📌 در این کار استحسانات دیگران را مبنا قرار ندهید... #استاد_سیدان #دانشهای_حوزوی #فقه_سیاست_خارجی #همایش_فقه_سیاست_خارجی 💠 موسسه دین و تمدن ➕ @DinVaTamadon

🌱 مباحث شبکه‌ای در فقه و اصول 🔹استاد #صادق_لاریجانی (دام عزه) 🔸«یکی از دشواری های در فقه و مخصوصاً در اصول همین است که بحث‌ها مثل یک شبکه به هم مرتبط است و لذا وقتی حرف‌های مرتبط را مسلط باشید اهل اجتهاد هستید و اینکه برخی بزرگان می‌گویند با دو سه سال مجتهد تربیت می‌کنند واقعاً روشن نیست و در همین جهت، گاهی اشکال می‌شود که اصحاب ائمه ع چه می‌کرده اند؟ اما به نظرم این نقض وارد نیست، زیرا تلاش و استنباط و استفراغ الوسع در هر زمانی یک مصداقی دارد و دلیلی ندارد که در عمود زمان در قرن چهارم یا هشتم توقف کنیم. 🔹وقتی کسی مثل شیخ انصاری اصول را متحول کرده است اگر به نظریات ایشان یا نظریات مرحوم نائینی و... ورود نکنیم، کار صحیحی نیست و لذا چاره ای جز طرح مباحث نیست. 🔸طلبه ای در نجف شاگرد شهید صدر (ره) بود و شهید صدر (ره) بحثی را طرح کرده و گفتند کسی این نظریه را گفته است و شخص دیگری اشکال کرده است و شخص دیگر اینگونه تصحیح کرده و بعد دیگری بر تصحیح اشکال کرده است وقتی مباحث همینطور ادامه پیدا کرد این طلبه خسته شده بود و فریاد زد: «و هلمّ جراً». و شهید صدر در جلسه بعد به این اعتراض، جواب داد که ما موظف و مسئول به ادامه این مباحث هستیم و حق نداریم در جایی توقف کنیم و حق هم همین است و شما می بیند که سبک شهید صدر چگونه است و کلام ایشان گر چه در مقام تقریر خلاصه شده است، ولی اصل کلام ایشان مبسوط است. و لذا طرح مباحث به نحو الکلام یجرّ الکلام و مبسوط و گسترده شاید عمیق تر باشد و فایده ای هم دارد و مشکل را در موارد دیگر حل میکند. 📝درس خارج اصول، ۱۶ / ۷/ ۱۳۹۸ #دانشهای_حوزوی #نکته_ها 💠 موسسه دین و تمدن ➕ DinVaTamadon.ir ➕ @DinVaTamadon

🔰فقه کاربردی ✔️ استاد حمید درایتی ▫️دانش فقه ذاتا کاربردی و ناظر به رفتار مکلفین است و حتی شامل فکر مکلفین هم‌ می‌شود و از همین روست که خداوند می‌فرمایند: «إنّ بعضَ الظن إثم» و هر آنچه به صورت اختیار از مکلف سر‌ می‌زند در حوزه فقه‌ می‌گنجد. ▫️فقه کاربردی گاهی مراد موضوعاتی است که مورد ابتلاء است و الآن در فقه بحث نمی‌شود؛ دوم: فقه کاربردی یعنی اهتمام به مباحثی که مورد ابتلاء است و ممکن است در فقه کلاسیک جائی نداشته باشد مانند بیمه که در اینصورت فقه کاربردی تر‌ می‌شود. ▫️در دو لایه نسبت به فقه کاربردی‌ می‌توان سخن گفت: آموزشی و پژوهشی؛ و در سطح آموزشی برخی قائلند عناوین، باید مستحدثه باشد که در این صورت دو تأمل کلی وجود دارد: اول: آموزش همیشه باید عقبه پژوهشی داشته باشد. دوم: در مباحثی که متون آموزشی و پژوهشی داریم جنبه مهارت ورزی طلاب برای فراگیری مسأله و تحلیل و نتیجه گیری بسیار بهتر است. ▫️ مهمترین مشکل حوزه این است که برنامه پژوهشی ندارد و آموزش منهای پژوهش بدون تحول است. در حوزه پژوهش باید به سراغ مسائل مستحدثه رفت و این مسأله باید از دغدغه شخصی به دغدغه عمومی تبدیل شود. توصیه من این است اگر کسی‌ می‌خواهد در مسائل نوظهور فعالیت کند به صورت تخصصی در یک ساحت و آن هم به حسب علاقه باشد. ▫️ تا وقتی در فقه سنتی نتوانستیم اطلاعات موجود را به درستی بفهمیم، در موضوعات جدید نمی‌توانیم نظر بدهیم و طلاب در زمانی که فقه سنتی را به خوبی‌ می‌خوانند باید به افق‌های جدید نیز توجه داشته باشند. #استاد_درایتی #دانشهای_حوزوی 💠 موسسه دین و تمدن ➕ @DinVaTamadon

