نادره زمان 🔻#مجتهد_شهید؛ الگوی حوزه انقلابی/8 🔹درباره #ذوق_فقهی او باید گفت: او یک نفر #نادره_زمان بود، بسیار پر مطالبه بود و تمام اقوال قدما و متاخرین را بررسی و نقد می کرد و به کلام قدما بی اندازه علاقه مند بود و #حوزه_علميه_قم این رویه را از برکات وجود حضرت آیت‌الله آقای #حاج_آقا_حسین_بروجردی ( ره ) دارد که الحق این سیره را در قم ایجاد نمودند. 🔸مرحوم آیت الله حاج آقا مصطفی (ره) هم مانند دیگران نه تنها به طور معمول حرف قدما را مطالعه می کرد بلکه با دقت بررسی و ایراد آن را بیان می نمود. ایشان در بررسی سند روایات متخصص بود، اکثر رجال سند را با خصوصیات و تاریخ تولد و وفات آنها بلد بود و اشعار « #نخبة_المقال » را حفظ کرده بود و در این اواخر در این فن و همچنین فن «درایه و رجال» متبحر شده بود. 🔹اما در باب اصول بی اندازه مبتکر بود و از خود رأی داشت و بعضا فرمایش امام (س) را نقد می کرد و برای خود اشهد بالله صاحب رأی بود. یکی از خصوصیات آقای حاج آقا مصطفی (ره) این بود که ایشان با حافظه و استعداد کافی که داشت، بی اندازه پر کار بود و اهل فن میدانند که اگر این سه موضوع در یک نفر جمع شد او از نوابغ خواهد بود و در وجود آقای حاج آقا مصطفی (ره)، هم «حافظه قوی» وجود داشت و هم «استعداد فوق العاده» و هم «پرکاری». 🔸در باب حافظه قوی او همین قدر می توان گفت که اکثر اشعار #حافظ و #گلستان_سعدی و قسمتی از #مثنوی_مولوی و تاریخ علمای اسلام را (چه از قدما و چه متاخرین) حفظ بود و خصوصیات زندگی آنها را که در کتب نوشته اند دیده بود. کتاب « #کنى_الالقاب » و « #فواید_رضویه » را از بر کرده بود و تمام لغات « #المنجد » را بلد بود و در نکات ادلی سرآمد بود، با اینکه اکثر طلاب #شرح_نظام و #شرح_رضی را نمی خوانند، ایشان در هر دو کتاب استاد و از نکات ادلی برجسته کاملا واقف بود و به طور قاطع می گویم که او یک صفحه #مغنی یا #مطول را با اعراب و بدون غلط می خواند. 🔹درباره اصول، ایشان در کلمات مرحوم نائینی و مرحوم آقا ضیاء و مرحوم آخوند خراسانی (ره) نظر داشت و حرف آنها را می گفت و با دقت انتقاد می کرد. ایشان در قم درس میگفت ولی دستگاه پهلوی سانسور می کرد، اما در نجف یکی از اساتید بزرگ حوزه محسوب می شد که درس خارج اصول می گفت و تعدادی از طلاب پرکار که در درس حضرت امام(س) شرکت می کردند در درس ایشان نیز حضور داشتند. 🔸کثرت مطالعه کتب (چه در فقه و چه در اصول) او را یک استاد فن کرده بود و در #مجالس_نجف که غالبا رسم است فرعی را عنوان و در اطراف آن بحث می کنند، با وجود حاج آقا مصطفی (ره) دیگران بی اغراق تحت الشعاع بودند، او کاملا بر حرف قدما و متاخرین مسلط بود و با استشهاد به کلام آنها (چه در باب فقه و چه در باب اصول( طرف مقابل را مجاب می کرد و قانع می نمود. 🔹در باب منطق و فلسفه از همان اوان طلبگی بی اندازه مشتاق بود، یادم هست که « #رشجات_البحار » مرحوم شاه آبادی (ره) را نزد یک نفر عارف مرحوم در قم درس می خواندیم و در فلسفه حدود هفت سال «سفر نفس» را از خدمت استاد علامه طباطبایی (ره) و خود حضرت امام (س) استفاده کردیم، مرحوم حاج آقا مصطفی (ره) زمانی که در قم بود (قبل از تبعید) در حوزه علمیه، استاد معروف منظومه حکمت بود، اما در نجف، هم خارج اصول را تدریس می کرد و هم فلسفه. (مرحوم محمدصادق خلخالی گیوی، یادها و یادمان ها ص 108-110) #چهل_و_سومین_سالگرد #مجتهد_شهید #آیت‌الله_سیدمصطفی_خمینی @Bonyadtarikh بنیاد تاریخ‌پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی-قم.