🗂 اندیشه های اقتصادی متفکران اسلامی معاصر 🔺 جلسه هفتم اندیشه اقتصادی #شهید_مطهری ۱۷اردیبهشت۱۴۰۳ 🔹 نسبت روابط تقنینی(شریعت) و روابط طبیعی، نسبتی یک‌سویه یا دوسویه؟ اگر نظیر مارکس بگوییم رابطه یکسویه است، حرف زدن از مکتب بی‌خود می‌شود. چراکه دست آخر روابط طبیعی هستند که تعیین کننده خواهند بود. لذا نمی‌توان مکتبی را کشف کرد و بر اساس آن روابط طبیعی را شکل داد. شهید مطهری می‌گوید رابطه دوسویه است. اربعین یک مثال از تأثیر روابط تقنینی بر طبیعی است. 🔹در لایه استنباط باید توجه داشت که رأس مسائل مستحدثه بیمه و بانک و امثالهم نیست! خود سرمایه‌داری، یک پدیده بی‌سابقه و جدید است.لذا برای استنباط احکام، باید این موضوعِ جدید را کامل شناخت. 🔹در حال حاضر تمام رابطه کار با سرمایه ذیل عقد اجاره قرار گرفته است. این خروج از ذوق شریعت است! همه را ذیل یک مکروه آوردن ای بسا در لایه نظام‌سازی حرام باشد. اجاره ذاتا مشکلی ندارد ولی اینجا جای اجاره نیست! اینجا جای عاملیت است که سود هم منصفانه‌تر تقسیم شود. پس با نظر به روابط طبیعی جدیدی که متأثر از سرمایه‌داری شکل گرفته می‌توان نسبت به اجاره در این وسعت، حکم جدیدی داشت و این حکم جدید می‌تواند باعث بهبود وضعیت در لایه روابط طبیعی شود. حجت الاسلام محسن قنبریان گروه تخصصی فقه اقتصاد موسسه عالی مشکات ☑️ @doros_ghanbarian

🗂 اندیشه های اقتصادی متفکران اسلامی معاصر 🔺 جلسه هشتم اندیشه اقتصادی #شهید_مطهری ۲۴اردیبهشت۱۴۰۳ 🔹 نظریه مالکیت دو چیز در تکوین نظم جدید یعنی سرمایه‌داری نقش اساسی دارد: - ابزار تولید که منشأ تولید انبوه است - بانک که تجمیع سرمایه می‌کند. در دنیای گذشته چرخه به صورت "کالا>پول> کالا" بود ولی درحال حاضر "پول>کالا>پول" شده، لذا پول نقش اساسی دارد. 🔹ثروت در ملک کیست؟ 1. اگر "طبیعت" باشد: ملک همه 2. اگر "طبیعت + کار" باشد: اولویت انتفاع با فاعل است اما حق دیگران هم سلب نمی‌شود لذا فاعل هر نوع تصرفی نمی‌تواند بکند. 3. اگر "کارخانه‌ و ماشین" باشد: محصول نهایی، تماما برای مالک ماشین نیست. بلکه مخترع نیز سهیم است. مخترع کیست؟ ماشین، تولید جمعی است لذا محصول نهایی برای کل جامعه است هرچند مخترع هم سهمی دارد. حجت الاسلام محسن قنبریان گروه تخصصی فقه اقتصاد موسسه عالی مشکات ☑️ @doros_ghanbarian

🗂 اندیشه های اقتصادی متفکران اسلامی معاصر 🔺 جلسه نهم بررسی مسئله بانک از منظر #شهید_مطهری ۷خرداد۱۴۰۳ 🔹 شهید بهشتی: هیچ سودی به سرمایه تعلق نمی‌گیرد. حتی ابزار تولید باید اجاره شود نه اینکه در سود سهم داشته باشد. چرا؟ به دلیل حرمت ربا. ربا از مواردی است که سرمایه سود می‌برد. دکتر طاهری: فقط پول است که سهمی در سود ندارد نه اینکه سرمایه مطلقا سهمی نداشته باشد. شهید مطهری: دلیل حرمت ربای قرضی، عقیم بودن سرمایه نیست. در برخی عقود شرعی سرمایه سود می‌برد. در ربای قرضی، ماهیتا قرض رخ می‌دهد. در قرض، انتقال مالکیت صورت می‌گیرد. لذا چه سود کند و چه ضرر برای قرض گیرنده است. 🔹 راه حل شهید مطهری درباره بانک: حرمت ربا مربوط به سرمایه‌های خصوصی است نه عمومی. چرا ربای بین زوج و زوجه حلال است؟ چون از این جیب به آن جیب است. پس هر جا جیب به جیب باشد، ربا حرمت ندارد. نتیجه: اگر بانک عمومی و ملی باشد، ربا حرمت ندارد. یک راه دیگر: تصرف در عقود. 🔹 تکمله استاد به بحث: ظاهرا نوعی تبدل موضوع درباره ماهیت کار بانک داریم از جمله خلق پول. در وضعیت فعلی، حد وسط اصلا ربا نیست لزوما. خلق پول بیش از ربا بودن، اکل مال به باطل است. حجت الاسلام محسن قنبریان گروه تخصصی فقه اقتصاد موسسه عالی مشکات ☑️ @doros_ghanbarian

🗂 اندیشه های اقتصادی متفکران اسلامی معاصر 🔺 جلسه دهم اندیشه اقتصادی #شهید_مطهری نظریه ارزش ۲۱خرداد۱۴۰۳ 🔹 حرارت واسطه در ثبوت است(یعنی علت است) و انبساط واسطه در اثبات(یعنی طریق کشف است). پول چیست؟ واسطه در اثبات. یعنی کشف از میزان ارزش می‌کند. اینکه برای کالا یا خدمات چقدر پول بدهید بسته به نظریه ارزش دارد. ▪️نظریه ارزش یک بحث مکتبی است نه اقتصادی به معنی تکنیکال. 🔹 نقد و بررسی نظریات رقیب از منظر فلسفی و طرح این گزاره که نه کار عنصر انحصاری تعیین کننده قیمت است و نه صرفا عرضه تقاضا. ▪️ هرچند نقد شهید در این لایه یعنی از منظر فلسفی، عموما به نظریه مارکس است. 🔹 نظریه ارزش از منظر اقتصاد اخلاقی: اینکه نوسان قیمت‌ها ارزش کار را تغییر می‌دهد که معمولا به زیان کارگر است، آیا اجحاف در حق کارگران نیست؟ ▪️ ضمن پاسخ منفی، این گزاره تقویت می‌شود که عرضه و تقاضا به تنهایی نباید عامل انحصاری تعیین ارزش باشد. حجت الاسلام محسن قنبریان گروه تخصصی فقه اقتصاد موسسه عالی مشکات ☑️ @doros_ghanbarian