🔰 نکته‌ای رجالی از درس رهبر انقلاب (خارج فقه قصاص - ۱۳مهر۷۸) @DinVatamadon 🔹 رجال این روایت، همه توثیق شده‌اند، غیر از جعفر بن محمدبن مسرور، لکن چون او از مشایخ صدوق است، موثق است. زیرا به نظر ما (بر خلاف نظر بعضی از بزرگان مثل مرحوم آیت الله خویی ره) شیخوخیت اجازه، مُغنی از توثیق است. 🔹 گاهی مرحوم صدوق روایتی را از یک نفر نقل می‌کند که این، دلیل بر وثاقت آن شخص نزد صدوق نیست، امّا گاهی صدوق با آن عظمت و جلالت قدر، صد روایت مثلاً از کسی نقل می‌کند، در این صورت، مسلّماً دلالت بر وثاقت او می‌کند. چون اگر او [راوی] شخصی غیر ضابط و یا از نظر صدق و کذب، مورد اعتماد نبود، قطعاً صدوق با این کثرت از او نقل نمی‌کرد. #رهبر_انقلاب #دانشهای_حوزوی 💠 موسسه دین و تمدن ➕ @DinVaTamadon

🔰 نکته‌ای رجالی از درس رهبر انقلاب (خارج فقه قصاص - ۱۳مهر۷۸) @DinVaTamadon 🔹عبدالله بن محمد، برادر احمد بن محمد بن عیسی اشعری که از ثقات و اجلّاء هستند، می‌باشد، ولی توثیق نشده‌اند. اما در اسناد کامل الزیارات آمده و مشمول توثیق عامِ مرحوم ابن قولویه است. چون مراد از جمله‌ای که ایشان در مقدمه کتاب خود فرموده‌اند: (ما وَقَعَ لَنا مِن جَهةِ الثّقاةِ مِن أصحابنا) ظهور در همهٔ روایتی دارد که ایشان از آنان نقل می‌کند، نه خصوص مشایخ، آنطور که بعضی از بزرگان فرموده‌اند. 🔹البته ارزش این توثیق عام، مانند ارزش توثیق خاص که مثلاً مرحوم #نجاشی دربارهٔ یک نفر نموده، نیست. اما برای صحّت سند کافی است. لذا اگر در مورد یکی از روات اسناد کامل الزیارات، طعنی وارد شده باشد، او را از توثیق عام خارج می‌کنیم. ولی در مورد افرادی که ما حال آنها را نمی دانیم، توثیق عام معتبر است. مخصوصاً اگر جزو اشخاصی باشند که در عالم حدیث جزو معاریف هستند. #رهبر_انقلاب #دانشهای_حوزوی 💠 موسسه دین و تمدن ➕ @DinVaTamadon

