عملیات الی بیتالمقدس یا عملیات بیتالمقدس یکی از بزرگترین عملیاتهای نیروهای مسلح ایران در خلال جنگ ایران و عراق بود. نیروهای ایرانی با توان ۱۳۰ هزار سرباز در ساعت ۳۰ دقیقه بامداد ۱۰ اردیبهشت ۱۳۶۱ در محور اهواز، خرمشهر و دشت آزادگان، به فرماندهی علی صیاد شیرازی، با هدف آزادسازی خرمشهر این عملیات را آغاز کردند، که ۳ هفته بطول انجامید.
در ابتدا نیروهای عراقی با هدف آغاز عملیات دفاعی از خرمشهر عقبنشینی کردند و در تاریخ ۱ خرداد ۱۳۶۱ ارتش عراق پاتک بزرگی را برای پس زدن نیروهای مسلح ایران آغاز نمود و سرانجام نیروهای ایرانی توانستند در مقابل پاتک گسترده ارتش عراق، مقاومت نمایند و در تاریخ ۳ خرداد ۱۳۶۱ نیروهای ایرانی، بهطور کامل بر شهر خرمشهر مسلط شدند و این شهر را که از روزهای نخست جنگ به اشغال ارتش عراق درآمده بود، آزاد نمودند. در هنگام عقبنشینی نیروهای ارتش عراق، بیش از ۱۹٫۰۰۰ سرباز عراقی به اسارت نیروهای ایرانی درآمدند، همچنین مقادیر قابلتوجهی مهمات و ادوات رزمی باقیمانده در خرمشهر نیز در کنترل نیروهای ایرانی قرار گرفت.
انجام عملیات بیتالمقدس در ۴ مرحله برنامهریزی شده بود، که هر مرحله در مقایسه با عملیات ثامن الائمه و عملیات طریق القدس خود یک عملیات بزرگ به حساب میآید. آزادسازی خرمشهر که در پی اجرای مرحله چهارم انجام گرفت، از مهمترین نتایج این عملیات بود.
مهمترین اهداف عملیات الی بیتالمقدس، در طرح عملیاتی نیروی زمینی ارتش ایران:
انهدام حداقل دو لشکر از نیرویهای ارتش عراق
بازپسگیری حدود ۵٫۴۰۰ کیلومتر مربع از خاک ایران؛ از جمله شهرهای خرّمشهر، هویزه و پادگان حمید در استان خوزستان
خارج نمودن شهرهای اهواز، حمیدیه و سوسنگرد از برد توپخانه عراق
تأمین مرز
تهدید بصره
تداوم رزم علیه ارتش عراق
کاهش توان رزمی عراق
منطقه عمومی عملیات الی بیتالمقدس در میان چهار مانع طبیعی محصور بود، که از شمال به رودخانه کرخه کور، از جنوب به رودخانه اروند، از شرق به رودخانه کارون و از غرب به هور الهویزه منتهی میشد. منطقه مزبور به جز جاده نسبتاً مرتفع اهواز به خرمشهر، فاقد هر گونه عارضه مهم برای پدافند بود. همین امر موجب شد تا زمین منطقه به دلیل مسطح بودن، برای مانور زرهی مناسب و برای حرکت نیروهای پیاده، به دلیل در دید و تیر قرار داشتن، نامناسب باشد. نقاط حساس و استراتژیک منطقه شامل بندر و شهر خرمشهر، پادگان حمید، جفیر، جاده اهواز به خرمشهر، شهر هویزه و رودخانههای کارون، کرخه کور و اروند بود.
طی عملیات الی بیتالمقدس۵۰۳۸ کیلومتر مربع از اراضی اشغال شده توسط ارتش عراق، از جمله شهرهای خرمشهر، هویزه، پادگان حمید و جاده اهواز–خرمشهر توسط نیروهای مسلح ایران آزاد شدند. علاوه بر این شهرهای اهواز، حمیدیه و سوسنگرد از تیررس توپخانه ارتش عراق خارج گردیدند همچنین ۱۸۰ کیلومتر از خط مرزی نیز تأمین شد.
فتح خرمشهر موجب انفعال ارتش عراق شد به گونهای که نظامیان عراقی تا مدت زیادی نتوانستند از لاک دفاعی خارج شوند.
عملیات الی بیتالمقدس موجب شد تا کشورهای عرب منطقه به تقویت مالی و نظامی عراق مبادرت ورزند.
طی این عملیات حدود ۱۹ هزار نفر از نیروهای ارتش عراق به اسارت ایرانیان درآمدند و بالغ بر ۱۶ هزار نفر از عراقیها نیز کشته یا زخمی شدند.
میزان انهدام یگانهای ارتش عراق:
لشکر ۳ زرهی و لشکرهای ۱۱ و ۱۵ پیاده: ۸۰ درصد.
لشکرهای ۹ و ۱۰ زرهی: ۵۰ درصد.
لشکر ۷ پیاده: ۴۰ درصد.
لشکر ۵ مکانیزه و لشکرهای ۶ و ۱۲ زرهی: ۲۰ درصد.
تیپهای ۹، ۱۰ و ۲۰ گارد مرزی: ۱۰۰ درصد.
تیپ ۱۰۹ پیاده: ۶۰ درصد.
تیپهای ۶۰۱، ۶۰۲، ۴۱۶، ۴۱۹ پیاده: ۵۰ درصد.
تیپهای ۳۱، ۳۲ و ۳۳
فرماندهان عملیات بیت المقدس
۱_علی صیاد شیرازی (فرمانده ارتشی قرارگاه کربلا)
۲_محسن رضایی(فرمانده پاسدار قرارگاه کربلا)
۳_حسین حسنی سعدی(فرمانده ارتشی قرارگاه نصر)
۴_حسن باقری(فرمانده پاسدار قرارگاه نصر)
۵_مسعود منفرد نیاکی (فرمانده ارتشی قرارگاه فتح)
۶_غلامعلی رشید (فرمانده پاسدار قرارگاه فتح)
۷_سیروس لطفی ( فرمانده ارتشی قرارگاه قدس)
۸_احمد غلامپور(فرمانده پاسدار قرارگاه قدس)
۹_بهرام هوشیار (فرمانده عملیات هوایی جنوب)
۱۰_سید یحیی صفوی (فرمانده عملیات سپاه)
۱۱_هوشنگ صمدی (فرمانده تکاوران دریایی)
۱۲_احمد متوسلیان (فرمانده لشکر ۲۷ محمد رسول الله )
۱۳_احمد کاظمی (فرمانده لشکر ۸نجف )
#بیت_المقدس
#خرمشهر
#شهیدحسن_باقری
#شهیدصیادشیرازی