توافق نامه‌های زودهنگام مرزی: شکل گیری دولت سعودی •﴿﴿قسمت دوم﴾﴾• 📍توافق‌نامه #دارین یا #قطیف؛ «گروگان رژیم» نخستین توافق‌نامه‌ای که #عبدالعزیز با #انگلیس امضا کرد، توافقی بنیادین است که نهاد سیاسی عربستان را با هدف حفاظت از خود، به یک قدرت بین‌المللی پیوند داد. می‌توان گفت که توافق‌نامه #دارین یا #قطیف در واقع تفکر #دفاع_راهبردی و اصل حمایت را نهادینه ساخت و در این راستا منافع حیاتی خود را در مرحله نخست به #انگلیس و در مرحله بعد به #ایالات_متحده_آمریکا گره زد. اين توافق‌نامه در تاریخ 26 دسامبر 1915 میان عبدالعزیز و انگلیس امضا شد که بندهایی با اهمیت ویژه و بسیار مهم دارد و نخستین توافق‌نامه‌ای است که عبدالعزیز با یک قدرت خارجی امضا می‌کند که پس از موفقیت #ابن‌‌سعود در سیطره بر #احساء و #قطیف صورت گرفت و برای نخستین بار #ارتباط با یک #قدرت_خارجی را پایه‌گذاری کرد. نیروهای عبدالعزیز در مسیر اشغال #ریاض در سال 1902 در واحه #یبرین واقع در منطقه #احساء به هم پیوستند. وی در این منطقه با #سِرپرسی_کاکس نماینده رسمی انگلیس در خلیج دیدار کرد و پیرامون توافق‌نامه میان عبدالعزیز و دولت انگلیس با یکدیگر گفت‌وگو کردند. این گفت‌وگوها در 26 دسامبر 1915 با امضای توافق‌نامه‌ای معروف به توافق‌نامه «قطیف» یا «دارین» به پایان رسید. این توافق‌نامه با مقدمه مهمی آغاز می‌شود. ▪️نخستین مطلب قابل توجه اين است که توافق‌‌نامه میان دو کشور امضا نشده است؛ بلکه میان #یک_کشور و #شخص_حاکم به امضا رسیده است. ▪️در مقدمه توافق آمده است: «از یک سو دولت انگلیس و از سوی دیگر عبدالعزیزبن عبدالرحمن الفیصل آل‌‌سعود» حاکم #نجد، #احساء، #قطیف، #الجبیل و شهرها و مناطق تابع آن، به نمایندگی از خود، وارثان، جانشینان و قبایل آن تمایل دارند تا روابط دوستانه و طولانی میان دو طرف را با هدف تثبیت منافع خود تحکیم و تقویت کنند. دولت انگلیس سرهنگ دوم «سِرپرسی کاکس» نماینده رسمی این کشور در خلیج فارس را به عنوان نماینده خود برای امضای توافق‌نامه با عبدالعزیز بن عبدالرحمن الفیصل آل‌‌‌سعود تعیین کرد». #انعقاد این #توافق‌نامه بدین معنا بود که #دولت_انگلیس #حکومت_سعود و #حاکمیت وی بر مناطق تحت سیطره‌اش را به #رسمیت می‌شناسد و #تعامل با هر طرف دیگر را #نفی می‌کند. در بند نخست این توافق‌نامه آمده است: «دولت انگلیس اذعان و تأکید دارد که نجد، احساء، قطیف، الجبیل و توابع آن، مناطقی که در مورد آن بحث و بررسی صورت خواهد گرفت و در آینده کشورهای آن مشخص خواهد شد و #لنگرگاه‌های_مشرف به #خلیج_فارس، همه سرزمین آل‌‌سعود و نیاکان او محسوب می‌شود». در ادامه این بند، انگلیس #ابن‌‌سعود را به عنوان #حاکمی_مستقل و #رئیس_مطلق _قبایل به رسمیت می‌شناسد و #فرزندان و #جانشینان وی را #وارثان_بعدی او میداند تا وی و حاکمان بعدی بتوانند فرد پس از خود (پسر یا برادر بعد از خود) را به عنوان حاکم معرفی کنند. نکته قابل‌توجه در این‌جا آن است که به #رسمیت_شناختن دولت عربستان #مشروط به #عدم_خصومت با #انگلیس است. تمام حاکمان پس از عبدالعزیز باید به این نکته پایبند باشند و این حاکم به هیچ‌‌‌وجه به‌‌ویژه در مسائل مربوط به این توافق‌نامه نباید با دولت انگلیس #مخالف باشد. ▪️برای فهم اهمیت این بند، #فرهنگ_خلیجی تمثيلی غنی دارد. در این داستان تمثيلی، خادمی به نام #جوهر با یک کشتی چوبی و بادبانی موسوم به #بانوش برای یک فرد سرمایه گذار به نام #النوخذة مروارید صید می‌کرد. روزی از کار کردن به عنوان خدمت‌گزار خسته شد و از ارباب خود خواست تا یکی از کشتی‌ها را به او ببخشد. ارباب پذيرفت و در سند مالکیت این عبارت را درج کرد: «این بانوش را به خادم خود جوهر بخشیدم»؛ ولی در پایان سند نوشت: «جوهر و بانوش هر دو از آن من است». ادامه دارد... دفاع همچنان باقیست https://eitaa.com/defa_baghist

توافق نامه‌های زودهنگام مرزی: شکل گیری دولت سعودی •﴿﴿قسمت چهارم﴾﴾• در بند پنجم، بن‌‌سعود متعهد می‌شود که در #مناطق تحت #سیطره_خود، #اجازه_رفت‌‌وآمد_آزادانه را #بدهد و #امنیت_حجاج مناطق تحت #سیطره_انگلیس را فراهم سازد. در بند ششم، به یک مطلب بی‌سابقه اشاره می‌شود. معمولا وقتی سخن از ارتباط میان عبدالعزیز و انگلیس به میان می‌آید، به تاریخی استناد می‌شود که وی تصمیم گرفت تا #ریاض را #بازپس_بگیرد و در سال 1902 برای سرنگونی دولت #ابن‌‌‌الرشید حمله‌ای نظامی سازماندهی کرد. حال آن‌که در تاریخ اشاره‌ای به ارتباط نیاکان عبدالعزیز با انگلیس نشده است. در بند ششم آشکارا به #تعهدات_سابق اشاره می‌شود؛ تعهداتی که نیاکان عبدالعزیز مبنی بر #عدم_تجاوز به تمام مناطق #تحت_حمایت_انگلیس داده‌اند. در این بند تصریح شده است: «بن‌‌سعود همانند نیاکان خود #متعهد می‌شود که از #تجاوز به سرزمین‌های #کویت #بحرین #شیخ‌نشین #قطر و #سواحل_عمان که تحت حمایت دولت انگلیس قرار دارند و با این کشور روابطی دیرینه دارند، #بپرهیزد و در #امورات آن #مداخله_نکند ». 📍توافق‌نامه #محمّره؛ #چتر_انگلیس توافق‌نامه #محمّره» در 5 مه 1922 میان حاکم #نَجد و #توابع_آن با #کشور_عراق منعقد شد. این توافق‌نامه مقدماتی، نقشه منطقه را بر اساس توافق‌نامه #سایکس_پیکو در سال 1916 ترسیم می‌کرد. هدف از این توافق‌نامه آن است که در روابط میان کشورهای تحت سیطره انگلیس #یک_اصل را تثبیت کند. این امر در مقدمه توافق‌نامه ْآشکار است: «باتوجه به لزوم وجود روابط دوستانه و ایجاد روابط حسنه میان دو دولت عراق و نجد ...». این هدف، تنها زمانی محقق می‌شود که مسئله #مرزها در میان دو طرف حل و فصل گردد؛ البته «سِرپرسی کاکس» نماینده عالی‌رتبه انگلیس نیز بر این امر نظارت داشت و توافق نامه‌ای با بندهای مشخص به امضا رساند. #رویکرد_عبدالعزیز نسبت