■ «مرحوم کلینی» اضبط از «مرحوم شیخ طوسی» است 📌 #استاد_شب_زنده_دار ◽️ ممکن است گفته شود نقلِ کافی اضبط از نقل کتب شیخ طوسی است، پس در موارد اختلاف بین نقل کلینی (ره) و نقل شیخ(ره)، کتابِ کافی مقدّم است، چون هم کتاب کافی «اضبط» است، به این دلیل که روی آن زیاد کار شده است و هم شخص مرحوم کلینی اضبط است. علّت آن نیز این است که مرحوم کلینی، صاحب فن واحد بوده، چون محدث بوده و متمرکز بر جمع آوری روایات کافی بوده است، به خلاف مرحوم شیخ که ذوفنون بوده و در عرصه‌های مختلف، صاحب کتاب بوده است. به همین دلیل، ضریبِ خطا در او به صورت طبیعی بیشتر بوده است. ◽️ همانگونه که صاحب کتاب منتقی الجمان می‌گوید برخی از نوشته‌های شیخ طوسی(ره) به خط خود او نزد من وجود دارد که شیخ(ره) در استنساخ اشتباه کرده و سپس آن را تصحیح نموده است، مثلاً گفته در جایی ایشان روایتی را از شخصی نقل کرده و سپس به دلیل اینکه در نقل متوجّه اشتباه خود شده، کلمه «عن» را تبدیل به «و» نموده است. بنابراین در این موارد «بناء عقلاء» این است که حرف أضبط را بر ضابط مقدم می‌کنند. #نکته‌ها_از_گفته‌ها #دانشهای_حوزوی 💠 مــرکـز علمی-پـژوهشی دیــــــــــن و تــــــــمــــــــــدن ➕ DinVaTamadon.ir ➕ @DinVaTamadon

🔹 آیا شغل روات بر وثاقت آنها مؤثر است؟ 📌 #استاد_شهیدی ◽️ امام خمینی (ره) در مورد «محمد بن إسحاق بن عمار» می‌نویسد: وی صراف بوده است و چه بسا به خاطر منافع اقتصادی‌اش روایات حیلربا را نقل کرده است و وثاقت او در حدی که پا روی منافع اقتصادی خود بگذارد محرز نیست. ◽️ همانطور که شبیه این مطلب درباره «رفاعة بن موسی الخنّاس» از شهید صدر (ره) نقل شده است. ایشان فرموده است: بیشترِ روایات دال بر جواز برده‌داری و به بردگی گرفتنِ مشرکین و کفار، از رفاعة بن موسی که برده‌فروش بوده است نقل شده است و محرز نیست که منافع اقتصادی او به وثاقتش لطمه‌ای وارد نکرده باشد. ◽️ اما به نظر می‌رسد این مطلب صحیح نباشد؛ چگونه می‌تواند شغل راوی و منافع اقتصادی او به وثاقت او لطمه بزند و باعث شود که روایات او در امورِ مربوط به شغلش مورد اعتماد نباشد؟ وقتی شهادت به وثاقت یک راوی در دست است، وجهی ندارد که خبر او مورد قبول واقع نشود. وگرنه باید روایات فقها در خصوص تکریم فقها یا وجوب پرداخت خمس هم مورد تردید واقع شود. ◽️ از طرف دیگر، وجه زیاد بودنِ روایات مربوط به شغل و پیشه راوی این بوده است که روات، سؤالات مناسب با شغل‌شان را از ائمه (علیهم السلام) می‌پرسیدند. #نکته‌ها_از_گفته‌ها #دانشهای_حوزوی #دانش_رجال 💠 مــرکـز علمی-پـژوهشی دیــــــــــن و تــــــــمــــــــــدن ➕ DinVaTamadon.ir ➕ @DinVaTamadon

