مقاله "شاکله عرفان شیعی" منتشر شد: محمد فنائی اشکوری، "شاکله عرفانی"، فصلنامه کتاب نقد، شماره 89-90، ص 33-79. چکیده مقاله: از آنجا که عرفان اسلامی جزئی لاینفک از اسلام و برخاسته از متن اسلام است، هم مکتب تسنن و هم مکتب تشیع برخوردار از عرفان هستند. منبع اصلی عرفان اسلامی قرآن و سنت پیامبر است که مشترک بین شیعه و سنی است؛ بنابراین، هم عارفان سنی داریم و هم عارفان شیعی. اما همانطور که کلام و فقه شیعه داریم، عرفان شیعه نیز خواهیم داشت و همانگونه که بین کلام و فقه شیعه و سنی به رغم اشتراک‌های بنیادیْ تفاوت‌هایی هست،‌ بین عرفان شیعی و سنّی هم در کنار اشتراک در ارکان و اصول آموزه های اسلامیْ تفاوت‌هایی هست که آنها را از هم متمایز می کند. مهمترین تفاوت در دیدگاه دو مکتبْ تفاوت در مفهوم امامت و خلافت است که هر یک آثار اعتقادی و عملی خاصی را در پی دارد. از آثار این تفاوت در دیدگاه این است که در تشیع، بین شریعت و عرفان و همچنین بین عرفان و سیاست هرگز ناسازگاری و تعارضی رخ نمی دهد؛ زیرا مرجعیت شرعی، معنوی و سیاسی از آن شخص واحد است که امام است؛ اما بر اساس خلافت و امکان جدایی بین مرجعیت شرعی، معنوی و سیاسی زمینه برای بروز اختلاف و ناسازگاری بین این ابعاد فراهم است. #عرفان_شیعی #عرفان_و_سیاست https://eitaa.com/dreshkevari

ظهور عرفان حسینی در واقعه عاشورا عرفان حسینی هم در سخنان امام حسین تجلی دارد هم در رفتار او. عرفان امام حسین(ع) فقط در سخنان او و در مناجات و گفتگو با خدا نمایان نشده است. بهترین جایی که این عرفان تجلی و ظهور عینی پیدا کرده است حادثه عظیم عاشوراست که امام حسین(ع) آفرید. عرفان عاشورایی در اینجا شناخته می شود. بعد عرفانی و الهی وجود امام حسین (ع) در تک تک جملاتی که در سفر از مدینه و مکه به کربلا فرموده و گفتگوهایی که با دشمن و یاران خود داشته آمده است. اما بالاتر از اینها آن چیزی است که در عینیت خارجی و در عمل نشان داده است. بدون توجه به بعد عرفانی شخصیت امام حسین (ع) نمی توان حماسه خونین کربلا را فهمید. اگر کسی به بعد معنوی و عرفانی وجود و شخصیت امام حسین(ع) بی توجه باشد ابدا نمی تواند حقیقت حادثه عاشورا را بفهمد. واقعه کربلا بدون بعد معنوی آن قابل تبیین نیست. روح این حادثه عرفان است. چگونه می توان فهمید که انسانی با خانواده و جمع اندک و محدودی از فرزندان و یاران در مقابل سپاه مجهز و با جمعیت چند ده هزار نفری قرار می گیرد و تسلیم نمی شود و تا آخرین قطره خون خود و یارانش مقاومت می کند و می جنگد و اسارت فرزندان و خانواده اش را می پذیرد؟ این حرکت جز با معرفت الهی و عشق الهی به هیچ شکل دیگری قابل تفسیر معقول نیست؛ یعنی به تنهایی با تحلیل سیاسی و اجتماعی و هیچ رویکرد دیگری نمی توان این حادثه را فهمید. همه اینها وقتی معنا دارد که باطن و روح و جان واقعه عاشورا و شخصیت امام حسین(ع) که همان بعد عرفانی و عشق به خدا و ذوب در خدا بودن و فانی بودن در خداوند است شناخته شود. بدون توجه به این بعد نمی توان این حادثه را درک کرد. حُبی که امام حسین(ع) در مناجات عرفه بیان می کند در حادثه کربلا به نمایش می گذارد و بندگی و دلبردگی را به اوج خود می رساند. توکل به خدا و تسلیم در مقابل اراده و مشیت پروردگار را به زیباترین شکل و در اوج خود در صحنه عاشورا به نمایش گذاشته است. راضی بودن به قضای الهی در عمل امام حسین(ع) و همینطور در سخنانش در آخرین لحظات می درخشد، آنجا که می گوید: «الهی رضی بقضاءک تسلیما لامرک لامعبود سواک». امام حسین(ع) عاشقانه با نفس مطمئنه به سوی پروردگارش شتافت. با توجه به این حقایق است که عرفان شیعی بسیار رنگ حسینی دارد. عرفای شیعه در کنار مدرسه عرفه و عاشورا توجه خاصی به زیارت مرقد امام حسین(ع) و گریه و سوگواری در عزای حضرت اباعبدا… دارند. این زیارت و سوگ خود مدرسه عاشق پروری است که مختص مکتب اهل بیت است. #عرفان_حسینی #عرفان_عاشورایی #عرفان_شیعی https://eitaa.com/dreshkevari

عرفان اسلامی در متون عالمان شیعی چنانکه از عنوان اثر پیداست، این کتاب برای نخستین بار موضوعات گوناگون عرفان اسلامی را به قلم عارفان برجستۀ شیعه به صورت یک متن درسی عرضه میکند. کتاب مشتمل بر بیست فصل است. فصل اول حاوی مباحث مقدماتی در معرفی عرفان شیعی است. سایر فصول متونی هستند برگرفته از آثار عرفا و حکمای شیعه از دوره‌های گوناگون، همچون سید حیدر آملی، ملاصدرا شیرازی، فیض کاشانی، امام خمینی و علامه طباطبایی. هر فصل مشتمل است بر مقدمه‌اي از نگارنده و متنی برگزیده از یک اثر عرفانی. چیستی عرفان، هستی شناسی عرفانی، الاهیات عرفانی، انسان شناسی عرفانی، سیر و سلوک و عرفان عملی از مباحث طرح شده در این اثر است. در انتخاب متون برگزیده کتاب فاضل محترم آقای دکتر اصغر نوروزی کمک کارم بود. این کتاب در سال 1396 از سوی مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی منتشر گردید. به نظر نگارنده این کتاب برای تدریس یک دوره جامع از عرفان اسلامی و آشنایی با متون مختلف عرفانی و دیدگاههای عارفان شیعی مناسب است. #عرفان_شیعی https://eitaa.com/dreshkevari