عبدالله دیگر برخیز از نزد من! چرا که تحقیقاً برای تو خیر خواهی کردم؛
و ذِکر و وِرد مرا بر من فاسد مکن،
🍃زیرا که من مردی هستم که روی گذشت عمر و ساعات زندگی حساب دارم،
🍃 و نگرانم از آنکه مقداری از آن بیهوده تلف شود.
🍃 و تمام مراتب سلام و سلامت خداوند برای آن کسی باد که از هدایت پیروی میکند، و متابعت از پیمودن طریق مستقیم می‌نماید.
✍به قلّه اهداف نمى‌رسند، مگر صاحبان تهذيب نفس و آنان كه براى اصلاح خود و حركت در صراط مستقيم، جهاد مى‌كنند.
اصلاح نفس در سايه جهاد با هوا و هوس صورت مى‌گيرد
كسى كه در مقام تهذيب نفس برنيايد، از عقل خود سود نمى‌برد.
آن كه به دنبال اصلاح نفس نباشد، زندگى خود را ضايع كرده
نفس را هر چه مى‌طلبد آزادى ندهيد كه اين آزادى شما را دچار تاريكى مى‌كند.
خب حالا که در حدیث عنوان بصری فهمیدیم عبودیت چطور بدست میاد
بریم سراغ ذکرهایی که به ما کمک میکنه این نفس رو مهار کنیم و در مقابل بایدها و نباید های الهی که بهشت و جهنم مون به اون بسته است کم نیاریم
مهم‌ترین اثر و خاصیت ذکر «لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ»، تأثیرگذاری آن بر باطن و تهذیب نفس و پالایش دل و مراتب برتر آن ـ یعنی عقل، قلب و روح ـ می‌باشد.
سوخت لازم برای پرواز و بر شدن به سوی عوالم دیگر را به فرد می‌دهد و باطن او را موزون و مرتب میکند و صفای باطن و خلوص نیت می‌آورد.
سعی کن طی روز حداقل یه تسبیح بگی
شبم موقع خواب بگو
وقت سحر و بین الطلوعین هم بگو
قدرت می گیری و ان شاءالله به یاری خدا نفس رو مهار می کنی
این ذکر، خاطره‌های شیطانی و وساوس فکری را از صفحهٔ ذهن و دل می‌زداید و مانع آلوده‌شدن باطن میگردد.
ذکر «لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ» تمامی آنچه را که سبب گندیگی دل میگردد و رسوبات قلب را می‌زداید و بوهای نامطبوع، به‌ویژه خواطر آلوده را، به حسب استعداد ذکرپرداز، از دل می‌گیرد.
این ذکر، قوت قلب و خوراک دل میشود.
دل عاشق، این ذکر را می‌خورد و قلب از آن قوّت می‌یابد.
ذکر تهلیل، خاصیت مهم دیگری نیز دارد و آن اینکه برای تقویت اراده مفید است. کسیکه از ضعف اراده رنج می‌برد، ارادهٔ وی برای انجام کارهای لازم همراهی نمی‌کند ـ و به همین سبب، حال و حوصله و توان کارپردازی را از دست داده است ـ با مداومت بر این ذکر، اراده‌ای قوی می‌یابد؛ همانطور که خوردن آب قند، فشار کسی را که افتاده است، نرمال میکند.
این ذکر برای رفع غمومِ حاصل از بلایا یا ناکام شدن در آرزوها و هوس‌های نفسانی، کارآمد است.
با این ذکر می‌توان بر انواع وسوسه‌ها، شکوک و توهم‌ها غلبه کرد.
ذکر «لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّه» از اذکاری است که ذکر خفی است
در سجده این ذکر گفته می شود
«لا إله إلاّ اللّه حقّا حقّا، لا إله إلاّ اللّه إیمانا وتصدیقا، لا إله إلاّ اللّه عبودیةً ورقّا، سجدت لک یا ربّ تعبّدا ورِقّا لا مُستَنکفا ولا مستکبرا، بل أنا عبدک الذلیل المِسکین المستکین»
اما مهم‌تر از همهٔ این آثار، ذکر تهلیل موجب توجه و عنایت ویژهٔ خداوند به ذکرپرداز میشود و اقتدارِ الهام، انکشاف، رؤیت، معاینه، معارفه، کرامت، سعهٔ نفس، انکشاف روح و وحی را در پی دارد و فرد را از معلمان ظاهری بی‌نیاز می‌سازد و به مدرسهٔ حق‌تعالی ورود می‌دهد.
محبان با این ذکر، می‌توانند به محبوبان ملحق شوند
✅و به صورت مستقیم، از حق‌تعالی تعلیم و هدایت گیرند.