🔹 سنت؛ مهمترین مدرک برای تبیین احکام شرعیه 📌آیة‌الله‌العظمی #شبیری_زنجانی ◽️ شکی نیست که مهمترین مدرک برای اثبات احکام شرعیه، حدیث است. چون ادله‌ی اربعه عبارت است از کتاب، سنت، اجماع و عقل. ◽️ مخفی نیست که کتاب حاوی کلیاتی است که نسبت به تفاصیل مطالب، اجمال دارد و باید سنت آن را تفسیر کند. اجماع هم با شرایطی که علماء برای آن ذکر می کنند باید مدرکی نباشد و خصوصیاتی دارد به ندرت قابل تحصیل است، موارد حکم عقل هم بسیار کم است. بنا بر این عمده چیزی که باقی می ماند همان سنت است. #دانشهای_حوزوی #نکته‌ها_از_گفته‌ها 💠 مــرکـز علمی-پـژوهشی دیــــــــــن و تــــــــمــــــــــدن ➕ DinVaTamadon.ir ➕ @DinVaTamadon۰

📌 نسبت مشایخ نجاشی و شیخ طوسی 🗣 #استاد_مددی ◽️ نزدیک به بیست شیخ از مشایخ نجاشی هستند که شیخ طوسی آنها را درک نکرده است. مثل ابن نوح که در سال ورود شیخ به بغداد به بصره سفر می‌کند، اما تنها دو نفر هستند که نجاشی آنها را درک نکرده، ولی شیخ درک کرده است. ◽️ در امثال ابن عبدون و شیخ مفید و ابن غضائری مشترک هستند. لذا رابطه عموم خصوص من وجه است. ◽️ با این بیان، مفردات نجاشی خیلی بیشتر از شیخ است. دلیل آن هم واضح است؛ چرا که نجاشی بچه بغداد بوده و پدرش هم شیخ‌الشیعه بوده و علما و مشایخ در منزل آنها رفت و آمد داشتند و مشایخ بیشتری را درک کرده است. به خلاف شیخ طوسی که در سال 408 ق وارد بغداد می‌شود و مشایخ قبل از آن سال را درک نکرده است. #دانشهای_حوزوی #دانش_رجال 💠 مــرکـز علمی-پـژوهشی دیــــــــــن و تــــــــمــــــــــدن ➕ DinVaTamadon.ir ➕ @DinVaTamadon

💠 نسبت مشایخ نجاشی و شیخ طوسی 📌 #استاد_مددی 🔹 نزدیک به بیست شیخ از مشایخ نجاشی هستند که شیخ طوسی آنها را درک نکرده است. مثل ابن نوح که در سال ورود شیخ به بغداد به بصره سفر می‌کند، اما تنها دو نفر هستند که نجاشی آنها را درک نکرده، ولی شیخ درک کرده است. 🔸 در امثال ابن عبدون و شیخ مفید و ابن غضائری مشترک هستند. لذا رابطه عموم خصوص من وجه است. 🔹 با این بیان، مفردات نجاشی خیلی بیشتر از شیخ است. دلیل آن هم واضح است؛ چرا که نجاشی بچه بغداد بوده و پدرش هم شیخ‌الشیعه بوده و علما و مشایخ در منزل آنها رفت و آمد داشتند و مشایخ بیشتری را درک کرده است. به خلاف شیخ طوسی که در سال 408 ق وارد بغداد می‌شود و مشایخ قبل از آن سال را درک نکرده است. #دانشهای_حوزوی #دانش_رجال 💠 مــرکـز علمی-پـژوهشی دیــــــــــن و تــــــــمــــــــــدن ➕ DinVaTamadon.ir ➕ @DinVaTamadon