به مرزها مبتنی بر #اصول_قبیله‌ای بود که #کاکس نه‌‌تنها آن را #رد کرد، بلکه آن را #رفتاری_بچه‌گانه خواند و از او خواست تا از این تفکر دست بکشد؛ لذا پاراگراف #الف ماده نخست توافق‌نامه تصریح می‌کند که قبایل #منتفک، #ظفیر و #العمارات به دولت #عراق واگذار می‌شوند. دو دولت عراق و نجد نیز به صورت متقابل متعهد می‌گردند که از حملات قبایل خود علیه دیگری جلوگيری کنند و هر دو موظفند تا قبایل خود را #تأدیب کنند. چنانچه شرایط برای تأدیب مساعد نبود، این دو دولت برای اتخاذ تدابیر مشترک بر اساس روابط حسنه میان دو طرف مذاکره خواهند کرد. پاراگراف #ب بند نخست این مطلب را توضیح می‌داد. اعتراض عبدالعزیز به مرزهای موردنظر نماینده دولت عراق باعث شد تا یک تبصره به پاراگراف «الف» اضافه شود: #عشایر_شمر_نجد باید به نجد واگذار شوند؛ چاه‌ها و اراضی‌ای که از قدیم، عشایر عراق از آن استفاده می‌‌کردند، برای عراق است و چاه‌ها و اراضی‌ای که از قدیم قبيله شمر از آن استفاده می‌‌کردند، متعلق به نجد است. برای تعیین این چاه‌ها و اراضی و تعیین مرزها، توافقی صورت گرفت تا کمیته‌ای متشکل از کارشناسان تشکیل شود. از هر دولت دو نفر تحت ریاست یکی از سیاستمداران انگلیس که از سوی نماینده عالی‌رتبه انتخاب می‌شد، در این کمیته حضور داشتند. #کمیته در #بغداد تشکیل جلسه می‌داد؛ مرزهای قطعی را تعیین می‌کردند و دو طرف #بدون_اعتراض آن را می‌پذیرفتند. در ماده سوم هر کدام از دو طرف #عراق و #نجد متعهد می‌شدند که #امنیت_مسیر_حج و #حجاج_محترم را تا زمانی که در مرزهای آنان قرار دارند، تأمین کنند. این ماده به تعهد سابق میان عبدالعزیز و دولت انگلیس اشاره دارد. به موجب ماده پنجم توافق‌نامه #دارین/ #قطیف که قبلا گفته شد، باید امنیت مسیر حج و سلامت حجاج تأمین می‌شد. پاراگراف الف، ب، ج از ماده سوم به روابط تجاری و فرایند سازماندهی راه‌های زمینی تجارت می‌پردازد. در ماده چهارم توافق‌نامه درباره #جابه‌جایی_مسافران میان دو کشور توافقی صورت گرفت که بنا بر آن، شهروندان هر دو کشور باید #مدارک_سفر را به همراه داشته باشند. در ماده پنجم دو طرف موافقت کردند که هر کدام از قبایل عراق یا نَجد که تصمیم به #اقامت_اجباری در اراضی طرف مقابل داشته باشد، باید #مالیات وضع شده را #بپردازد. در ماده ششم نکته مهمی است که می‌گوید: «در صورتی که میان هرکدام از دو طرف عراق یا نجد و دولت انگلیس دشمنی ایجاد شود، این توافق‌نامه #محمّره خود‌‌به‌‌خود #فسخ می‌‌شود. نخستین معنای این بند آن است که این توافق‌نامه در اصل برای #سامان‌دهی روابط میان کشورهای #بدون_حاکمیت و #رژیم‌های_وابسته به #امپراتوری‌بریتانیا تنظيم شده و نماینده پادشاه نجد و عراق و #بوردیلا نماینده پادشاه انگلیس بر این اساس آن را امضا کرده‌اند. ادامه دارد... دفاع همچنان باقیست https://eitaa.com/defa_baghist