💠 اصولاً معلوم نيست كه كتاب هاى متأخر اشخاص، از كتابهاى مُتقدّمشان قوی تر باشد! 📌آیت الله العظمی #شبیری_زنجانی : ◽️شنيدم بعضى از آقايان گفته‌ اند كه مُلحقات عروه مال مرحوم آقا سيّد محمّد كاظم [یزدی] نيست، چون به قوّتِ خود عروه نيست. جواب اين مطلب هم اين است كه اوّلاً أهل البيت أدرىٰ بما في البيت، مرحوم حاج آقا اسد پسر مرحوم آقا سيّد محمّد كاظم - كه آدم محترمى بوده است - اين را به حساب پدرش آورده است. اينطور نیست كه بگوييم يک شخص مجهول چيزى نوشته است و به نام پدر او ثبت شده است. ◽️ عادتاً و اصولاً قاعده اقتضاء مى‌كند كه مُلحقات عروه به قوّت عروه نباشد، زیرا ايشان زمانى عروه را نوشته كه به قول آقا سيّد عبدالعزيز [طباطبایی] - نوه ايشان -: با پيش آمدنِ مسائل مشروطه، مرحوم سیّد، مُنزوى شده و با استفاده از اين انزواء، مشغول نوشتن عروه شده است. از عبارات ايشان اینطور استفاده مى‌شود كه در گرماگرم مشروطه، ايشان مشغول به نوشتن كتاب زكات بوده است. اما ایشان وقتى مشغول به نوشتن مُلحقات عروه مى‌شود که زمان رياست ايشان بوده است و بعد از شكست مشروطه، ایشان عظمت عجیب و فوق العاده ای پيدا كرده بود و حتى بعضى‌ها نقل كرده‌اند كه عظمت ايشان فوق ميرزاى شيرازى بوده است! وقتی ایشان مشغول نوشتن مُلحقات عروه می شود که زمان مداخله انگليسی ها بوده و سنّ ايشان هم بالا رفته بوده است، پس بر اساس حالت عادى ايشان نمى‌توانسته است مُلحقات را مثل خودِ عروه بنويسد. ◽️ خلاصه به نظر ما در بسيارى از موارد، كتب مُتقدّمِ اشخاص در سنّ متوسط، بهتر از كتابهايى است كه در اواخر نوشته مى‌شود! خود ما در زمانی مسائل رياضى را به صورت آنى تصوّر مى‌كرديم، ولی الان نمى‌توانيم. حافظه هم ضعيف مى‌شود، و هر چند ممكن است كه انسان يک تتبُّعاتى پيدا بكند، ولى از نظر فكرى، قدرت سابق را ندارد. #دانشهای_حوزوی 💠 مــرکـز علمی-پـژوهشی دیــــــــــن و تــــــــمــــــــــدن ➕ DinVaTamadon.ir ➕ @DinVaTamadon

📌 مدرک قاعده "علی الید" (قاعده "ضمان ید") 🗣 استاد سیدجواد #شبیری_زنجانی 🔹این قاعده در منابع حدیثی شیعه وارد نشده است؛ بلکه در منابع عامّه وجود دارد، و از منابع عامّه به کتب ما وارد شده است. از زمان قدیم این مسئله مطرح بوده که ضعف سند با عمل اصحاب منجبر است. به نظر ما سند این روایت قابل تصحیح نیست. ◽️قطعه‌ای از سند این روایت به این شرح است: «قَتادة، عن الحسن، عن سَمَرة بن جُندَب». بر فرض آن که سایر قسمت‌های سند تصحیح شود - که آن هم بسیار مشکل است -، تصحیح این قسمت مذکور از سند، میسّر نیست. ◽️سمرة بن جندب همان شخص جعّال حدیث است که از معاویه اموال فراوانی برای جعل حدیث اخذ می‌کرد. قصّه حدیث لا ضرر نیز مربوط به همین راوی است. با این حال روایات سمرة بن جندب نزد عامّه مورد اعتنا است، و در مسند احمد و سنن ترمذی و مسند دارمی و سنن ابن ماجه و سنن ابن داود روایات او وارد شده است. ◽️در بین فقهای عامّه نیز بیان شده که سند این روایت مرسل است. البته عامّه نسبت به سمره اشکالی وارد نمی‌دانند، ولی به جهت دیگر، سند این روایت را مخدوش می‌ٔدانند. در هامش سنن ترمذی آمده است: «لم یسمع الحسن عن سمرة غیر حدیث العقیقة، و سائر روایاته عن سمرة مرسلة». مراد از حسن در سند این روایت، حسن بصری است. #دانشهای_حوزوی #دانش_رجال 💠 مــرکـز علمی-پـژوهشی دیــــــــــن و تــــــــمــــــــــدن ➕ DinVaTamadon.ir ➕ @DinVaTamadon